Fizika ixtisosligidan boshqa ixtisosliklar uchun ma’ruza matnlari to’plami So’z boshi

kattaligiga to’g’ri va zaryadlar o’rtasidagi masofaning kvadratiga teskari 
proporsionaldir. Kuchning yo’nalishi zaryadlar orqali o’tgan to’g’ri chiziq 
bilan ustma -ust tushadi. Vektor ko’rinishda Kulon qonuni shunday yoziladi: 
 
r
r
r
q
q
k
F



2
2
1

. ( 1 . 1 )
Bu yerda k —proporsionnallik koeffitsienti bo’lib, uning qiymati 
XBS da k 

0
4
1


9*10
9
*N*m
2
/Kl
2
, bu yerda 
0

 — elektr doimiysi deb ataladi: 
0


8.85*10
-12
 Kl
2
 /N*m
2
. (1.2) 
2-§. ELEKTR MAYDON KUCHLANGANLIGI 
 
Elektrlangan jism atrofida fazoda elektr maydon mavjud bo’ladi. Elektr 
maydon materiyaning moddadan farqli bo’lgan bir turidir. Elektr maydonga 
kiritilgan zaryadga shu elektr maydon tomonidan ta’sir etuvchi kuch elektr 
kuchi deb ataladi, Elektr maydonning asosiy xossalari —elektr zaryadiga bu 
maydonning biror kuch bilan ta’sir qilishidir. Zaryadga ko’rsatilgan ta’sirga 
qarab maydonning borligini, uning fazodagi taqsimoti aniqlanadi. Qo’zg’almas 
zaryadning elektr maydoni elektrostatik maydon deb ataladi. Elektrostatik 
maydonni faqat elektr zaryadlari hosil qiladi.
Maydonning tayinli bir nuqtasiga qo’yilgan zaryadga ta’sir etuvchi 
kuchning bu zaryadga nisbati maydonning har bir nuqtasida zaryadga bog’liq 
emas va maydon xarakteristikasi deb hisoblanishi mumkin. Bu xarakteristika 
maydon kuchlanganligi deyiladi: 
0
q
F
E



. (2.1) 

---

Maydon kuchlanganligi nuqtaviy zaryadga maydon tomonidan ta’sir 
qiladigan kuchning shu zaryadga nisbatiga tengdir. 
E

vektorning yo’nalishi 
musbat zaryadga ta’sir etadigan kuch yo’nalishi bilan bir xil bo’lib, manfiy 
zaryadga ta’sir etadigan kuchga qarama- qarshidir. 
Elektrostatik maydonni hosil qiluvchi q nuqtaviy zaryad bilan q
0
sinov 
zaryadi orasidagi Kulon ta’sir kuchini hisobga olsak, (2.1) quyidagi ko’rinishga 
ega bo’ladi: 
r
r
r
q
E



2
0
4
1


. (2.2)