Фирузя мяммядли
Yüklə 3,91 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
çoxmənalılığı, omonim-
ləĢməni, ümumi isimlərin xüsusi isim yerində və əksinə iĢlənməsini, substantivləĢmə, atributivləĢmə və adverbiallaĢmanı daxil edir, 547 Сечилмиш ясярляри lX frazeoloji vahidləri bu yolla söz yaratmaya aid etmir. «Düzəltmə qaydaları məhdud olan mürəkkəb sözlər» bölməsində feli frazeoloji vahidləri əmələ gəlmə qaydaları üzrə qruplaşdıraraq sintaktik üsulla sözyaratmaya daxil edir. Müəllif yazır: «Mürəkkəb fellərin mühüm bir qismini müstəqilliyini itirməmiş köməkçi fellər vasitəsi ilə düzələn fellər təşkil edir. Bu tipli mürəkkəb fellərin əmələ gəlməsində felin çoxmə- nalılığı və onlardakı məcazi məna əsas rol oynayır. Odur ki, belə mürəkkəb fellər eyni zamanda feli idiomlardan ibarət olur». (10.227). S.Cəfərov «idiomlardan ibarət mürəkkəb felləri» on dörd qrupa ayıraraq, onları struktur baxımından şərh edir. Feli frazeoloji vahidlərin mürəkkəb fel olması dilçilikdə birmənalı qəbul olunmuş məsələdir. Bu birləşmələrin komponentlərinin əlaqələnməsində sintaktik əlaqələrin də rolu danıl- mazdır. Lakin sintaktik üsulla yaranan «ayaqqabı», «qarğıdalı», «günəbaxan», «qaraquş», «ağbəniz», «ördəkburun», «balqabaq» və s. kimi mürəkkəb sözlərin formalaşmasındakı semantik meyarlarla «qanı qaralmaq», «yolunu azmaq», «üz vermək», «əl aparmaq», «əl açmaq», «könlünə yatmaq», «ürəyindən keçmək» və s. kimi frazeoloji vahidlərin mürəkkəb söz formulasında sabitləşməsi istiqamətində özünü göstərən semantik ölçülər arasındakı fərqi də nəzərə almamaq mümkün deyil. |