G‘apporov M. Ingliz tili grammatikasi

to fi ll up to‘lg‘azmoq 
He was asked to fi ll up a 
form. 
Undan blank to‘l 
g‘a-
zishni so‘rashdi.
to get up uyqudan tur -
moq
At what time do you get 
up? 
Siz ertalab nechada 
uyqudan turasiz?
to give up tashlamoq,
to‘xtatmoq (odatni)
He has given up smo-
king. 
U chekishni tashladi.

---

241
to look up (lug‘atdan)
qidirmoq
I must look up this word 
in the dictio nary.
Men bu so‘zni lug‘at dan 
qidirishim kerak.
to make up tuzmoq
Make up some sentences 
with these expressions. 
Bu iboralar bilan bir 
nechta gaplar tuzing.
to make up for
o‘rnini qoplamoq
We must make up for 
lost time. 
Biz yo‘qotilgan vaqt-
ning o‘rnini qopla shimiz 
kerak.
to pick up yerdan ol-
moq, terib olmoq
Pick up that book. 
Bu kitobni yerdan oling.
to ring (call) up tele -
fon qilmoq
Ring me up at eight 
o’clock. 
Menga sakkizda qo‘n-
g‘iroq qiling.
to stand up turmoq
Stand up, please. 
Iltimos, o‘rningizdan tu-
ring.
to wake up uyg‘on-
moq, uyg‘otmoq
I usually wake up early.
Please, wake me up at 
six o’clock.
Men odatda vaqtli uy g‘o-
naman.
Iltomos, meni oltida uyg‘o-
ting.
Up bilan kelgan iboralar:
up to -gacha
I was up at six o’clock. Men oltida 
turgan edim.
up-to-date zamonaviy
up to here shu yergacha
up and down u yoqdan bu yoqqa
up to now, up to the present time 
hozirgacha 
to make up one’s mind to do smth. 
Biror narsa qilmoqchi bo‘lmoq
to come up to one’s expectations 
kutganidek bo‘lmoq
The time is up vaqt tugadi
What’s up? Nima bo‘ldi? Nima 
gap?
It is up to you (him, her) to decide.
Buni siz (u) hal qilishingiz kerak.
 
WITH PREDLOGI
1. bilan ma’nosida (biror ishni bajarishda birgalik, hamkorlikni 
bildiradi).
He lives with his brother. 
U akasi bilan yashaydi.
Will you come and have 
dinner with me? 
Bugun kechqurun kelib men bilan 
ovqatlanmaysizmi?
He likes to play with 
his children. 
U bolalari bilan o‘ynashni yaxshi 
ko‘radi.
16 — M. G‘apporov

---

242
2. -li, bilan ma’nosida (biror narsa bilan birgalikda yana boshqa narsaga 
ham egalikni bildiradi).
I have bought a book with 
pictures for my little daughter. 
Men kichik qizcham uchun rasmli 
kitob sotib oldim.
A man with a suitcase in 
his hand entered the hall.
Qo‘lida chamadonli bir kishi zalga 
kirdi.
3. bilan ma’nosida(biror harakat bajarilayotgandagi holatni ifoda-
laydi):
He listened to me with interest. 
U mening gapimni qiziqish bilan 
ting ladi.
She said it with a smile. 
U buni tabassum bilan aytdi.
He likes to sleep with 
the windows open. 
U derazalarni ochib uxlashni yoq-
tiradi.
4. bilan, yordamida ma’nosida (biror predmet vositasida ish-harakatni 
bajarishni bildiradi).
The bread was cut with 
a sharp knife. 
Non o‘tkir pichoq bilan kesildi.
I like to write with 
a fountain pen. 
Men avtoruchka bilan yozishni yax-
shi ko‘raman.
5. withdan oldin keladigan ayrim fe’llar, sifatlar va sifatdoshlar:
to agree with -ga qo‘ 
shilmoq, rozi bo‘lmoq
I agree with you. 
Men sizning fi krin gizga 
qo‘shilaman.
to compare with — bi-
lan solishtirmoq, taqqos -
lamoq
I shall compare your 
translation with the 
original.
Men sizning tarjimang-
izni asli bilan solishtirib 
ko‘rmoqchiman.
to deal with — bilan
aloqada, muomalada
bo‘lmoq
He has to deal with dif-
ferent kinds of people. 
Uning turli odamlar bi-
lan muomalada bo‘ lishiga 
to‘g‘ ri keladi.
to fi ll with — bilan
to‘lmoq 
The child’s eyes fi lled 
with tears. 
Bolaning ko‘zlari yoshga 
to‘ldi.
to insure smth. with
  — tomonidan sug‘urta
qilmoq
The cargo is insured 
with «Gosstrakh». 
Yuk «Gosstrax» tomoni-
dan sug‘urta qilindi.
to leave with — ga, 
-da qoldirmoq
I have left the letter 
with the secretary. 
Men xatni kotibada qol-
dirdim.
to open an account 
with — da hisobraqam
ochmoq
We have opened an 
account with «Pakxta-
bank».
Biz «Paxtabank»da hisob 
raqami ochdik.

---

243
to supply (provide) with
— bilan ta‘minlamoq
Uzbekistan supplies tex-
tile industry with cotton.
O‘zbekiston to‘qi 
ma-
chilik sanoatini paxta 
bilan ta’minlaydi.
to tremble (shake, shi -
ver) with — dan tit -
ramoq, qaltiramoq
He trembled with cold. 
U sovuqdan titrar edi.
to be angry with — - dan
xafa bo‘lmoq, jahli
chiqmoq
I am angry with you. 
Men sizdan xafaman.
pale (red, tired) with 
— dan oqarmoq (qi-
zarmoq, charchamoq)
She was pale with ex-
citement.
U hayajondan oqarib 
ketdi.
pleased (displeased)
with — mamnun bo‘l-
moq (qoniqmaslik)
I was pleased with his 
answer. 
Men uning javobidan 
mamnun bo‘ldim.
popular with — orasi-
da mashhur bo‘lmoq
Brighton is popular with 
holiday-makers.
Brayton dam oluvchilar 
orasida mashhur.
satisfi ed with — dan
qoniqmoq
He is satisfi ed with her 
work. 
U uning ishidan qo-
niqdi.
WITH VA BY PREDLOGLARINI TAQQOSLASH
With ham, by ham ma’no jihatdan o‘zbek tilidagi bilan ko‘makchi siga 
to‘g‘ri keladi. Ammo by ko‘pincha majhul nisbatdagi fe’ldan keyin kelib, 
tomonidan deb ham tarjima qilinadi va ish-harakatning bajaruv 
chisini 
ko‘rsatadi. With esa, aniq nisbatda ham, majhul nisbatda ham ish-harakatni 
bajarish asbobini, buyumini bildiradi:
The fi re was put out by the fi re-
men. 
Yong‘in o‘t o‘chiruvchilar tomoni-
dan o‘chirildi.
The fi re was put out with water. 
Olov suv bilan o‘chirildi.
They put out the fi re with water. 
Ular olovni suv bilan o‘chirdilar.
WITHIN PREDLOGI
1. ichida, -dan kechikmasdan ma’nosida (ish-harakat bajariladigan biror 
vaqt chegarasini ko‘rsatadi):
I shall give you an answer 
within a week.
Men sizga bir hafta ichida javob 
aytaman.
Payment will be made 
within ten days. 
To‘lov o‘n kun ichida amalga oshi-
riladi.

---

244
2. within masofada ma’nosida quyidagi birikmalarda ishlatiladi: wit-
hin reach (sight, hearing) yetish (ko‘rish, eshitish) masofasida; within
three miles of the station vokzaldan uch milya masofada.
FOR, DURING, IN, WITHIN PREDLOGLARINI TAQQOSLASH
For ish-harakat davom etadigan biror vaqt muddatini bildiradi va o‘z bek 
tiliga davomida, muddatga deb tarjima qilinadi. Ba’zi hollarda u tushirib 
qoldirilishi va o‘zbek tiliga tarjima qilinmasligi ham mumkin:
I lived there (for) 
three years. 
Men u yerda uch yil (davomida) 
yashadim.
I shall stay there (for) 
seven days. 
Men u yerda yetti kun (muddatga) 
qolmoqchiman.
During o‘zbek tiliga davomida, mobaynida deb tarjima qilinadi va 
qachon? degan so‘roqqa javob bo‘ladi hamda biror vaqt mobaynida baja-
riladigan bir yoki bir nechta ish-harakatni ko‘rsatadi:
During the last three months 
he has made great progress 
in German.
So‘nggi uch oy mobaynida u ne-
mis tilidan katta muvaffaqiyatlarga 
erishdi.
In -dan keyin, ichida deb tarjima qilinadi va qachon? degan so‘roqqa 
javob bo‘ladi:
The construction of this plant 
was completed in ten months. 
Bu zavod qurilishi o‘n oy (ichi)da 
tugatildi.
Within ichida, -dan kechikmasdan deb tarjima qilinadi:
I shall give you an answer 
within three days. 
Men sizga uch kundan kechiktirmas-
dan javob beraman.
WITHOUT PREDLOGI
1. Without o‘zbek tilidagi -siz degan qo‘shimchaga to‘g‘ri keladi 
(antonimi with):
I cannot do it without 
your help. 
Men buni sizning yordamingizsiz 
bajara olmayman.
He went out without his hat. 
U shlapasiz chiqib ketdi.
2. Without ko‘pincha gerund bilan birgalikda bo‘lishsizlikni ifoda lash 
uchun ishlatiladi va o‘zbek tiliga -masdan deb tarjima qilinadi:
He can speak English without 
ma king any mistakes. 
U ingliz tilida birorta ham xato qil-
masdan gapira oladi.
I went out without waking him. 
Men uni uyg‘otmasdan tashqariga 
chiqdim.

---

245
3. Without bilan kelgan iboralar:
without doubt — shubhasiz 
without the knowledge (of) — bil-
masdan
without fail — albatta, shaksiz 
it goes without saying — bu o‘z-
o‘zidan ma’lum
without notice — (rasmiy) 
ogohlan tirmasdan 
to do without smb. smth. — bi-
rov yoki biror narsasiz ham amal-
lamoq
 
GURUH PREDLOGLAR
according to — -ga 
muvoiq, ko‘ra, binoan
According to the information received by us, 
the steamer will arrive on the tenth of May. Biz 
olgan ma’lumotga ko‘ra paroxod 10-mayda 
keladi.
apart from -ni hisob-
ga olmaganda; — -dan 
tashqari 
Apart from the high price, the terms of pay-
ment and delivery proposed by that firm do 
not suit us.
Yuqori narxni hisobga olmaganda, bu fi rma tak-
lif etgan to‘lov va yetkazib berish shartlari bizga 
ma’qul emas.