“gandbol tarixi va o‘yin qoydalari”

 
 
 

---

36 
IV. Gandbol musobaqa o„tkazish tizimlari. 
Gandbol musobaqa o‗tkazishda asosan ikki tizim - aylanma tizim va 
chiqib ketish tizimi qo‗llaniladi. Boshqa hamma tizimlar shunga asoslangan 
bo‗ladi. 
Musobaqa o‗yinlarini aylanma tizim bo‗yicha o‗tka-zish uchun jamoalar 
bir-birlari bilan bir marotaba uchrashishlari kerak. Agar musobaqa bir 
davrada o‗tka-zilsa, bir marta uchrashishadi. Eng to‗g‗ri yo‗l - musobaqani 
ikki 
davrada 
o‗tkazishdir. Aylanma tizim bo‗yicha musobaqada 
uchrashganlarning hamma o‗rinlari belgilanadi. Eng ko‗p ochko to‗plagan 
jamoa g‗olib hisoblanadi. Davra tizimini o‗tkazish tartibi, musoba-qaga 
qatnashuvchi jamoa tartib raqamlari qura o‗tkazil-gandan so‗ng belgilanadi. 
Jamoa nomerlari belgilan-gandan so‗ng shu nomerlarga asoslanib o‗yin 
jadvali tuziladi. Davra tizimining o‗yin taqvimlarini esa ikki xil usulda tuzish 
mumkin:
Birinchi usul: Taqvimning tuzilishi musobaqaga qatnashuvchi jamoalar 
soniga bog‗liq. Buning uchun jamoalar soniga yaqin toq son olinadi va 
shunga loyiq vertikal chiziqlar chiziladi. Masalan: 6 jamoa olsak, unga yaqin 
toq - 5, demak, besh vertikal chiziq chiziladi. 8 jamoa olsak unga yaqin toq 
son - 7 va hokazo.
So‗ngra birinchi vertikal chiziqning tagiga birinchi raqam qo‗yiladi. 
qatnashuvchi qolgan jamoalarning tartib raqamini esa shu chiziqning o‗ng 
tarafidan ketma-ket yuqoriga, keyin pastga qarab soat strelkasiga qarama-
qarshi ravishda chiziqning chap tarafidan yoziladi (1-jadval, 1-ustun). 
Vertikal chiziqlarning tagi va ustiga, tagidan boshlab ishtirok etuvchi 
jamoalarning umumiy soniga yaqin toq sonigacha, chapdan o‗ngga qarab 
bittadan ustun tashlab jamoalarning raqamlari yoziladi. (1-jadval). Bu 

---

37 
raqamlar vertikal chiziqlarining o‗ng va chap tarafiga qatnashuvchi 
jamoalarni yozishga dastlabki raqam bo‗lib xizmat qiladi. 
qolgan raqamlar soat strelkasiga qarama-qarshi, vertikal chiziq tagidagi 
raqamdan ko‗paytirilib, vertikal chiziq tepasidagi raqamdan esa kamaytirilib 
yoziladi. SHu grafalar to‗ldirilgandan so‗ng o‗yin kalendari tuziladi. Buning 
uchun vertikal chiziqlarining ikki tomonidagi bir-biriga paralel raqamlarni 
juftlab qo‗shib yozish zarur. 
Ishtirok etuvchi jamoalarning umumiy soni toq bo‗lsa, u holda vertikal 
chiziqlarning ustidagi va tagidagi raqamlar shu kungi o‗yinda ishtirok 
etmaydigan jamoalarni ko‗rsatadi. O‗yinning taqvim kuni jadvalini tuzishda 
bo‗sh raqamlar (vertikal chiziqlarning usti va tagidagi) oxirgi jamoa bilan 
boshlanadi.(bizning misolimizda 1-6 bilan).