«favqulodda vaziyatlar va fuqaro muhofazasi» fanidan (MA’ruzalar to‘plami) toshkent

Ball	Zilzila kuchi
Qiskacha xarakteristikasi
1	Yer yuza qobig‘ida silkinish	Faqat seysmik asboblar bilan aniqlanadi
2	Kuchsiz silkinish	Seysmik asboblar bilan aniqlanadi. Tinch turgan odamlar sezadi.
3	Kuchsiz zilzila	Odamlar sezadilar.
4	O‘rtacha kuchli zilzila.	Deraza romlar titraydi, eshik kesakisi g‘irchilaydi
5	O‘rtachadan kuchliroq	Hamma odamlar sezadi, binolar titraydi, uy jihozlari siljib qimirlaydi, devor suvoqlari va oynalar darz ketishi mumkin
6	Kuchli zilzila.	Devordagi jihozlar tushib ketadi, suvoqlar va oynalar sinadi.
7	O‘ta kuchli zilzila	Suvoq, devorlar yorilib, yengil qurilgan uylar qulaydi.
8	Vayron qiluvchi zilzila	Uylar vayron bo‘lib buzuladi, ko‘chkilar paydo bo‘ladi.
9	O‘ta vayron qiluvchi zilzila	Katta binolar, ko‘priklar buzilib, ketadi. Bbbbbuzilib buzilib yullar
10	Yo‘q qilib yuboruvchi	Katta binolar, temir yullar buziladi, yerda yorilish paydo bo‘ladi.

Magnituda arab raqami bilan, kuchlanish esa rim raqamlari bilan belgilanishi xalqaro mikyosda qabul kilingan.

Respublikamizda sodir bo‘ladigan zilzilalarni aniqpashda MSK-64 shkalasidan foydalaniladi.
Yuqorida keltirilgan ma’lumotlar aholining zilzila to‘g‘risida qisman ma’lumotga ega bo‘lishini ta’minlab, zilziladan saqlanish yoki muhofazalanishning chora-tadbirlari to‘g‘risidagi, har bir fuqaro uchun juda muhim va bilishi zarur bo‘lgan ma’lumotlar qatoriga kiradi.
Zilzila to‘g‘risida ilmiy adbiyotlarda batafsil yozilgan bo‘lsada, uning ajralmas qismi bo‘lgan, amaliyotda aholi harakatining tartib qoidalari nazarimizda to‘liq yoritilmagan. Umuman bu jarayonni uchta, ya’ni zilziladan oldin, zilzila vaqtida va undan so‘nggi bosqichlarga bo‘lgan holda ma’lum harakat qoidalarini tavsiya ztish maqsadga muvofiq, deb hisoblaymiz. Har bir bosqichda hayot xavfsizligini ta’minlash uchun nimalarga e’tibor berish lozimligi to‘g‘risida qiskacha to‘xtalamiz.