|
2.4. Harakat chegaralanishiga olib keluvchi kasalliklar
Harakatga salbiy ta’sir ko‘rsatadigan omillar, ya’ni inson organiz-
miga va aynan harakat a’zolari (mushak, suyak, paylar va bo‘g‘in lar)
ga ta’sir etuvchi ko‘pgina omillar mavjud:
– muskul to‘qimasining yallig‘lanishi (miozit);
– suyak to‘qimasining yallig‘lanishi (osteit, osteomiyelit);
– bo‘g‘inlar yallig‘lanishi (artrit).
Artritlar ko‘pgina infeksiyali va allergik kasalliklar belgisi bo‘lib,
insonga ancha zarar yetkazadi. Xususan, revmatizm kasalligida,
bo‘g‘inlarda mavjud bo‘lgan biriktiruvchi to‘qimaning yallig‘-
lanishi kuzatiladi. Bu kasallikni esa βgemolitik streptokokk keltirib
chiqaradi. Demak, bakterial yoki virus infeksiyasini harakat chegara-
lanishiga olib keluvchi omil, deb hisoblaymiz.
Jarohat – harakat chegaralanishiga olib keluvchi yana bir jiddiy
omil hisoblanadi. Jarohat turlari juda ko‘p bo‘lib, ulardan kesilgan
jarohat (kesuvchi jism ta’sirida), uzilgan jarohat, teshilgan yoki
chopilgan jarohat, shilingan jarohat turlari mavjud. Shuningdek,
paylar cho‘zilishi va uzilishi, bo‘g‘imlar chiqishi, suyaklar sinishi
kabi shikastlanishlar mavjud bo‘lib, ular harakat chegaralanishiga
yoki buzilishiga bevosita sabab bo‘ladi. Avvalgi mavzulardan bizga
ma’lumki, muskullar harakatlanishi asab tolalari orqali yetib keluvchi
impulslarga bog‘liq bo‘ladi. Ya’ni, asab impuls ta’sirida, u yoki bu
11
muskul harakatlanib qisqaradi va o‘z vazifasini bajaradi. Agar bemor
markaziy yoki periferik asab kasalligiga duchor bo‘lgan bo‘lsa,
bu harakat buzilishida o‘z ta’sirini ko‘rsatadi. Masalan, umurtqa
pog‘onasi orasidan asab tolalar bo‘yin qismida zararlangan bo‘lsa,
insonning nafaqat qo‘llari, balki oyoqlari hamda kichik chanoq sohasi
organlari ham zararlanishi mumkin. Yuz nervining yallig‘lanishi yuz
tuzilishini o‘zgarishiga (assimmetriyasiga) sabab bo‘ladi va natijada
yallig‘langan tomon muskullari faoliyati buziladi, ya’ni yutish va
chaynash jarayoni qiyinlashadi.
Dostları ilə paylaş: | 
