Farmatsevtikada kadrlar boshqaruvi dorixona muassasalarida kadrlar boshqaruvi asoslari

Jamoa shartnomalari va kelishuvlari 
Bozor iqtisodiyoti nafaqat iqtisodiy, balki mehnat munosabatlarining ham mazmun va 
mohiyatida tub o‘zgarishlarni amalga oshirishni taqazo etadi. Ma’lumki, boshqaruvning 
ma’muriy-buyruqbozlik tizimi davlat tomonidan ijtimoiy va iqtisodiy sohalarning barcha 
jabhalarini nazorat qilishni, shu jumladan ishchi kuchidan foydalanish, mehnatga haq 
to‘lash va boshqa masalalarni yakka o‘zi hal etishiga asoslangan edi. Bu tizimda xodim o‘z 
mehnat shart-sharoitlari, huquq va majburiyatlarini himoya qilish imkoniyatiga ega emas 
edi. 
O‘zbekiston Respublikasida bozor munosabatlarining shakllanishi mehnat munosabatlarini 
qonuniy demokratik asosda yo‘lga qo‘yish, ish beruvchilar va xodimlar o‘rtasida 
munosabatlarni shartnoma va kelishuvlar 
bilan muvofiklashtirishga yo‘l ochib berdi. Mehnat munosabatlariga oid bu 
huquqiy me’yorlar respublika parlamenti tomonidan 1996 yil 1 apreldan 
e’tiboran amalga kiritilgan (so‘ng bir qator o‘zgartish va qo‘shimchalar kiritilgan) 
O‘zbekiston Respublikasining Mehnat kodeksida1 o‘z ifodasini 
topdi. Ish beruvchi bilan xodim o‘rtasidagi samarali o‘zaro hamkorlikni bozor iqtisodiyoti 
tamoyillariga mos keladigan manfaatlarni uyg‘unlashtirish ehtimol tutilgan mehnat 
nizolarini hal etish vositalarisiz, bir tomondan, mulkchilikning barcha shakllarini e’tirof 
etadigan, ikkinchi tomondan xodimlarni ijtimoiy himoya qiladigan ijtimoiy tizimlarsiz 
tasavvur etib bo‘lmaydi. Ana shunday sharoitlarda ijtimoiy munosabatlar huquqiy-tashkiliy 
murakkab 
tuzilishining 
tarkibiy 
qismi 
hisoblangan 
jamoa 
— 
shartnoma 
muvofiqlashtirishining ahamiyati yanada ortadi. Ish beruvchi bilan xodim o‘rtasidagi 
munosabatlarning davlat tomonidan hamda shaxsiy mehnat shartnomasi asosida 
muvofiqlashtirish ham ana shu tizim tarkibiga kiradi. Mehnat bozorida jamoa-shartnoma 
tizimini rivojlantirishdan ish beruvchi ham, xodim ham manfaatdordir. Chunki mazkur tizim 
juda muhim vazifalarni: mehnat munosabatlarida ishtirok etuvchi har ikki tomon 
manfaatlarini himoya qiladi, mehnat munosabatlarini tartibga soladi, ularni barqaror 
bo‘lishini ta’minlaydi. 
Jamoa-shartnoma tizimini muvofiqlashtirishning mehnat sharoitlarini 

---

ma’muriy buyruqbozlik usulidan eng muhim afzalligi shundaki, bozor iqtisodiyoti 
sharoitlarida mehnat munosabatlari ziddiyatlarni tinch yo‘l bilan, tomonlar manfaatlarini 
huquqiy asosda, izchillik bilan kelishtirgan 
holda muvofikdashtiradi. Bunda shuni alohida ta’kidlash kerakki, jamoa - 
shartnoma tizimiga o‘tishda mehnat munosabatlarining asosiy masalalari 
yuzasidan qarorlar qabul qilishdagi markazlashtirishdan voz kechilmaydi. 
Mehnat munosabatlarini muvofikdashtirishning mohiyati markazlashtirishni bekor qilishda 
emas, balki qaror qabul qilish shaklini 
o‘zgartirishdadir. 
Bozor iqtisodiyoti sharoitlarida ish beruvchi va xodim o‘rtasidagi mehnat munosabatlari 
ijtimoiy sheriklikni taqozo etadi.