Fotihbek Komilov Genetikadan masalalar yechish
Yüklə 0,64 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Fotihbek Komilov Genetikadan masalalar yechish 32 Jins bilan birikkan holda irsiylanish Erkaklari bilan urg‘ochilaridan farq qilmaydigan, bir xildagi xromosomalar autosomalar deb ataladi. Erkaklari bilan urg‘ochilarida bir-biridan farq qiladigan xromosomalari esa jinsiy xromosomalar deyiladi. Shunday qilib, drozofilaning xromosomalari soni oltita autosoma va ikkita jinsiy xromosomadan tashkil topadi. Urg‘ochi pashshada qo‘shaloq holda (XX), erkak pashshada esa (XY) yakka holda bo‘ladigan tayoqchasimon jinsiy xromosoma X-xromosoma, ikkinchi jinsiy xromosoma (urg‘ochi pashshada bo‘lmaydigan, erkak pashshada ikki yelkali bo‘ladigan xromosoma) Y-xromosoma deyiladi. Morgan va uning shogirdlari jinsiy xromosomalar orqali jinsni aniqlash bilan birga jinsga bog‘liq holda irsiylanishni ham aniqladilar. Ularning qayd qilishlaricha genlar faqat autosomalarda emas, balki jinsiy xromosomalarda ham joylashgan bo‘ladi. Shunday genlar ishtirokida rivojlangan belgilar jinsga bog‘liq holda irsiylanadi. Masalan, drozofilada ko‘zning qizil (A), oq (a) bo‘lishini ta’min etuvchi gen jinsiy X-xromosomada joylashgan. Bu belgi jinsga bog‘liq holda irsiylanadi. Odamda ham jinsiy xromosomalarda joylashgan genlar jinsga bog‘liq holda irsiylanishi isbot etildi. Masalan, odamda gemofiliya (qonning ivimasligi) hamda daltonizm (qizil va yashil ranglarni ajrata olmaslik) kasalliklarinIarini belgilovchi genlar X- xromosomada joylashgan. Bu kasalliklar jinsga bog‘liq holda irsiylanadi. Ba’zi organizmlarda geterogametalilik bir jinsiy xromosomani yo‘qolishi bilan aloqador. Shunga ko‘ra gomogametali organizm XX, geterogametali organism XO bo‘ladi. Yüklə 0,64 Mb. Dostları ilə paylaş:
|