Eshonqulov O. E. va boshq. Genetika: Akad litseylar uchun darslik / A. E. Eshon e 99 qulov, K. N. Nishonboyev, M. Bosimov
Yüklə 2,96 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- (17-jadval).
- Kasalliklarning HLA-genlari bilan bog‘lanishi (J.D osse bo‘yicha, 1980) Kasalliklar Chastota HLA kasalliklar nazorat
|
(37-rasm).
Odamda har xil HLA antigenlarning uchrashi turli irsiy kasal- liklarning kelib chiqishi mumkinligini ifodalovchi ko‘rsatkich sifatida katta amaliy ahamiyatga egadir. Hozirgi paytda HLA sis- temasi bilan oilaviy surunkali virus infeksiyalari, autoimmun va immunodefitsit holatlar orasidagi korrelyatsiyalar (assotsiatsiyalar) mavjudligi chuqur o ‘rganilmoqda (17-jadval). Hozirgi paytda immunogenetiklar m a’lum HLA izoantigenlari bo‘lganda ayrim kasalliklar rivojlanishining nisbiy xatari foizini hisoblab chiqishdi. Masalan HLA — V37 mavjud bo‘lsa, yuvenil artrit xatari 5,4% ga, HLA — B8, HLA — DKZ, H L A — DK4 mavjud bo‘lsa, qandli diabet xatari 33,0%ga tengligi aniqlandi. Ayrim antigenlar bo‘lganda yomon sifatli o‘sma kasalliklari xatari yuqori bo‘lishligi to ‘g‘risida talaygina m a’lumotlar to ‘plandi. HLA — sistemasi ba’zan protektor ahamiyatga ega bo‘lishi to ‘g‘risi- da qiziqarli m a’lumotlar bor. Masalan, yaponlar populyatsiyasida HLA — B15 qandli diabetga rezistentlikka olib kelishi mumkinligi aniqlangan. Shunday qilib, HLA sistemasini o ‘rganishda diagnos- 37-r a s m. HLA sistemasi antigenlari genlari kompleksining genetik xaritasi. 97 17-j a d v a l Kasalliklarning HLA-genlari bilan bog‘lanishi (J.D osse bo‘yicha, 1980) Kasalliklar Chastota HLA kasalliklar nazorat nisbiy xatar Xodjikin kasalligi A1 40 32,0 1,4 Infeksion artritlar V27 60 10,0 18,0 Buyrak usti bezi tug‘ma giperplaziyasi V47 9 0,6 15,4 Ankilozlashtiruvchi spondilit V27 90 9,4 87,4 Reyter kasalligi V27 79 9,4 37,0 O‘tkir iridotsiklit V27 52 9,4 10,4 Tireoidit V35 70 14,6 13,7 Psoriaz Cw 6 87 33,1 13,3 Gerpetiform dermatit D/DR3 85 26,3 15,4 Sik sindromi D/DR3 78 26,3 9,7 Addison idiopatik kasalligi D/DR3 69 26,3 6,3 Greyves kasalligi D/DR3 57 26,3 3,7 Insulinga bog‘liq diabet D/DR3 56 28,2 3,3 D/DR4 75 32,2 6,4 D/DR2 10 30,5 0,2 Gravis miasteniyasi D/DR3 50 28,2 2,5 V8 47 24,6 2,7 Sistemali qizil volchanka D/DR3 70 28,2 5,8 Idiopatik membrana nefropatiyasi D/DR3 75 20,0 12,0 Skleroz D/DR2 59 25,8 4,1 Ko‘rish nevriti D/DR2 46 25,8 2,4 Gudpascher sindromi D/DR2 88 32,0 15,9 Revmatoid artrit D/DR4 50 19,4 4,2 Pemfigus D/DR4 87 32,1 14,1 A nefropatiyasi D/DR4 49 19,5 4,0 Xasimoto tireoiditi D/DR5 19 6,9 3,2 Pernitsiozli anemiya D/DR5 25 5,8 5,4 4—Genetika 98 Genetika tik maqsadlarda, har xil irsiy kasalliklar nisbiy xatari foizini, ular- ning qanday kechishini aniqlashda keng foydalaniladi. Immunogenetika usuli antropologik tekshirishlarda odam popul- yatsiyalarining bir xilligi va polimorfizmini aniqlashda ham foy- dalaniladi. HLA sistemasi to ‘g‘risidagi m a’lumotlar Yevropa mam- lakatlari aholisini o ‘rganish natijasida olingan bo‘lib, umuman bahcha insoniyat populyatsiyalariga ham asosan to ‘g‘ri keladi. Lekin ayrim HLA-genlarning tarqalish chastotasi har xil etnik guruhlarda, populyatsiyalarda ancha farq qilishi mumkin. Yevropoid va mongoloidlarda har ikkita shaxsdan birida HLA-A2 antigeni mavjud, ammo negroidlarda bu antigen 2 marta kamroq uchraydi. HLA-A3 har to ‘rtta yevropoiddan bittasida, mongoloid- larda esa 100 tadan bittasida uchraydi. HLA-A23, HLA-A30, HLA-B42, HLA-B58 faqat negroidlarda uchrashi, A24, AZZ, V52 faqat mongoloidlarda, A1-V9 — faqat yevropoidlarda uchrashi to ‘g‘risida m a’lumotlar bor Yüklə 2,96 Mb. Dostları ilə paylaş:
|