Geologiyasi
Issiqlik fizikasi metodlari
Yüklə 1,48 Mb.
|
|
10.6.2. Issiqlik fizikasi metodlari
Qatlamga yer yuzasidan turib issiqlik (bug’ yoki qaynoq suv) yuborishga asoslangan metod. Neftni bug’ yordamida siqib chiqarish . Yuqori qovushqoqlikka – 40-50 mPa·s ega bo’lgan uyumlarni ishlatishga asoslangan metod bo’lib, oddiy suv bostirish metodidan foydalanib bo’lmaydigan hollarda qo’llaniladi. Sobiq Ittifoqda va O’zbekistonda qatlamga suv bostirish bilan birga bug’ ham yuborib ta’sir etish jarayoni nazariy jihatdan asoslangan. Qatlamga yuborilayotgan bug’ uyum bo’shlig’i hajmining 20-30% ni egallab, unda yuqori haroratli hoshiya hosil qiladi va qatlamga haydalayotgan suv bilan aralashadi. Ushbu metodni qo’llash natijasida neftni chiqarib olish koeffitsienti miqdori 0,4-0,6 va undan yuqoriroq bo’ladi. Ushbu metod samarasi qatlam nefti qovushqoqligining pasayishida, bug’ tarqalgan zonada neftning tozalanishida, jins-kollektorlar g’ovaklari devoriga yopishgan smola, asfaltenlar va boshqalarning erishi va oqizib ketilishida ko’rinadi. Kon-geologik tavsifiga ko’ra, ushbu metodni qo’llash mumkin bo’lgan uyumlarni tanlashda birinchi navbatda bug’ quduqda, so’ngra qatlamda harakatlanayotganda kam yo’qolishi hisobga olinadi. Bu metoddan qatlamning yotish chuqurligi 1000 m gacha bo’lganda foydalanish samarali hisoblanadi, chunki chuqurlik qanchalik katta bo’lsa, issiqlikning yo’qolishi ham shuncha ko’p bo’ladi. Neftga to’yingan qatlamning qalinligi 10-40 m bo’lsagina metod naf beradi. Agar 265
o’tib ketishi mumkin. Neftga to’yingan qatlamning qalinligi juda katta bo’lsa, issiqlik bilan uning bir qismigina qamrab olinishi mumkin, bunday hollarda qatlam ob’ektlarga ajratiladi. Jinslarning kollektorlik xususiyatlari yuqori (g’ovaklilik koeffitsienti 0,2% dan yuqori, o’tkazuvchanligi 0,5 mkm 2 dan katta) bo’lganda metoddan foydalanish foydali hisoblanadi, chunki bunday hollarda mahsuldor qatlam jinslarini qizdirishga issiqlik kam sarflanadi. Boshlang’ich neftga to’yinganligi yuqori bo’lgan uyumlarni ishlatishda bu jarayon yaxshi samara beradi, chunki qatlamdagi suvlarni qizdirishga juda oz issiqlik sarflanadi. Jins kollektorlarning turg’unligi past bo’lsa, qatlamga bug’ haydalganda uni buzib yuborishi, natijada jins zarralari suyuqlik chiqaruvchi quduqlardan yer yuzasiga chiqishi hamda qatlamdagi gil jinslarning bo’kishi natijasida g’ovaklar o’lchami kamayishi va o’z navbatida o’tkazuvchanligi pasayishi mumkin. SHu sababli ob’ektlarni tanlashda qatlamdagi jinslar turg’unligi yuqori, gilliligi (10%dan) kam bo’lgani ma’qul. Metodni qo’llashga eng qulayi monomineralli kvartsli qumtoshlar, kamroq qulayi polimiktli (gil jinslar bo’laklari bo’lgan) qumtoshlar hisoblanadi. Metodni qo’llash quduqlar oralig’i 200-300 m bo’lganda samara beradi. Qaynoq suv yordamida neftni siqib chiqarish . Bu metod yuqori qovushqoqlikka ega bo’lagan neft uyumlarini ishlatishda, shuningdek, yuqori parafinli neft uyumlaridan neft chiqarib olish koeffitsientini oshirishda qo’llaniladi. Bu metodda ham neftni chiqarib olish koeffitsientini oshirishda qatlamga bug’ haydash metodida qayd qilingan omillardan foydalaniladi. Lekin qaynoq suv yordamida qatlamdan neftni siqib chiqarish metodi kam samarali bo’lib, qatlamni qizdirishga juda katta miqdorda suv haydashni talab qiladi. Qatlamning qizish zonasi neftni siqib chiqarish frontidan kechikkanligi sababli mahsuldor qatlamga undagi bo’shliq hajmidan 3-4 marta ko’p hajmdagi qaynoq suv haydaladi. Ushbu metod uyumni ishlatish chog’idagi temperaturaning ozgina pasayishi natijasida qatlamda parafinning cho’kishi va jins g’ovaklarining bekilib qolishi mumkin bo’lgan sharoitlarda qo’llaniladi. Parafinning cho’kishining oldini olish maqsadida temperaturasi qatlam temperaturasidan yuqori bo’lgan qaynoq suv qatlamga haydaladi (suv quduq tubiga etib borguncha temperaturasining yo’qotishi hisobga olinadi). Shuningdek, ob’ektlarni tanlashda xuddi qatlamga bug’ haydashdagi kabi qaynoq suv haydashda ham quduqda va qatlamda issiqlik yo’qotilishi hisobga olinadi. Yüklə 1,48 Mb. Dostları ilə paylaş:
|