Forobiv foz1l odamlar t o s h k e n t «o z b e k I s t o n m I l L i y e n s I k L o p e d I y a s i» d a V l a t L m I y n a s h r I y o t I 84(5U)1 a b u n a s r f o r o b I y. F 4 Fozil odam lar shahri

F O Z I L O D A M L A R S H A H R I
q o p la r i va i d is h la r e sa b a d a n g a t u t a s h i b k e t g a n t u g ‘dirish 
a s b o b id ir. Y o ' g ' o n t o m i r l a r h o la ti m isoli b ir q a l b d a asosiy 
q u v v a t d a n b o 'l g a n m a n i y a s b o b lari kabi d a v o ta y y o rla y d ig a n
va u n g a t a ’sir k u c h i n i b e r a d ig a n ta b ib q o 'l i g a o 'x s h a s h kasal 
b a d a n i n i s o g 'l i q q a y o 'n a l t i r g a n b o 'l a d i . C h u n k i b u y o ' g ' o n
t o m i r l a r n i , c h i n d a n h a m , q a lb ta b iiy ra v is h d a ish la ta d i; b u
a s b o b l a r u r u g 'g a s h u n d a y b i r q u v v a t b e r a d i k i , b u q u v v a t 
b ila n u b a c h a d o n d a q o n n i t o o ' s h a tirik z o t n i n g m a ’l u m bir 
navi sh a k lig a k e ltirg u n g a q a d a r h a r a k a t q iladi.
A g a r q o n u r u g ' n i q a b u l q ils a , o ' s h a q u v v a t s h a k l c h a
t o m o n g a intiladi, b u n d a birinchi galda qalb yuzaga keladi. U n in g
tuzilishi o rq a li b o s h q a a ’z o l a r tu z ilish in i h a m b o s h l a n g 'i c h
k u c h i n i y u r a k d a n o l a d i g a n t o m o n l a r i n i h a m b ilib o lish
m u m k i n . B o r d iy u a g a r o z i q l a n t i r u v c h i q u v v a t b ila n birga 
m o d d a n i t a y y o r la y d ig a n q u v v a t is h la b c h iq a r ils a , u h o l d a
b a r c h a b o s h q a a ’z o la r misoli m o d d a n i n g a ’zo sid ag id ek bo 'lad i. 
A g a r u n d a s h a k l b e r a d ig a n q u v v a t b o s h q a a ’z o la rg a o 'x s h a b
q o ls a , u h o l d a e r k a k a ’zo sig a a y la n a d i. B o s h q a h o lla r d a esa 
u r g 'o c h i l a r tu ri p a y d o b o 'l a d i . U n d a n keyin u rg 'o c h is ig a y a m , 
e r k a g ig a y a m b i r xil h o l a t d a b o 'l a d i g a n n a f s o n iy q u v v a tla r
y u z a g a k eladi.
Bu ikki q u v v a t, m e n b u n d a x o tin lik va e rk a k lik q u w a t i n i
n a z a r d a t u t a y a p m a n , i n s o n l a r d a farqli b o 'l i b , t u r l i - t u m a n
b o 'l a d i . K o 'p c h i l i k o 's i m l i k l a r d a b u ikkalasi h a m u r u g 'i d a n
u n i b c h i q a d i g a n o ' s i m l i k l a r b o 'l g a n i kab i, b a ’zi b ir s h a x s d a
b u b u t u n l a y b ir la s h g a n h o ld a d ir . C h u n k i o 's i m l i k d a m o d d a
b o 'l g a n i k ab i b u m o d d a n i s h a k lg a h a r a k a t e t t i r a d i g a n b ir
q u v v a ti h a m bor. U r u g ' sh a k ln i q a b u l qilish u c h u n o 'z id a g i 
q u v v a t ni s h a k lg a q a r a b t o r t a d i , u s h a k ln i q a b u l qilib ol ishga 
intiladi. S h a k ln i q a b u l qilishga tay y o rg arlik n i b e ru v c h i xotinlik 
q u v v a ti b o 'l a d i . S h a k lg a t o m o n b o 'l g a n h a r a k a tn i b erg u v c h i 
e rk a k lik q u v v a ti sa n a la d i.
H a y v o n l a r i c h id a h a m x u d d i s h u n d a y x u su siy a tg a s o h ib
b o 'l g a n l a r b o 'l a d i . U l a r n i n g b a ’zilari b o r k i, b u l a r d a x o tin lik
quvvati t o 'l a - t o ' k i s n a m o y o n b o 'la d i. U l a r t o 'l a k o 'r s a tilm a g a n
e r k a k l a r q u v v a ti b ila n b irla sh ib k eta d i. X o tin lik quvvati bu 
h o l a t d a m a ' l u m m i q d o r d a o ' z vazifasini b a ja r a d i, s o ' n g y o 'q
39

---

A B U N A S R F O R O B I Y
b o 'la d i. S h u j i h a t d a n x o tin lik quvvati ta s h q i y o r d a m g a m u h t o j
b o i a d i . Bu m is o li t u x u m i n i s h a m o l g a u c h i r i b y u b o r g a n
p a rra n d a larg a o 'x s h a b ketadi. S h u n g a o 'x s h a s h holat k o 'p c h ilik
b a liq la r d a y u z b e r a d i, u l a r n i n g m o d a l a r i u r u g 'la r in i s o c h ib
y u b o r a d i l a r . u l a r d a n k e y i n e r k a k l a r i u l a r k e t i d a n y u r i b , 
t u x u m la r g a n a m lik sa c h ra ta d ilar. S u y u q lik te k k a n u ru  la rid a n
h a y v o n l a r c h i q a d i . s u y u q lik te g m a g a n la r i esa b u z ila d i, y a 'n i 
o 'l a d i .
A m m o in so n holi b u n d a y e m a s . Bu ikki k u c h ikkita a y r im -
a y r im s h a x sd a b o 'la d i. U l a r n i n g h a r b irin in g o 'z ig a xos b o 'lg a n
a ’z o la ri b o 'l a d i Bu a ’z o l a r u la r d a b i r xildir. h a r b ir j in s d a
h a m bu a ’z o la r m u s h ta r a k d ir . U la r n in g n afso n iy quvvati h a m ,
a ’z o la ri h a m o ' s h a n d a y b i r xil, b u n d a fa q a t ikki jin s iy k u ch
b o s h q a c h a , xolos. E rk ak lari issiqroq b o 'l a d i , h a r a k a t e tish va 
u rin is h a ’zolari e rk a k la r d a k u c h li b o 'la d i. Bu j i h a t d a n e rk a k la r 
b a q u v v a t s a n a la d i. R u h i y x u su s iy a tla rg a k e lsa k , g 'a z a b va 
s h i d d a t kabi q u v v a t l a r x o t i n j i n s i d a b o ' s h r o q , e r k a k l a r d a
k u c h lir o q d ir . M a r h a m a t va s h a f q a t kabi xislatlar x o tin la r d a
y a n a h a m k u c h lid ir . S h u n d a y k i , e r k a k l a r o r a s i d a t u y g 'u la r i 
x o tin la r n ik ig a n i s b a t a n va yoki x o t i n l a r o r a s i d a t u y g 'u l a r i
e r k a k la r n ik ig a o 'x s h a g a n b o 'l is h lig i h e c h b ir m o n e l i k h a m
q ilm a y d i. E r k a k va x o t i n l a r s h u n d a y qilib b ir - b ir la r id a n a y ri- 
a y rid u rla r.
A m m o t u y g 'u q u v v ti, m u x a y y ila quvvati va n o tiq a quvvati 
borasida erkak va x otinlar o rasida h e c h q a n d a y farq y o 'q . T ashqi 
d u n y o n i n g b o 'l a d i g a n t a ’siri tufayli t u y g 'u q u v v a tla r id a tu r li-
t u m a n j i n s l a r y u z a g a kelad i; b esh asosiy sezgi a ’z o la ri tufayli 
s e z i l a d i g a n t u r l i - t u m a n t u r l a r p a y d o b o ' l a d i , u l a r a s o s iy
sezgi q u v v a tla rid a b ir-b irla ri b ilan b irla sh tirila d i. Bu q u v v a td a
m a y d o n g a k e l a d i g a n t u y g ' u l a r m u x a y y i l a q u v v a t i d a
ta x a y y u ln in g k o 'r in is h la r i ( r u s u m ) kabi y u z a g a keladi. S h u
b i l a n u l a r d a h issiy t u y g ' u l a r g ' o y i b b o ' l g a n d a h a m u l a r
sa q la n ib qoladilar. M u x a y y ila quvvati b a ’z a n ularni b ir-b irid a n
a y i r m o q , b a ’z a n e sa b ir-b irla ri b ilan b i r l a s h t i r m o q b o ra s id a
t u r j i h a t d a n b e n i h o y a ta r k ib d a b o 'la d i. U l a r n i n g b a ’zisi t o 'g 'r i
( s o d iq ) , b a ’zisi e sa n o t o ' g ' r i (k o z ib ) b o 'l a d i .
4 0

---

F O Z I L O D A M L A R S H A H R I