odam populyatsiyasi deganda uzoq vaqt (bir nech-
ta avlod davomida) m a’lum arealda yashaydigan, shu arealga adap-
tatsiyalashgan, panmiksiya bilan xarakterlanadigan ko‘p sonli
odamlar guruhi tushuniladi.
Panmiksiya yoki
erkin nikoh shunday
holatki, bunda populyatsiyaning har bir a’zosining o‘sha populyat-
siyadagi istagan shaxs bilan nikoh qura olishi imkoniyati nazariy
jihatdan mavjuddir.
Kichik populyatsiyalar —
dem lar (aholi soni 1500 dan 4000
gacha) yoki
izolyatlarda (aholi soni 1500 gacha) panmiksiya emas
balki
inbriding kuzatiladi. Odamlar populyatsiyalarida inbriding
qon-qarindoshlar orasidagi nikohlar sistemasidir. Demlar va izo
lyatlarda 3—4 avlod almashinishidan (75—100 yil) keyin deyarli
hamma shaxslar uchinchi avlod sibslaridan iborat bo‘lib qoladi.
Bunday shaxslar inbredlar deyiladi. Odamning ijtimoiyligi tufayli
odam populyatsiyalarida nikoh quruvchilar qandaydir belgilarga
qarab tanlanadi, ya’ni
tanlangan (assortativ) nikohlar ko‘proq
uchraydi. Ammo nikoh qurish milliy, etnik, diniy belgilarga, ijti-
moiy holatga asoslanganda morfologik, biokimyoviy, fiziologik bel
gilarga nisbatan tanlanmaydi
(noassortativ b o ‘ladi). Irsiy kasallik-
larning uchrashi yuqorida ko‘rsatilgan guruhlarda har xil bo‘lishi
mumkin bo‘lganligi uchun bunday nikohlarni genetik jihatdan
o‘rganish ahamiyatlidir. Lekin genetik vrachlarni qiziqtiradigan
belgilarga nisbatan nikohlar tanlanmagan bo‘lganligi uchun po-
pulyatsiyalar panmiksiyali hisoblanadi.
Panmiksiyali populyatsiyalarda tabiiy tanlash. Demlarda va
izolyatlarda
genlar dreyfi ta ’sir ko‘rsatadi. Bu holatni statistik-po-
pulyatsiya usulini qo‘llashda nazarda tutish lozim, chunki allellar
va genlar chastotasi Xardi-Vaynberg qonuniga (1908-y.) asosan
