Falsafafanining predmeti, maqsadi va vazifalari ma’ruza rejasi

Qadimgi Misr va Bobil falsafasi. Eramizdan avvalgi to‘rtinchi ming yillikning 
oxiri va uchinchi ming yillik boshlarida qadimgi Misr va Bobil hududida dastlabki diniy-falsafiy 
fikrlar, olam haqidagi fanlar, ya’ni astronomiya, kosmologiya, matematika, mifologiyaga oid 
qarashlar birmuncha rivoj topgan. Tabiiy-ilmiy, diniy-falsafiy fikrlarning yuzaga kelishi ikki 
yo‘nalishda borgan. Birinchi yo‘nalish olam haqidagi tasavvurlarning astronomiya, kosmologiya, 
riyoziyot 
fanlari rivoji bilan bog‘liq ekanini, ikkinchi yo‘nalish esa, bu tasavvurlarning mifologiya 
bilan bog‘liqbo‘lganini ko‘rsatadi. Birinchi holda, asosan, tabiiy bilimlarga tayanilgan, kundalik 
hayotda duch kelinadigan voqea-hodisalar aniq dalillar asosida tahlil etilgan, o‘rganilgan, ulardan 
tegishli xulosalar chiqarilgan. Bu — o‘sha davr uchun tabiiy hol edi, ya’ni u — davrning inson 
ongida aks etishi, kundalik turmush hodisalarining oddiy bir tarzda ifodalanishi edi. Aynan ana 
shu hol tabiiy bilimlar rivojiga, garchand sodda tarzda bo‘lsa-da, aksariyat hodisalarning falsafiy 
asosda izox,lanishiga sabab bo‘lgan.
Ikkinchi holatda esa, hali tabiat kuchlarining qarshisida nihoyatda ojiz bo‘lgan odamzod, 
albatta, tevarak atrofdagi voqea-hodisalarni mifologik izohlashi tabiiy bir hol edi. Shu bilan 
birga,odamning mavjudlik xossalarini va olam qonuniyatlarini ilmiy tushunish ko‘nikmasi hali 
shakllanib ulgurmagan o‘sha qadim zamonlarda, afsona hamda rivoyatlarga asoslanib fikr 
yuritmaslikning imkoni ham yo‘q edi. Bu — o‘sha davrlardan qolgan yozma manbalarda, xususan, 

---

“Xo‘jayinning o‘z quli bilan hayotining mazmuni haqida suhbati”, “Arfist qo‘shig‘i” , “O‘z 
hayotidan hafsalasi pir bo‘lgan kishining o‘z joni bilan suhbati” kabi bitiklarda yaqqol namoyon 
bo‘lgan. Ularda hayotning, umrning mazmuni, o‘sha davrdagi odamlargaxos tuyg‘ular bayon 
qilingan.
Qadimgi Misr va Bobilda shakllangan falsafaning eng asosiy xususiyati shundan iborat 
ediki, ularda, bir tomondan, xudolarga ishonch, ilohiy kuchlarning tabiat va jamiyatga 
ko‘rsatadigan ta’sirini mutlaqlashtirish xususiyati ustuvor bo‘lgan bo‘lsa, ikkinchi tomondan, 
afsona va rivoyatlar tarzida bo‘lsa-da, dunyoviy bilimlar, ilmiy qarashlar ham asta-sekin shakllana 
boshlagan Umuman, bunday xususiyatni, qadim zamondagi barcha sivilizatsiyalarga xos deyish 
mumkin.