FəNN: “Azrbaycan multikulturalizmi” Mövzu 4 : Etnik-milli müxtəliflik və multikulturalizm plan

Rusiya imperiyasının müstəmləkə siyasəti: köçürmə, ruslaşdırma, xristianlaşdırma.

XIX - XX əsrin əvvəllərində Rusiya imperiyasının Şimali Azərbaycanda apardığı müstəmləkə siyasətinin tərkib hissəsi olan köçürmə siyasəti nəticəsindəölkəəhalisinin etnik nomenklaturasında demoqrafik dəyişikliklər baş verdi. Belə ki, XIX əsrin birinci otuzilliyində Türkmənçay vəƏdirnə müqavilələri bağ-landıqdan sonra Rusiya imperiyası işğal etdiyi Azərbaycanın şimal torpaqlarında özünün siyasi hakimiyyətini bərqərar etmək, işğal etdiyi müsəlman ölkəsində konfessional dayaq yaratmaq məqsədi iləəhalinin 90%-dən çox müsəlman olduğu ölkənin etnik nomenklaturasında xristian elementinin çəki yükünün artı-rılmasınıəsas götürüb, qeyri-köklü xristian etnoslarıölkəyə köçürməyə başladı. Bu siyasətin mahiyyəti, vətən torpaqlarını imperiya coğrafi çərçivəsindəəridib, burada yadelli, yaddilli, yaddinli etnosları yerləşdirib, bölgədəözünə sosial dayaq yaratmaq idi. Köçürmə siyasətini apararkən, Rusiya hakim dairələri ermənilərə böyük ümidlər bəsləmiş və hakimiyyətin bu mövqeyini P.D.Sisianov belə izah etmişdi ki, ermənilər xristian olduqlarıüçün öz şəxsi mənafeləri nami-nə rus hökumətinə sədaqətlidirlər və Rusiya dövlətinin yeni ərazilərdə hökmran-lığının bərqərar olmasını görmək istəyirlər. Nəticədə, 1828-1830 -cü illər ərzindəİran və Osmanlı dövlətlərindən 120 minə yaxın erməni Şimali Azərbaycan tor-paqlarına köçürülür və onlar əsasən İrəvan, Naxçıvan, Ordubad, Qarabağ tor-paqlarında yerləşdirilirlər. Azərbaycan tarixinin sonrakı mərhələlərində də ermə-nilərin ölkəyə köçmələri davam etmiş və XX əsrin əvvəlləri üçün onların çəki yü-küölkəəhalisinin etnik nomenklaturasında 32.65%-əçatmışdı, halbuki XIX əsrin birinci otuzilliyində ermənil-qriqoryanların çəki yüküŞimali Azərbaycan əhali-sinini 9%ni təşkil edirdi ki, onların əksəriyyəti qriqoryanlaşmış albanlardan ibarət idi.