Фирузя мяммядли
Yüklə 3,91 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Сечилмиш ясярляри lX
|
Фирузя Мяммядли
və son dərəcə zəruri bir iş olması barədə uşaqlara danışmaq olar. İkinci cümlədə işlənən «bol məhsullu tarlalar, bağlar» ifadələrinin özü əmək tərbiyəsi barədə yaxşı bir müsahibənin açarıdır. Kitabın «Səs və hərf» bölməsində Azərbaycan dilinin fonetik xüsusiyyətləri ilə əlaqədar verilən qayda və çalışmalardan çıxış edərək, elə cümlələr və sözlər seçmək olar ki, bu sözlərin səs tərkibi kiçik yaşlı məktəblilərdə həyatın zəhmət, əmək simfoniyası barədə ilk gündən düzgün təsəvvür yarada bilsin. Xüsusən, səs fərqlənməsi ilə mənanın dəyişməsini əks etdirən sözlərdəki ahəngdarlıq – səs və ritm oxşarlığı cazibəsində şüurlu əmək və onun nəticələri barədə assosiasiya yaradan sözlərin əmək tərbiyəsi baxımından izahı səs ahəngindən çıxış edərək, bir sözdən başqa sözə, bir mənada başqa mənaya və analoji olaraq bir iş və hərəkət nəticəsindən başqasına keçidi elə maraqlı epizodlarla əlaqələndirmək lazımdır ki, balaca dinləyicilər bun- ları həm yaxşı qavrasın, həm də uzun müddət yadda saxlaya bilsin. Birinci sinfin «Ana dili» kitabının «heca» bölməsi şagirdlərdə heca haqqında ilkin təsəvvür yarada bilən nümunələrə dair çalışmalarla başlanır. Çox təəssüf ki, çalışmalarda verilən sözlər eyni xarakterli olub hecanın ancaq iki növü – örtüsüz açıq, örtülü qapalı – haqqında təsəvvür yaradır. Təcrübə göstərir ki, pedaqogikanın sınanmış 361 Сечилмиш ясярляри lX prinsiplərindən olan sadədən mürəkkəbə, asandan çətinə, bəsitdən zənginə üsullarının tətbiqinə Azərbaycan dilinin «heca» mövzusunun ilkin tədrisində də böyük ehtiyac vardır. Bu mənada elə nümunələr seçilməli idi ki, balaca məktəblilər elə başlanğıcdan hecanın müxtəlif növləri, səs materialı və eləcə də təkhecalı və çoxhecalı sözlər barəsində qarmaqarışıq informasiya deyil, tədrici inkişaf istiqamətində nizamlı bilik qazana bilsinlər. Burada əlbəttə ki, verilən sözlərin əmək prosesi və əmək tərbiyəsi ilə nə dərəcədə əlaqədər olması mərkəzi plana çəkilməlidir. Mövzu tədris olunarkən elə etmək lazımdır ki, körpə xəyalını heyrətə salan bu gözəlliklər insan əməyindən, insanın yaradıcı şüurundan, zəhmətdən kənarda, mücərrəd təsəvvür yaratmasın. Elm və texnikanın yüksək inkişaf yolunda inamla addım- ladığımız indiki şəraitdə qədim Misir piramidaları bizi ona görə heyrətə salır ki, biz bu nəhəng tikililərə sərf olunan insan əməyinin xarakterini heç cür real təsəvvürlə əlaqələndirə bilmirik. Dərketmənin reallaşdığı yerdə isə heyrət çəkilib gedir. Unutmamalı ki, məktəbliləri heyrətə salmaq yox, ilk gündən real bilik və məlumatla zənginləşdirmək lazımdır. Elə etmək lazımdır ki, təfəkkürünün inkişaf yoluna ilk qədəmlərini atan bu balaca insanın əşya və predmetlər qarşısındakı ilkin heyrəti onları yaradan, quran əllərin hünərinə heyranlığa doğru istiqamətləndirilsin. |