FəNN: makroiQTİsadiyyat

Bu məqsədlə aşağıdakı işlərin görülməsi vacibdir: 1) Hər bir öl­kə müvafiq elmi-tədqiqatlar və "ekoloji büdcəyə" dair beynəlxalq razı­laş­malar əsasında qlobal ekoloji prob-lemlərin həllinə öz töhfəsini ver­məli, birinci növbədə ehtiyat-lara qənaət etmək və tullantısız texnolo­gi­ya­dan istifadə etməli, əhalinin təsərrüfat fəaliy­yəti üzərində ekoloji nə­za­rəti gücləndirməlidir; 2) Insanla təbiət ara­sındakı qarşılıqlı əlaqənin "münaqişəli" xarakteri onda təzahür edir ki, onun malik olduğu ehti­yat­lar iqtisadi və demoqrafik artım üçün nəinki imkan yaradır, həm də ilkin şərait hazırlayır. Indi artımın iqtisadi hüdudları real həqiqətə çev­ril­mişdir. Çünki bu artım artıq təkrar isteh­salı mümkün olmayan (neft, qaz, dəmir filizi və s.) xammal və enerji ehtiyatlarından daha çox isti­fadə edilməsi hesabına təmin oluna bilməz. Bu isə təbii ehtiyatlardan istifadə edilməsinə yeni, mütərəqqi metodla yanaşılmasını tələb edir; 3) Bəşəriyyətin qarşısında yeni texnoloji mədə­niyyət formalaşdırmaq vəzi­fə­si durur ki, bu da öz mahiyyətinə görə ekologiyanın qorunmasına xid­mət etməlidir. Burada tullantısız texno­lo­giyanın köməyilə istehsalla təbiət arasındakı "antaqonizmi" yum­şaltaq, sonra isə ləğv etmək və tə­bii ehtiyatlardan səmərəli istifadə et­mək olar. Tullantının olması la­büd deyildir, bu yalnız texno-logiyanın təkmil olmamasının nəticəsidir. Hər bir texno-logiyanın tarixcəsini iz­lədikdə məlum olur ki, onun tətbiqi za­manı meydana çıxan tullantılar gec və ya tez yeni texnoloji pro­ses­lərdə qiymətli ilkin materiallara çev­rilir. Aydındır ki, bu cür texno­logi­yanın tətbiqi ilk dövrlərdə əlavə xərc tələb edir və bunlar sonradan ödə­nilir. Lakin yeni texnologiya olduqca vacibdir və onun tətbiqinə xüsusi diq­qət yetirilməlidir.
Bəşər sivilizasiyasının daha da inkişaf etməsi və isteh­salın art­ması enerji və xammal problemindən daha çox asılı olur. Onun kəs­kinləşməsi təkcə təbii ehtiyatların fiziki cəhətdən məhdud olması ilə deyil, həm də onların mənim-sənilməsində istifadə olunan texniki və iq­ti­sadi şəraitdə baş verən dəyişikliklərlə əlaqədardır. Lakin qlobal prob­lem-lərin iqtisadi aspektləri təkcə son onilliklər ərzində təkrar istehsalı mümkün olmayan faydalı qazıntılardan, xüsusilə də ənənəvi ener­ji ehtiyatlarından geniş miqyasda istifadə olunması ilə əlaqədar deyildir. Həmçinin yer kürəsində təbii ehtiyatların son dərəcə qeyri-bə­rabər yerləşməsi ilə məhdud-laşmır. Son dövrlərdə dünya bazarlarında qiy­mətlərdə, xüsusilə də neftin qiymətində baş verən dəyişikliklər neft is­tehsal edən ölkələrin bu çox qiymətli sərvətindən intensiv istifadə edil­məsinə səbəb olmuşdur.
Energetika problemi həm ekologiya, həm də inkişaf etməkdə olan ölkələrin geriliyinin aradan qaldırılması ilə əlaqədardır. Hazırda hər nəfərə görə enerji istehlakı Afrika ölkələrinə nisbətən inkişaf etmiş ölkələrdə təqribən 80 dəfə çoxdur. Inkişaf etməkdə olan ölkələrdə hər nəfərə görə enerji istehlakını inkişaf etmiş ölkələrin səviyyəsinə çat­dır-maq üçün dünyada enerji istehsalını bir neçə dəfə artırmaq lazımdır. Bununla birlikdə inkişaf etmiş ölkələrin özlərinin də enerjiyə olan tələ­ba­tının artdığını nəzərə almaq gərəkdir. Bəşəriyyətin bol və ucuz enerji ilə təmin edilməsi vəzifəsi gələcəkdə bütün ölkələrin birgə səyi ilə geniş tədqiqat işləri aparılmasını, habelə yeni enerji mənbələrindən (günəş, geotermal sulardan, dəniz qabarmasından istifadə etməklə alı­nan enerji və s.) istifadə olunmasını zəruri edir.