“Fitopreparatlar texnologiyasi” fanidan o„quv –uslubiy majmua 100
kislota xossasiga ega. Ular suvda, etil, metil spirtlarida, ba'zilari xloroformda, efirda, benzolda,
dixloroetanda va boshqa organik erituvchilarda eriydi.
Monoterpen (achchiq) glikozidlarning hammasiga xos sifat reaktsiyalar va ular miqdorini
aniqlaydigan usullar hozircha yo`q. Shunga ko`ra monoterpen glikozidlar hozircha achchiq moddalar
sifatida standartlanadi, ya'ni ularning achchiqlik ko`rsatkichi organoleptik usul-Vazitskiy usuli bilan
aniqlanadi.
Achchiqlik ko`rsatkichi deb, tekshirilayotgan achchiq moddani suvdagi eritmasining yoki
achchiq glikozidli o`simliklardan tayerlangan qaytanmaning sezilarlik darajada achchiq maza beruvchi
eng kichik miqdoriga (yoki kontsentratsiyasiga) aytiladi.
Mahsulotdan Vazitskiy usulida tayyorlangan qaynatmadan (yoki achchiq modda eritmasidan) 10
ta probirkada turli kontsentratsiyali eritma tayyorlanadi. So`ngra probirkadagi suyuqliklar mazasini
(eng kichik kontsentratsiyasidan boshlab) birma-bir ta'tib ko`rib, standart eritma bo`lgan xinin
sulfatning 1:100.000 kontsentratsiyali eritmasiga solishtiriladi. Natijada achchiq mazali eng kichik
kontsentratsiyali probirka topiladi. Shu probirkadagi eritmaning suyultirilgan darajasi topilsa,
achchiqlik ko`rsatkichi kelib chiqadi. Achchiqlik ko`rsatkichi mahsulot (yoki modda) ning og`irlik
(miqdori) birligiga nisbatan hisoblanadi.
Yurak glikozidlariga rangli reaksiyalar Abitsin olish texnologiyasi Yurak glikozidlarining mahsulotda bor-yo`qligini aniqlash uchun ular bilan rangli reaksiyalar va
xromatografik ta o`tkaziladi.
Yurak glikozidlariga rangli sifat reaktsiyalar ko`p bo`lib, ularni uch guruhga bo`lish mumkin:
Laboratoriya ishi №1
Ishning nomi: 1.Yurak glikozidlarining skeleti-sterinlarga bo`lgan Liberman-Burxard reaksiyasi.
Ishning borishi. Mahsulotdan tayyorlangan va bug`latib quritilgan ajratmani (yoki glikozidlarni)
kontsentrlangan sirka kislotasida eritib, unga sirka angidridi va kontsentrlangan sulfat kislota
aralashmasidan (50:1 nisbatida) 2ml qushib aralashtirilsa, bir ozdan so`ng (yoki bir oz qizdirilsa) oldin
pushti-qizil rang hosil bo`ladi. Hosil bo`lgan rang tezda ko`k yoki yashil tusga kiradi.
II.Yurak glikozidlarning to`yinmagan lakton xalqasiga reaksiyalar
