1. Mənfəət vergisinin mahiyyəti
və vergi ödəyiciləri
2. Mənfəət vergisinin vergitutma obyekti
və dərəcəsi
3. Vergitutulan mənfəətin hesablanması
4. Vergi tutulan mənfəətin uçotu (gəlir və xərclərin uçotu)
5. A. R.-də mənfəət vergisindən azadolmalar və güzəştlər
1. Mənfəət vergisinin mahiyyəti və vergi ödəyiciləri
Mənfəət vergisi birbaşa vergi hesab olunur, yəni onun məbləği
müəssisənin istehsal-təsərrüfat fəaliyyətinin son nəticələrindən asılıdır.
Müəssisələrin mənfəətinin vergiyə cəlb edilməsinə ilk dəfə
Almaniya və ABŞ-da keçirilmişdir. XX əsrin əvvəllərində dünyanın
demək olar ki, bütün aparıcı dövlətləri korporativ vergitutma erasına
qədəm qoydular.
Müasir şəraitdə mənfəətin vergiyə cəlb edilməsi müxtəlif səviyyəli
büdcələrin gəlirlərinin formalaşmasının və vergi tənzimlənməsinin əsas
alətidir. Müəssisə və təşkilatların mənfəət vergisinin köməyi ilə dövlət
iqtisadiyyatın inkişafına daha fəal təsir göstərə bilir. Bu verginin
məbləğinin vergi ödəyicisinin əldə etdiyi xalis gəlirin həcmindən
bilavasitə
asılılığı, vergi dərəcəsinin tənzimlənməsi, müəyyən
güzəştlərin verilməsi və ya ləğvi mexanizmi vasitəsi ilə dövlətə
iqtisadiyyatın müxtəlif sahələrində investisiya fəallığını stimullaşdırmaq
və ya məhdudlaşdırmaq imkanı verir. Müəssisə və təşkilatların
mənfəətinin vergiyə cəlb olunması ilə birbaşa bağlı olan dövlətin
amortizasiya siyasəti iqtisadiyyatın tənzimlənməsində əhəmiyyətli rol
oynayır.
Kiçik və orta sahibkarlığın inkişaf etdirilməsində və ölkəyə xarici
kapitalın cəlb edilməsində bu vergi növünün rolu olduqca böyükdür. Bir
sıra ölkələrin qanunvericiliyində fəaliyyətlərinin ilk illərində orta və
kiçik sahibkarlıq subyektlərinin mənfəət vergisini ödəməkdən tam və ya
qismən azad edilməsini nəzərdə tutulması onların inkişafına əhəmiyyətli
dərəcədə təsir göstərir.
Azərbaycan Respublikasının dövlət büdcəsinin gəlir hissəsinin
formalaşmasında hüquqi şəxslərin tutulan mənfəət vergisi əhəmiyyətli
rol oynayır. Bu vergi növü dövlət büdcəsinin vergi daxilolmaları
arasında əlavə dəyər vergisindən sonra ikinci yer tutur.
Dostları ilə paylaş: 
