Fяxrяddиn mustafayev

bazigen
, onun 
funksional olaraq bir-birindən asılı olmayan sahələri isə 
transgen
adlandırılmışdır. Genlərin funksional vahidləri sonralar 
sistronlar
adlandırılaraq 
onların quruluş RNT-nin bir polipeptid zənciri, yaxud molekulundan ibarət 
olması sübut edilmişdir. 
Gen anlayışı olduqca geniş diapozomlu bir məvhum olmaqla, sistronlardan 
başqa həm də mutasiya edici təsir göstərən sahələrə – 
saytlara
malikdir. 
Göründüyü kimi, gen olduqca mürəkkəb quruluşa malikudir və molekulyar 
quruluşuna görə eukariotların geni prokariotlarınkından çox kəskin surətdə 
fərqlənir. Belə ki, prokariotların genləri ardıcıllıqla yerləşən 
tripletlərdən
ibarətdir. Eukariotlarda isə genlərin əksəriyyəti informasiya daşımayan 
sahələrdən – 
intronlardan
təşkil olunur. Bu cür sahələr dovşanların 

-
qlobulinində 700 cüt əsaslardan ibarət olduğu halda, genin 
kodlaşdırıcı hissəsi – 
ekzonlar
isə 438 cüt əsaslardan ibarətdir. Ali orqanizmlərdə hər bir əlamətə bir 
neçə gen nəzarət edir, bu prosesə fermentlər də təsir göstərir. Ontogenez zamanı 
fərdin genotipində hər bir gen 2 allellə təmsil olunur və onların kombinasiyası 
nəticəsində müvafiq əlamətlər yaranır. Belə ki, qaramalların dərisinin rənginə 
10, drozofilin gözlərinin rənginə 20, su samurunun xəzinin rənginə isə 20-dən 
çox genlər nəzarət edir. Məməlilərdə embrionun inkişafı və əlamətlərinin 
formalaşması valideyin fərdlərin genotipinin nəzarəti ilə müşayət olunur və 
postembrional dövrdə sabit qalır. Bu əlamətlərə orqanizmin ayrı-ayrı üzvlərinin 
morfoloji quruluşu, hemoqlobinin tipi, qan qrupu sistemləri və s. aiddir. Xarici 
mühit, xüsusilə mikro və makro iqlim amilləri əsasən orqanizmə post embrional 
dövrdə nəzərə çarpacaq dərəcədə təsir göstərir. 

---

180 
Mühit amilləri bir qayda olaraq heyvan və bitkilərin kəmiyyət əlamətlərinə 
təsir edir. Canlı orqanizmlərin bütün fərdlərinin ontogenezi