Firuddin cəFƏrov hasil fəTƏLİyev

Palma  rüşeym  yağı,  yağlı  palmanın  meyvələrinin  rüşeymindən 
alınır.  O,  xoşagələn  qoz  tamına,  sarı  rəngə,  əridilmiş  inək  yağı 
konsistensiyasına malikdir. Saxlanmaya davamsız olub, xoşagəl-
məz dad verir. Yağ turşusunun tərkibində laurin, olein və miristin 
turşuları üstünlük təşkil edir. Rusiyaya gətirilən hind qozu yağı və 
palma yağı 45 min ton təşkil edir.  
Kakao  yağı,  kakao-bob  ağacından  (şəkil  3.25)  alınır.  O,  ağ 
rəngli,  spesifik  iyli  və  dadlıdır.  Onun  ərimə  temperaturu  28-36
0
, 
donub bərkiməsi 22-27
0
C-də olur.  
Kakao  yağının  xüsusiyyəti  oksidləşmə  proseslərinə  yüksək 
davamlılığıdır. Onun tərkibində doymuş yağ turşuları (58-60%), o 
cümlədən palmitin və stearin üstünlük təşkil edir. Doymamış yağ 
turşularının  (40-42%)  əsasını  təşkil  edən  isə  olein  (40%)  turşu-
sudur.  
Sidr yağı, sidr qozunun rüşeyminin (şəkil 3.26) soyuq preslən-
məsi üsulu ilə alınır. Yağın tərkibində olein, qadolen, linol, linolen 
(Omeqa -3), turşuları,  A, B, PP, E, F vitaminləri, geniş spektrdə 
mikroelementlər, zülallar olur. 
Şəkil 3.24. Kokos (
Cocos 
nucifera L.)
 
Şəkil 3.25. Kakao 
(Theobroma cacao 
L.
) 

---

141
 
Vitaminlərin, mikroelementlərin, əvəzolunmayan amin turşu-
larının  balanslaşmış  və  nadir 
uyğunluğu,  orqanizmin  fizio-
loji  xüsusiyyətlərinə  yüksək 
səmərəli təsir göstərir: 

 
qığırdaq  və  birləşdirici 
toxumaların 
hormonlarının 
sintezini stimullaşdırır; 

 
qan  dövranını  yaxşılaş-
dırır, təzyiqi nizamlayır; 

 
mərkəzi 
və 
periferik 
əsəb  sisteminin  fəaliyyət  ba-
lansına köməklik edir; 

 
əsəb impulsunun keçiril-
məsini yaxşılaşdırır; 

 
oksidləşmə-reduksiya 
proseslərini 
normallaşdırır, 
sərbəst  radikalları  aktiv  surət-
də neytrallaşdırır və s. 
Qeyd olunan yağ turşu tərkibli və müxtəlif dad-ətir çalarlarına 
malik olan bitki yağları istehsalı böyük maraq doğurur. Bu istiqa-
mətdə yeni növ kərə yağının dad və ətrinə dair bir sıra tədqiqatlar 
aparılmışdir. Aparılan tədqiqatlar göstərmişdir ki, yeni texnologi-
yaya  uyğun  bitki  yağlarının  ətirləndirilməsi,  yüksək  keyfiyyət 
göstəricilərinə və yaxşılaşdırılmış dad xüsusiyyətlərinə malik olan 
məhsul almağa imkan verir. Ətirləşdirilmiş bitki yağlarının, kərə 
yağından aşağıdakı üstünlüyü vardır: 

 
hormonik kərə tamı və ətrinin olması; 

 
uzun müddət saxlanma xüsusiyyəti; 

 
yağ turşusu tərkibinin optimallaşdırılması imkanı; 

 
vitaminlərin və doymamış yağ turşularının olması; 

 
xolesterinin olmaması; 

 
isidilməyə və digər mətbəx işləmələrinə davamlılığı; 

 
sağlam qidalanma məhsulu olması; 
Şəkil 3.26. Sidr (Cedrus L.) 

---

142
 

 
istifadəsinin səmərəliliyi. 
İkinci əsas istiqamət xammalın kompleks emalı və istifadəsi-
dir. Rusiyada balqabaq, qarpız və pomidor cecəsindən yağ isteh-
salı artıq mənimsənilmişdir.  
Balqabaq yağı (şəkil 3. 27) olein-linol qrupuna aid olub, Vol-
qoqradda  istehsal  olunur.  Balqabaq  yağında  palmitin  turşusu  7-
13%,  stearin  5-7%,  olein  24-41%,  linol  26-57%  və  beta-karotin 
olur. 
 
 
 
Şəkil 3.27. Balqabaq (
Cucurbita 
L.
) 
 
 Balqabaq toxumu yağının müsbət təsiri onun tərkibində yük-
sək miqdarda yarımdoymamış yağ turşularının və geniş spektrdə 
E vitaminin izomerlərinin olmasıdır. Balqabaq yağı öd ayrılmasını 
yaxşılaşdırır.