F. M. Şİrzadov tribotexniKİ avadanliq və vasiTƏLƏR

15. Boyama 
texnikası və boyalar 
15.1. Boyaların funksiyası və boya materialı 
Boyalar optik dizayn vermə, işarələmə və digər 
funksional məqsədlər üçün tətbiq olunurlar. Boyaların 
tətbiqinin 
aktuallığını 
əsaslandıran 
funksional 
məqsədlərə daxildir: 
•
korroziyaya qarşı davamlılıq/iqlimin mənfi 
təsirlərindən qoruma; 
•
kimyəvi təsirlərə qarşı davamlılıq; 
•
yeyilməyə qarşı davamlılıq; 
•
xüsusi funksiyalar. 
Boyanın tərkibi təbəqə əmələ gətirən, uçucu və 
qeyri-uçucu, doldurucu, piqment, üzvi həlledici, 
köməkçi və s. maddələrdən ibarətdir. Boyama 
əməliyyatlarında toz, şəffaf, nəm, su, elektroçökdürmə 
boyalarından və təbəqə əmələ gətirən birləşdirici 
vasitələrdən istifadə olunur. 
 
15.2. Boyama 
üsulları və texnikası 
Boyanın səthə çəkilməsi fırça, püskürtmə, 
elektrostatik, batırma, üzərinə axıtma və s. üsullarla 
yerinə yetirilə bilər. Fiziki güc hesabına əl ilə boyama 
əməliyyatları müxtəlif növ və ölçülü fırçalarla aparılır.

---

260 
Boyanın 
detalın 
səthinə 
püskürdülməsi 
əməliyyatları şək. 15.1.- də verilmiş üsullarla 
reallaşdırıla bilər. Bu üsullarla boya maddəsi 
tozlandırılıb detalların səthinə doğru sürətləndirilərək, 
səthə adheziyalı və mexaniki birləşmə hesabına 
yapışır. Püskürdülən boya ucluğu ilə detal arasında 
elektrik sahəsi yaratmaqla, boyanın səthə yapışma 
effektini yüksəltmək mümkündür. 
 
Şəkil 15.1. Püskürtmə/tozlandırma ilə boyama üsulları.
 
Pnevamatik püskürtmə üsulu ilə boyama zamanı 
şək. 15.2.- də verilmiş püskürtmə tapançalarından 
istifadə olunur. 
Köməkçi qazın hesabına ucluqdan 
püskürmə 
Ucluqdan püskürmə 
Hidravlik 
Pnevmatik 
Elektrik qüvvəsi 
Mərkəzdənqaçma qüvvəsi 

---

261