Fənn: Çıxan protezlərin hazırlanma texnikası Şöbə: “Ortopedik stomatologiya” 2 nömrəli Bakı Baza Tibb Kolleci

Fənn: Çıxan protezlərin hazırlanma texnikası 

 

Şöbə: “Ortopedik stomatologiya” 

2 nömrəli Bakı Baza Tibb Kolleci 

 37 

 

Tam metal bazis yuxarı çənənin hissəvi qüsurları zamanı diş cərgələrin böyük qüsurlarında, tək 

qalmış dişlərdə tətbiq olunur. Bu halda protez maksimal sərhədli hazırlanır. 

Aşağı çənədə metal bazis tam və ya hissəvi dil lövhəciyi ilə hazırlanır. Göstərişlər: 

1. Dilaltı qövsün yerləşdirilməsi üçün dilaltı sahədə lazımi yerin olmaması 

a) Dil yüyəninin qısa olması 

b) Alveol çıxıntının dil enişinin 7 mm-dən az olması 

2. Alveol çıxıntının böyük atrofiyası ilə birgə hüdudlanmayan  cərgələri 

3. Aşağı çənə ön dişlərinin şinalanması məqsədilə arasıkəsilməz klammer əvəzinə 

4. Aşağı çənədə iri ekzostozlar. 

5. Dişlərində çox diş daşları əmələ gələn xəstələrdə onların qarşısının alınması məqsədilə 

6. Plastmas bazisin tez-tez sınmaları 

Dilin  metal  lövhəciyinin  eni  daimi  deyil  və  ağız  boşluğu  dibi  yumşaq  toxumalarının 

vəziyyətindən,  ön  dişlərin  klinik  tacının  hündürlüyündən  asılıdır.  Dil  lövhəcikli  metal  bazisli  hissəvi 

çıxan protez də yaxalıqlı protezlərə aid edilir.  

Dişsiz alveol çıxıntı nahiyyəsində bazis sərhədləri vestibulyar səthə alveol darağının ortasından 

2-3  mm-ə  qədər,  ön  və  arxa  sərhədlər  diş  cərgəsi  qüsurunun  ölçüsü  və  yerləşməsindən  asılı  olaraq 

keçir. Aşağı çənədə bazisin aşağı kənarı keçid büküşündən 3-4 mm aralı, təbii dişlərlə münasibətdə isə 

tacın 2/3-ini örtməklə keçməlidir. Dişsiz alveol çıxıntının zirvəsinə qalınlığı 0,3 mm və eni 2-3 mm 

olan mum zolağı qoyulur, metal bazislə alveol darağı səthi arasında sahə saxlanır. Model suda isladılır, 

2-3  qat  bügel  mumu  qoyulur,  sərhədlərə  uyğun  kəsilir,  alveol  darağının  üstündən  kənarları  boyunca 

qaranquş  quyruğu  kimi  kəsiklər  aparılır.  Bazisin  plastmasla  birləşməsi  üçün  mum  kompozisiyanın 

səthində  ilgəklər  modelləşdirilir,  oral  tərəfə  keçən  nahiyədə  isə  yəhərəbənzər  hissənin  uzunluğu 

boyunca  plastmas  bazisin  qalın  kənarının  əldə  olunması  üçün  pilləkən  modelləşdirilir.  Tökmələrin 

modelləri qoyulur, mum kompozisiya modeldən ehtiyatla çıxarılır və metalla əvəz olunur. 

Bundan  başqa  metallaşdırılmış  plastmas  bazisli  protez  də  hazırlanır.  Polimetakrilat  plastmas 

protezlərə  qarşı  həssaslıq  zamanı  bazis  selikli  qişadan  yapışqan,  lak,  qızıl  folqa,  gümüşlə  izolyasiya 

edilir. Bunlar bazisə mexaniki yolla çəkilir və ya elektrolitik oturdulma ilə yeridilir. 

Kimyəvi gümüşləmə gümüşün birləşmələrindən alınması ilə aparılır. Bunun üçün formaldehid və 

qlükozadan istifadə olunur. 

Gümüşün plastmasla birləşməsi mexaniki xarakter daşıdığı üçün metallaşdırılacaq səth bir sıra 

tələblərə  cavab  verməlidir.  Səth  az  nahamar  yağsızlaşdırılmış  və  tamamilə  təmiz  olmalıdır.  Bundan 

əlavə gümüşün plastması daha yaxşı qəbul etməsi üçün qalay Pbdixloridlə sensibilləşdirilir. Bu zaman 

gümüş molekulları plastmas bazisin səthindən adsorbsiya olunur, kristallaşma mərkəzləri əmələ gətirir, 

bunlar da öz növbəsində gümüşün əmələ gəlmə prosesinə imkan yaradır. 

Gümüş  plastması  protez  yatağı  selikli  qişanı  kontaktdan  izolə  edir,  eləcə  də  bakteriosid 

xüsusiyyətləri yaradır. 

Protez  səthinin  elektrolit  metallaşdırılması  aşağıdakılardan  ibarətdir:  plastmas  səthinin 

hazırlanması sensibilizasiya və kimyəvi gümüşləmə. 

Plastmas  100  ml  H

2

SO

4

,  15  q  kaliy  bixromat  və  50  ml sudan  ibarət  məhlula salınır. Məhlulun 

temperaturu +65

0

 C, plastmasın məhlulda qalma müddəti isə 3-5 san-dir. 

Səthin sensibilizasiyası 1%-li Pb-dixloridin spirtdə məhlulu ilə aparılır. 

Kimyəvi gümüşləmə 2 məhlulla aparıla bilər (+8

0

:+12

0

C temperaturda, 1:1 nisbətində) 

 

I məhlulun tərkibi: gümüş-nitrat-30 qr/l, ammonyakın sulu məhlulu-30 ml/l 

II məhlulun tərkibi: 40%-li formaldehid məhlulu-32 ml. 

 

M. Salkauskas və A.Vaşkyalis  tərəfindən daha bir məhlul təklif olunmuşdur. 

I məhlul: gümüş-nitrat-8 qr/l, kalium oksidinin hidratı-4 qr/l, 25%-li ammonyakın sulu məhlulu 

(əriyənə qədər). 

II  məhlul:  kalium  və  ya  natrium  tartrat-15  qr/l,  25%-li  ammonyakın  sulu  məhlulu  (əriyənə 

qədər). 

Gümüşləmədən sonra protezin səthi 1 saat ərzində +50

0 

C temperaturda qurudulur. 

 

---