Fəlsəfə doktoru proqramı üzrə doktoranturaya qəbul üçün İmtahan bileti №1

İxtisas: 3338.01- Sistemli analiz, idarəetmə və informasiyanın işlənməsi

1. 
   Şəbəkə əməliyyat sistemləri, arxitekturası, populyar şəbəkə əməliyyat sistemlərinin xülasəsi və müqayisəli analizi. Əsas şəbəkə konsepsiyaları, qlobal, korporativ və lokal şəbəkələr.
   

Əməliyyat sistemi sistem proqram təminatının əsasını təşkil edir. Əməliyyat sistemi fərdi komputerlərin vacib elementlərindən biridir. Əməliyyat sistemi komputer qoşulduqda işə düşən, komputerin bütün hissələrinin işləməsinin bütövlüyünü təmin edən və informasiyanı idarə edən proqram sistemidir. Əməliyyat sistemi məlumatın saxlanması və emalı idarə etməklə yanaşı istifadəçi üçün də interfeysə malikdir. Əməliyyat sisteminin köməyi ilə komputer və istifadəçi arasında dialoq yaranır, əməli və sabit yaddaş qurğuları işə qoşulur, kompüter idarə olunur, istənilən proqram işə düşür. Başqa sözlə Əməliyyat sisteminin əsas funksiyası hesablama texnikasının ehtiyatlarının (fiziki və məntiqi) və hesablama sistemləri proseslərinin idarə edilməsidir. Fiziki ehtiyatlara əməli yaddaş, mikroprosessor, monitor, çap qurğuları, maqnit və örtük disklər: məntiqi ehtiyatlara isə proqramlar, fayllar və s. aiddir.
Şəbəkə ƏS – kompüter şəbəkləri ilə işləmək üçün nəzərdə tutulmuşdur. Belə ƏS - də informasiyanın şəbəkəyə qoşulması, kompüterlər arasında emalı, ötürülməsi saхlanması daha asan olur. Bu ƏS-nə UNIX , Novell, NetWare, Windows NT, Windows Server, IBM LAN, Linux kimi əməliyyat sistemləri tanınmış şəbəkə əməliyyat sistemləri hesab olunur. Windows NT geniş yayılmış 32 mərtəbəli şəbəkə əməliyyat sistemidir. İki modifikasiyası mövcuddur: Windows NT Server və Windows NT Work Station. Windows NT server - əsasən şəbəkə resurslarının idarə olunması üçündür. Windows NT Work Station Windows NT-nin versiyasıdır, lokal kompüterlərdə və işçi stansiyalarda işləmək üçün nəzərdə tutulub. Bu sistem bütünlükdə 32 mərtəbəlidir və olduqca etibarlıdır, çoхməsələli rejimdə işləyir. ƏS komputerin qoşulması ilə yüklənir və istifadəçi ilə hesablama sistemi ilə rahat və əlverişli ünsiyyət üsulu (interfeys) təqdim edir.

2. 
   Qərar qəbuletmənin statik modelləri. Sevic, Qurvuts meyarları.
   

Qeyri-müəyyənlik şəraitində qərar qəbul etmə problemini həll edərkən strategiya variantlarını seçmək üçün optimallıq meyarlarından istifadə olunur.
(alternativ optimallıq meyarları):
 Wald meyarı,
 optimizm meyarı,
 bədbinlik meyarı,
 Sevic meyarı,
 Qurvuts meyarı.
Sevic kriteriyası (Savage's minimax risk kriteriyası) minimum mümkün elementlərdən risk matrisinin maksimum elementini seçmək üçün nəzərdə tutulub:

Risk matrisinin elementləri arasında hər bir strategiya üçün əvvəlcə maksimum risk, sonra isə onlardan minimum seçilir. Yəni bu halda
pessimist oyunçu təbiət vəziyyətinin elə olacağını güman edir ki, onun hər hansı bir strategiyası üçün risk ən böyük olacaq və o, bu riski minimuma endirəcək strategiya seçir.
Savage meyarı daha yüksək, ilkin gözlənilən risk səviyyəsi ilə müqayisədə daha az riskə malik strategiya seçimini seçməyə imkan verir.
Bu meyar qərar qəbul edəni əvvəlcə gözlədiyi ən pis vəziyyətlə müqayisədə vəziyyətin daha əlverişli inkişafına doğru istiqamətləndirir.
Qurviç meyarı (qeyri-müəyyən vəziyyətin təhlilinə pessimist və optimist yanaşmaları nəzərə alır)
gəlirlilik matrisinin ekstremal vəziyyətlərdən fərqli olan bəzi orta elementlərini - minimum və maksimum elementlərdən seçmək üçün nəzərdə tutulmuşdur:

Qurviç meyarı qərar qəbul edərkən sərhəd vəziyyətlərdən – gözlənilən gəlirliliklə bağlı əsassız nikbinlikdən və həddindən artıq bədbinlikdən – qaçmağa və ən yaxşı səmərəliliyi təmin edən ən çox ehtimal olunan strategiya variantını seçməyə imkan verir.
3. Stoxastik proqramlaşdırma məsələləri.
Stokastik proqramlaşdırma problemləri qeyri-müəyyənlik şəraitində qərarların qəbulu ilə məşğul olan riyazi optimallaşdırma problemləri sinfidir. Bu problemlərdə bəzi parametrlər və ya dəyişənlər təsadüfi dəyişikliklərə məruz qalır və ya ehtimal paylanmasına uyğundur. Stokastik proqramlaşdırmanın məqsədi bu qeyri-müəyyənliyi nəzərə alaraq obyektiv funksiyanı optimallaşdıran qərarlar qəbul etməkdir.