Ergashxodjaeva Sh. Dj., Yusupov M. A., G’oyipnazarov S. B., Sharipov I. B. Marketing asoslari
Xaridorning xarid davridagi qaror qabul qilish jarayoni
Yüklə 1,57 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
4.2. Xaridorning xarid davridagi qaror qabul qilish jarayoni
Xarid xulqi tish pastasi, smartfonlar, moliyaviy xizmatlar va yangi avtomashinalar kabi turli mahsulotlar uchun turli xil bo’ladi. Murakkab qaror qilish ko’pincha xarid qilish uchun tanlovlar ko’p bo’lgan paytlarda sodir bo’ladi. Murakkab xarid xulqi xaridorlarning yuqori ishtirokida hamda brendlar orasidagi farq katta bo’lganida yuzaga keladi. Mahsulot qimmat, ishonchsiz, kam xarid qilinadigan bo’lsa xaridor ishtiroki yuqori bo’ladi. Odatda, xaridor mahsulot kategoriyasi haqida ma’lumot yig’ishiga to’g’ri keladi. Misol uchun shaxsiy kompyuter sotib olmoqchi bo’lgan xaridor, kopmyuter xususiyatlarni (2 – Intel Core avlodi i7-2670QM protsessori, NVIDIA Geforce GT525M video kartasi) qanday baholashni bilmaydi, ular haqida yetarli ma’lumotga ega bo’lmaydi. Yuqori aralashuv Kichik aralashuv Brendlar o’rtasida katta farq mavjud Brendlar o’rtasida kichik farq mavjud 4.3-rasm. Xarid xulqining turlari Bu xaridor birinchi axborot yig’ish, baholash, munosabat paydo qilish va ohir oqibat xarid qarorini qilish bosqichlaridan o’tadi. Marketologlar xaridorlarning yuqori ishtirok talab etuvchi mahsulotlar haqida axborot yig’ish hamda baholash Murakkab xarid xulqi Turlilik qidirish xulqi Xaridor ikkilanish xulqi Odatiy xarid xulqi Ko’p hollarda, xaridorlar, o’zlariga tanish bo’lgan brendlarni tanlashadi. Misol uchun, tuzning qanday brendini tanlaysiz v anima uchun? Xarid xulqi har xil mahsulotlar uchun turli xil bo’ladi. Misol uchun, kompyuter sotib olmoqchi bo’lgan xaridor, birinchi ular haqida ma’lumot yig’adi 81 bosqichlaridan o’ishini yaxshi bilishadi. Ular xaridorlarga mahsulotning xususiyatlari va muhimligi haqida axborot yig’ishiga ko’maklashishlari darkor. O’z brendiga tegishli mahsulotlar xususiyatlari, ustun taraflari haqida xaridorlarni bohabar qilishlari kerak. Xaridorlar mahsulotlar qimmat, ishonchsizligi ammo brendlar orasidagi farq kichik bo’lgan holatda yuqori aralashuvida xaridor ikkilanishi sodir bo’ladi. Misol uchun, gilam sotib olmoqchi bo’lgan xaridor, mahsulotning qimmatligi tufayli, yuqori aralashuvi sodir bo’ladi. Shu bilan birga, xaridorlar ko’p gilam brendlarini bir xil sifatga ega deb hisoblaydi. Bunday holatda, xarid jarayoni ancha tez o’tib, agar qulay narxda bo’lsa ko’ziga ko’ringan birinchi mahsulotni sotib oladi. Xaridor o’zi sotib olgan mahsulotni kamchiliklarini, boshqa u sotib olmagan mahsulot brendlarining esa ustunliklarini aniqlaganda xariddan keying ikkilanish sodir bo’ladi. Bunday ikkilanishning oldini olish uchun, marketologlar xaridorlarga ularning tanlovi yaxshi ekanligini xis qilishlari uchun ko’maklashishlari, isbot keltirishlari zarur. Odatiy xarid xulqi, xaridor quyi aralashuvida hamda brendlar orasidagi farq kichik bo’lganda sodir bo’ladi. Misol uchun, tuz sotib olishni olaylik. Xaridorlar bunday mahsulot turi uchun xaridga quyi darajada aralshadi, negaki qaysi do’konga bormang, ularni topasiz. Xaridor quyi darajada xaridga aralashuvi - mahsulot arzon va ko’p joyda uchraydigan bo’lsa, sodir bo’ladi. Bunday holatlarda, xaridor brend haqida axborot yig’maydi, brend xususiyatlarini baholamaydi, qaysi brendga tegishli mahsulotni sotib olish haqida bosh qotirmaydi. Quyi aralashuvi tufayli, xariddan keyin mahsulotni unchalik ham baholamaydi, ikkilanishga uchramaydi. Xaridorlaning quyi darajadagi aralashuvi tufayli, mahsulotlar orasidagi farq kichik bo’lganligi sababi marketologlar o’z mahsulotlari xaridini rag’batlantirish uchun turli xil chegirmalarni yo’lga qo’yishadi, boshqa brendlardan farq qilishi uchun turli xil hatti harakatlarni amalga oshiradi. Biz xaridorlarga ta’sir qiluvchi omillarni ko’rib chiqdik, endi xaridorlar qanday qilib qaror qabul qilishiga yaqindan nazar tashlaylik. 4.4-rasm xaridor qaror qilishi 82 jaroyoni 5 ta qismdan tashkil topishi ko’rsatilgan: ehtiyoj paydo bo’lishi, ahborot yig’ish, muqobil tanlovlarni baholash, xarid qarori, xariddan keying xulq. Ko’rinib turibdiki, xarid qilish jarayoni xariddan ancha oldin boshlanishi va undan ancha keyin tugashi ko’rinib turibdi. Marketologlar faqatgina xarid qaroriga emas, balki butun xarid qilish jarayoniga o’z e’tiborlarini qaratishlari darkor. Yüklə 1,57 Mb. Dostları ilə paylaş:
|