Energetika va Mashinasozlik ” fakulteti

5. Zamonaviy strategiyalarni rejalashtirishda foydalaniladigan modellar
Iqtisodchi olimlar va amaliyotchilar marketing faoliyatida strategik qarorlar qabul qilishuchun yordami tegishi mumkin bo‘lgan bir qator modeliar ishlab chiqqanlar.
Ko'pgina bazis strategiyalar bu modellar bilan bogMiq. Model aniq bir vaziyatdan kelib chiqib tanlanadi. O‘suvchi bozor sharoitida strategiyalarni yaratish uchun model taklif etiladi. Boshlang'ich nuqta korxonaning haqiqiy va rejadagi rivojlanishi 0‘rtasidagi farq yoki marjasi hisoblanadi. Bu korxona maqsadlari awalgi strategiyalar yordamida amalga oshirilganini bildiradi. Bu vaziyatga yoki maqsadga o‘zgartirish kiritish yoki boshqa strategik yoMiami qidirish lozim. O‘suvchi bozor sharoitida Ansoff «mahsulot — bozor» deb ataladigan matritsa yordamida tuzgan.
«Mahsulot —bozor» matritsasi (Ansoff matritsasi.)

Bozorlar mahsulotlar	Mavjud Bozorlar	Yangi bozorlar
Mavjud mahsulotlar	Bozorga yanada chuqurroq kirib borish	Bozor chegaralarini kengaytirish
Yangi mahsulotlar	Mahsulotni takomillashtirish	Diversifikatsiyalash

1-jadval

I. Ansoff matritsasi yordamida olinadigan asosiy strategik tavsiyalar quyidagidan iborat:
1. Bozomi takomillashtirish: mayjud mahsulotning mayjud bozorlarda bozor ulushini barqarorlashtirish yoki oshirish yoxud bozor hajmini kengaytirish maqsadida kuchaytirish. Mumkin bo‘lgan erishish yo‘llari iste’molini oshirish (narxni tushirish, qadoqlash hajmini oshirish, sifatyo‘qolishini kamaytirish), xaridorlami raqobatbordosh mahsulotlarga qiziqtirish, iste’molni faollashtirish (reklama, sinab ko‘rishni taklif etish, narxlami tushirish).
2. Bozor chegaralarini kengaytirish: yangi bozorga eski mahsulotlar bilan chiqish. Mumkin bo‘lgan variantlar: yangi mintaqaviy, milliy yoki xalqaro bozorga chiqish (baynalminallashtirish va globallashtirish); mahsulot vazifalarini oshirish; eski mahsulotga yangi hududlar ochish; mahsulotni iste’molchining belgilangan segment talablariga javob berishi uchun moslashtirish (bozomi segmentlash).
3. Mahsulotni rivojlantirish (innovatsiya): yangi bozorga eski bozorlarda yangi mahsulotlaming sotilishi. “Innovatsiya” tushunchasi quyidagi imkoniyatlar: asl innovatsiya (bozorda yangi); juda yangi mahsulotlar (eskilari bilan bog‘liq); Metoo mahsulotlar (faqat korxona uchun yangi mahsulotlar)ni o‘z ichiga oladi.
4. Diversifikatsiya: korxona ortiqcha faoliyat doirasidan ajrab, yangilariga o‘tadi. Sabablari: bozorlaming stagnatsiyaga uchrashi, xavf xataming kamayishi, moliyaviy natijalar, jamg‘arma va iste’mol bazalarini sug‘urtalashdan iborat. Ishlab chiqarish dasturi korxonaning oldingi mahsulotlar bilan hech qanday aloqasi bo‘lmagan mahsulotlami o‘z ichiga oladi. Diversifikatsiyaning uch turi mavjud:
1) o‘sha darajadagi diversifikatsiya (gorizantal) avtomabil korxonasi motosikl ishlab chiqarishni yo‘lga qo‘yadi;
2) iste’mol va jamg‘arish bozorlaridagi diversifikatsiya (vertikal) to‘qimachilik korxonasini ochadi;
3) lotereali diversifikatsiya (moddiy o‘zaro aloqaning yo‘qligi), «Pepsi-Cola»ning sport buyumlarini ishlab chiqarishda qatnishishi. Diversifikatsiyaning asosiy xavfi kuchlaming tarqalib ketishi mumkinligidadir.