Factsheets bieden slechts ruimte voor een beperkte hoeveelheid informatie. Neem
voor vragen of een individueel afgestemd advies contact op met een SCAS
gecertificeerde sportdiëtist bij jou in de regio (zie
www.sportdietetiek.nl)
of één
van de leden van het NOC*NSF Team Voeding (zie
www.nocnsf.nl/wot
).
24 Voeding en spierkramp
Wat?
Bijna iedereen heeft wel eens spierkramp gehad.
Misschien ben je ‘s nachts wakker geworden met kramp of heb je zelfs
moeten stoppen met een inspanning vanwege kramp. Omdat kramp zo’n
veelvoorkomend probleem is, is het belangrijk om te weten wat kramp
eigenlijk is en wat je kunt doen om het te voorkomen.
Kramp is het gevolg van een onvrijwillige samentrekking van de spier.
De spier trekt zeer sterk samen en ontspant niet meer. Soms ontstaat
kramp doordat om een abnormale samentrekking van de spier wordt
gevraagd (bijvoorbeeld bij een 100 meter sprint). Kramp komt vaker voor
in vermoeide spieren en minder getrainde spieren, waarbij hoge
belastingen de kans op kramp aanzienlijk vergroten. Overmatig rekken
kan ook tot kramp leiden.
Waarom?
Dehydratie (vochttekort) is een heel belangrijke
oorzaak van kramp, vooral als de vocht- en zoutverliezen groot zijn.
Het is met name het verlies van natrium dat een belangrijke rol speelt.
Natrium speelt een belangrijke rol bij de spiercontractie en een tekort
aan natrium kan leiden tot een ongecontroleerde samentrekking.
Kramp wordt vaak toegewezen aan een tekort aan kalium, calcium of
magnesium, veroorzaakt door overmatig zweten. Er is niet veel bewijs
voor deze theorie en de verliezen van kalium, calcium en magnesium in
zweet zijn zeer gering. Het is ook onwaarschijnlijk dat er een tekort
optreedt door een inadequate voeding omdat deze stoffen in bijna alle
voedingsmiddelen voorkomen en de gemiddelde inname van kalium, calcium
en magnesium relatief hoog is. Wat wel zou kunnen gebeuren, is dat er
een herverdeling plaatsvindt van magnesium binnen het lichaam waardoor
op sommige plaatsen minder magnesium aanwezig is. Het zou ook kunnen
zijn dat de relatieve verhoudingen tussen kalium, calcium, magnesium en
ook natrium belangrijker zijn dan de absolute hoeveelheden. Hierover
zijn de wetenschappers het nog niet eens. Ofschoon er rapporten zijn
van wielrenners die na magnesium suppletie minder kramp vertoonden zijn
er ook rapporten die beschrijven dat magnesium tot meer kramp zou
leiden.
Het gebruik van creatine wordt ook vaak als oorzaak van kramp genoemd.
Dit is gebaseerd op anekdotes van met name krachtsporters. Een
mogelijke verklaring zou kunnen zijn dat creatine ervoor zorgt dat veel
vocht wordt vastgehouden in de cel waardoor de integriteit van de
celwanden wordt aangetast. Hoewel dit een interessante theorie is, is
er op dit moment geen wetenschappelijk bewijs dat kramp inderdaad meer
voorkomt bij creatinegebruikers dan bij niet-gebruikers.
Hoe voorkomen?
Bouw voldoende rust in na zware trainingssessies. Een
uitgeruste spier heeft een aanzienlijk geringere kans om kramp te
ontwikkelen dan een vermoeide spier. Waarschijnlijk de beste manier om
kramp te voorkomen is training. Sterkere en beter
getrainde spieren hebben minder kans op kramp en kunnen op het einde
van een lange
Factsheets bieden slechts ruimte voor een beperkte hoeveelheid informatie. Neem
voor vragen of een individueel afgestemd advies contact op met een SCAS
gecertificeerde sportdiëtist bij jou in de regio (zie
www.sportdietetiek.nl)
of één
van de leden van het NOC*NSF Team Voeding (zie
www.nocnsf.nl/wot
).
training een plotselinge toename van de intensiteit veel beter
verwerken. Een uitgebalanceerd trainingsprogramma met een goede opbouw
en voldoende rust is een heel belangrijke factor in het voorkomen van
kramp.
Zorg er voorts altijd voor dat je vochtbalans in orde is. Dat betekent
dat je voldoende moet drinken voorafgaand aan de training en er voor
moet zorgen dat je zweetverlies voldoende compenseert door bij te
drinken. Zorg er voor dat je urine altijd een lichte kleur heeft, dat
is over het algemeen een indicatie van een goede vochtbalans. De
waterinname van een gemiddeld persoon is ongeveer 2,0 – 2,5 liter per
dag maar dat kan toenemen tot meer dan 10 liter als we langdurige zware
inspanningen verrichten in warme omstandigheden. Om na te gaan of je
genoeg gedronken hebt, kun je jezelf voor en na een lange training
wegen. De afname van gewicht die je meestal ziet na een training is
grotendeels te wijten aan vochtverlies. In het ideale geval drink je zo
veel dat dit vochtverlies nihil is of in elk geval binnen 1% van je
lichaamsgewicht blijft (minder dan 700 gram voor iemand van 70 kg).
Water wordt snel uitgescheiden, dranken die natrium bevatten
(sportdranken) zorgen voor een betere waterretentie. Zie voor een
uitgebreidere toelichting factsheet 2: hydratatie.
Naast vocht verliezen we ook mineralen (natrium, kalium, magnesium) via
zweet. Sportdranken zorgen naast aanvulling van vocht ook voor
aanvulling van de natriumverliezen en dat is erg belangrijk wanneer de
zweetverliezen groot zijn. Zouttabletten zijn over het algemeen niet
aan te raden maar kunnen helpen in het geval van ultralange duurtochten
(5 uur of meer) waarbij de vochtverliezen zeer groot zijn. Onder zulke
omstandigheden kunnen de natriumverliezen erg groot zijn en moet je er
voor zorgen dat de natriuminname ongeveer 0.25 – 0.7 gram per uur is.
Een halve liter (bidon) sportdrank bevat over het algemeen 0.2 gram
natrium. Natrium hoeft niet per se uit een sportdrank te komen en
andere voedingsmiddelen die relatief veel natrium (en koolhydraten)
bevatten zijn zoutstengels, pretzels, crackers en boterhammen met ham.
Als de zoutverliezen abnormaal groot zijn dan zijn er verschillende
elektrolietpoeders of dranken verkrijgbaar om zoutverliezen aan te
vullen. In dergelijke situaties is het echter absoluut raadzaam om een
sportdiëtist te raadplegen.
Hoe moet ik kramp behandelen? Rekken helpt om de spiercontractie te
verminderen en de spier te laten ontspannen. Massage van de verkrampte
spier kan de pijn verminderen. Bij zeer ernstige kramp kan ijs ook
helpen om de samentrekking van de spier en de pijn te verminderen.
Rusten en drinken zijn andere maatregelen die genomen kunnen worden om
zo snel mogelijk van kramp te herstellen.
Is kramp een indicatie van een ernstig probleem? In de meeste gevallen
is kramp slechts een tijdelijk probleem van voorbijgaande aard. In
enkele gevallen kan er inderdaad een onderliggend probleem zijn. Dit is
het geval als de bovenstaande behandelingen niet werken, wanneer de
krampen zeer ernstig van aard zijn of wanneer ze zeer frequent
voorkomen en niet (of niet altijd) gerelateerd zijn aan zware
inspanning. In dergelijke gevallen is het belangrijk om medisch advies
te zoeken.