Genetika akadem ik litsey o ‘quvchilari uchun darslik
Yüklə 398,07 Kb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Immunogenetika
|
jin siy xromatin
deb atadilar. Shuning uchun ham bu tanachalarni B arr tanachalari deb nomlanadi. Jinsiy xromatinni aniqlash usulidan: 1. Homila jinsini aniqlashda; 2. Germofroditizmni ekspress aniqlashda; 3. Geterosom aneuploidiyalarini aniqlashda; 95
Sitogenetik tekshirishlar tibbiy genetik kabinetlarda va tibbiy- genetik maslahatlarda o‘tkaziladi. Sitogenetik usul ancha murakkab va ko‘p vaqt talab qiladi. Shuning uchun uni vrach genetik tavsiyasi bilan quyidagi holatlarda o‘tkazish maqsadga muvofiqdir: > klinik belgilariga ko‘ra xromosoma kasalliklariga gumon tug‘il- ganda (tashxisni tasdiqlash maqsadida); > bolada gen sindromlariga aloqador bo‘lmagan tug‘ma nuqsonlar aniqlanganda; > homiladorlikda spontan abortlar, o‘lik tug‘ilishlar, rivojlanish nuqsonlari ketma-ket kuzatilganda; > reproduktiv funksiya buzilganda (birlamchi amenoreya, bepusht- lik); > bolani aqliy va jismoniy rivojlanishini orqada qolishi; > prenatal tashxis qo‘yishda; > leykozlarda; > mutagenezni o ‘rganishda. Immunogenetika — odam genetikasining bir sohasi bo‘lib, anti- genlar spetsifikligi, irsiylanishi qonuniyatlarini, immunitet reak- siyalarining amalga oshishida irsiyatning rolini o‘rganadi. Bu sohadagi ilmiy ishlari uchun B.Benatsarraf, J.Dosse, D.Snel 1980- yilda Nobel mukofotiga sazovor bo‘ldilar. Keyingi yillarda irsiy kasalliklarning immunitet sistema bilan bog‘liqligini o ‘rganishda katta muvaffaqiyatlarga erishildi. To‘qimalarni ko‘chirib o‘tkazish (transplantatsiya) sohasida olib borilgan tajribalar natijasida XX asrning 40-yillarida to ‘qimalar mosligi bosh kompleksi — M HC (Major Histocompatibility Complex) haqida tushunchalar paydo bo‘ldi. M HC genetik sis- temasi tomonidan nazorat qilinadigan antigenlar immunologik tanishda va immun javobda, hujayralarning o‘zaro ta ’sirida katta rol o ‘ynashi m a’lum bo ‘ldi. Keyinchalik M HC ichida faqat to ‘qimalar antigenlarining gen- larigina emas, immun javob kuchini aniqlovchi genlar va limfotsit- lar yuzasidagi retseptor genlari ham joylashishi aniqlandi. Odamda M HC sistemasi HLA (Human leucocyte antigens) deb ataladi. To‘qima antigenlari shubhasiz hamma hujayralarda bo‘ladi, lekin ularni o‘rganish uchun eng qulay obyekt leykotsitlar hisoblanadi. To‘qima antigenlari oqsil va uglevoddan tashkil topgan bo ‘lib, hujayraning plazmatik membranasiga joylashadi. 96
Birinchi leykotsit antigeni 1958-yilda J.Dosse tomonidan aniqlangan. I sinf to ‘qima antigenlariga A, B, C guruhlari antigen lari, II sinf to ‘qima antigenlariga esa D guruhi antigenlari kiradi. Hozirda leykotsit antigenlarining har biri ko‘p izoantigenlardan iboratligi aniqlandi, har bir antigen o‘z harfi va raqamlari bilan ifo- dalanadi. Masalan HLA-Al, HLA-A2, HLA-B5, HLA-C1 va hokazolar. Yangi topilgan antigenlar xalqaro ilmiy majlislarda unifikatsiyalanadi. Yangi topilgan antigenlar xalqaro majlislarda tasdiqdan o‘tib, unifikatsiyalanguncha W simvoli bilan belgilanadi Wl, W2, W17 kabi ifodalanadi. Tasdiqdan o ‘tgandan keyin esa rasmiy HLA nomenklaturasi bilan ifodalanadi HLA antigenlarini kodlashtiruvchi genlar birikkan guruh hosil qilib 6-autosomaning kalta yelkasiga joylashadi Yüklə 398,07 Kb. Dostları ilə paylaş:
|