Fonetika “Ilm – qaytarish va takrorlash mevasidir”

Unlilar tasnifi 
(
S
oddalashtirlgan
)
 
Og‟izning ochilish 
darajasiga ko‟ra (Tilning 
ko‟tarilish darajasi
)
 
Tilning gorizantal harakatiga 
ko‟ra 
 
Labning 
ishtirokiga ko‟ra 
Old qator 
Orqa qator 
(Yuqori) tor unli 
Ii
Uu 
Lablanmagan 
 
 
Lablangan 
O‘rta keng unli 
Ee 
O‘o‘
Lablanmagan 
 
 
 
 
Lablangan
Quyi keng unli (keng unli) 
Aa 
Oo
 
Lablanmagan 
Oraliq 
Unli tovush bu – 
Faqat un(ovoz)dan iborat bo‘lgan, bo‘g‘in hosil qiladigan va hech 
qanday to‘siqqa uchramaydigan tovush unli tovush hisoblanadi. 
Tovush=un=ovoz (bular bir xil tushuncha). 
Eslatma! 
Unlilarni hosil qilishda ovoz paychalari, til va lablar asosiy vazifani bajaradi. 
UNDOSHLAR TASNIFI 
 
 
O‘pkadan chiqayotgan havo ma‘lum bir to‘siqqa uchrashidan hosil bo‘ladigan, 
shovqin ishtirok etadigan va bo‘g‘in hosil qilolmaydigan tovushga 
undosh tovush 
deyiladi.

---

5 
Eslatma! 
Undosh tovushlar hosil bo‘lishida bo‘g‘iz bo‘shlig‘i, og‘iz bo‘shlig‘i va til 
muhim ahamiyatga ega. O‘zbek tilida 23 ta undosh tovush mavjud. Bu undosh tovushlardan 
bitta
-ng
yozuvda maxsus belgi bilan berilmaydi. Uchta undosh tovush
 (sh, ch, ng) 
harfiy 
birikma hisoblanadi. Bularda tovushlar va harflar soni teng kelmasligi mumkin. (
sh
bir 
tovush, ikki harf(s,h)