Ijtimoiy sheriklik sub’ektlari (tomonlari) sifatida xodimlar, ish beruvchilar va davlat
tushuniladi.
O‘zbekiston Respublikasining Mehnat kodeksiga muvofiq muzokaralar jarayonida
tomonlar manfaatlarini ifoda ettiruvchi vakillik organlari quyidagilar hisoblanadi:
Xodimlarning.Mehnatga oid munosabatlarda xodimlarning manfaatlarini ifoda etishda
vakil bo‘lish va manfaatlarni himoya qilishni korxonadagi kasaba uyushmalari va ularning
saylab qo‘yiladigan organlari yoki xodimlar tomonidan saylanadigan boshqa organlar
amalga oshirishi mumkin (21- modda).
Ish beruvchilarning.Korxonada ish beruvchi nomidan vakillikni ma’muriyatning
mansabdor shaxslari mehnat to‘g‘risidagi qonunlar va boshqa normativ hujjatlar, ularning
ustavlari va nizomlar asosida berilgan vakolatlar doirasida amalga oshiradilar (27-modda).
Ish beruvchilar uyushmalarga, assotsiasiyalarga va boshqa jamoat birlashmalariga
birlashishga haqlidir. Ish beruvchilarning jamoat birlashmalari ijtimoiy jamoat
birlashmalari, ixtiyoriy jamoat tashkilotlari sifatida tuziladi va ish olib boradi, ularning
maqsadi - iqtisodiyotni va tadbirkorlikni rivojlantirish, samaradorligini oshirish,
shuningdek, davlat hokimiyati va boshqaruv organlarida, kasaba uyushmalari va
xodimlarning boshqa vakillik organlari bilan o‘zaro munosabatlarida korxonalar va
mulkdorlarning manfaatlarini ifoda etish yo‘li bilan ijtimoiy sheriklikni amalga oshirish,
xo‘jalik va mehnatga oid munosabatlar sohasida ularning huqukdarini himoya qilishdan
iboratdir (28-modda).
Davlatniig.Mehnat sohasidagi davlat boshqaruvini O‘zbekiston Respublikasi Mehnat va
aholini ijtimoiy muhofaza qilish vazirligi va uning hududiy organlari amalga oshiradi (9-
modda).
Davlat ijtimoiy sheriklik sub’ekti bo‘lish bilan bir qatorda davlat (unitar) korxonalariga
nisbatan mulk egasi va ish beruvchi ham hisoblanadi. Bozor munosabatlari taraqqiy etishi
bilan davlatning mehnat munosabatlari sohasidagi funktsiyalarining bir qismi jiddiy
ravishda o‘zgaradi: davlat ijtimoiy sheriklik tizimida mehnat munosabatlarini
muvofiqlashtiradi, tashkil etadi, nazorat qiladi.
Xususan, O‘zbekiston Respublikasining Mehnat kodeksiga muvofiq,mehnat to‘g‘risidagi
qonun hujjatlariga va mehnatni muhofaza qilish qoidalariga rioya etilishini ta’minlash,
shunga deb mas’ul tayinlangan davlat organlari (O‘zbekiston Respubli-kasining Mehnat va
aholini ijtimoiy muhofaza qilish vazirligi) hamda ularning inspektsiyalari tomonidan
amalga oshiriladi. O‘zbekiston Respublikasi hududida mehnat to‘g‘risidagi qonunlar aniq
va bir xil ijro etilishini nazorat qilib borilishi O‘zbekiston Respublikasi Bosh Prokurori va
unga bo‘ysunuvchi prokurorlar tomonidan amalga oshiriladi (9- modda).
Davlatning eng muhim funktsiyalaridan yana biri—ijtimoiy sheriklik
tashkiliy shakllari, tomonlar o‘zaro munosabatlari qoidalari va vositalarini huquqiy
asoslarini ishlab chiqish, ijtimoiy mehnat standartlari (eng kam ish haqi miqdorini, ijtimoiy
imtiyozlar, kompensatsiyalar, kafolatlari vahokazolar)ni asoslangan miqdorlarini
belgilashdir.