Fitosenologiya

2. Alfa xilma-xillik, beta xilma-xillik va gamma xilma-xillik

Muayyan bir xududda uchraydigan barcha o‘simlik turlarining xilma xillik darajasi alfa xilma-xillik deb yuritiladi. Har bir xudud o‘zining shart sharoitlari bilan bir biridan farq qiladi va har xil o‘simlik turlarining o‘sishiga sabab bo‘ladi. Turlar soni (tuplar soni emas) qanchalik ko‘p bo‘lsa, alfa xilma-xillik shunchalik yuqori hisoblanadi va aksincha, qanchalik kam bo’lsa, shunchalik past bo’ladi.

Beta xilma xillik bu - muayyan xududdagi o‘simlik jamoalarining (turlarining emas) xilma- xilligi hisoblanadi. Bunda har xil ekologik sharoitlar yoki ularning tabiiy yoki antropogen ta’sir natijasida tez tez o‘zgarib turishi yangi va har xil turli-tuman o‘simlik jamoalarining shakllanishiga olib keladi. Qanchalik ta’sir kuchli va xilma-xil bo‘lsa, beta xilma-xillik shunchalik yuqori bo‘ladi. Ayniqsa, shahar va qishloqlarga yaqinlashgan va ichkariga kirgan sari beta xilma-xillik ortib, alfa xilma xillik pasayadi va buning aksi holatida, yani antropogen bosim va ta’sir kam joylarda alfa xilma-xillik ortadi.

Alfa xilma-xillik va beta xilma-xillik o’simliklar jamoasining sindinamikasini ko’rsatuvchi xususiyatlardan biri hisoblanadi. Alfa xilma-xillik va beta xilma-xillik ko’rsaykichlari o’simliklar jamoasining qay darajada antropogen bosim ostida ekanligini bildiradi hamda o’simliklar jamoasining kelajagi haqida bashorat qilish imkoniyatini beradi.