bu tu n yer kurrasi uchun:
X 0 + X q + Z 0 + Z q,
(
2
.
6
)
412 + 99 = 448 + 63 = 511 yoki 511 ming k m 3;
Agar yana berk havzalar hissasi (8 m ing kub km ) qo'shila-
digan bo'lsa, butun yer uch u n h am kirim, h am chiqim 519
ming kub km suv bo'ladi.
Okeanlar yuzasidan ko ‘tarilgan suv bug'larining ayrim qismi
quruqliklaming berk hududlari ustiga yog‘inlar ko'rinishida tushadi.
Suvning ayrim holatlarining hajmi va aylanish tezligi b ir xil
emas. Sayyoramizda suv aylanishining quyidagi turlari mavjud:
yer bilan koinot o'rtasida, atmosfera va okean o ‘rtasida,
okean
va quruqlik o ‘rtasida, atmosfera, tu p ro q qatlami va biosfera
o'rtasida. Amalda yuqorida keltirilgan barcha namlikning aylani
shi turlari kuzatiladi.
Suvning t o ‘xtovsiz aylanishi Yer kurrasining geografik qobig'i
va ayniqsa, undagi organik hayot uch u n
juda katta ahamiyatga
ega, chunki suvning aylanishidan modda va energiyaning aylanishi
vujudga keladi, organik dunyo rivojlanadi.
D a r y o h a v z a s i s u v b a l a n s i n i n g asosiy tashkil
etuvchilari yog‘in
X,
oqim
Y
va bug‘lanish Z dir.
*Daryo havzasi suv balansini m a ’lum vaqt oraligi (oy yoki
yil) uch u n tuzgan paytda havzadagi
nam lik W zaxirasining
o'zgarishi, qor qoplam ining k o ‘payishi yoki kamayishi, havza
dagi k o ‘l, botqoqlik, muzliklar va daryo qayirlarida suv zaxira
sining o'zgarishi, grunt va tu proq suvlarining yig‘ilishi va sarfla-
nishi hisobga olinishi zarur. M iqdori m usbat belgida (sersuv
davrlarda havzada namlikning yig‘ilishida) va manfiy belgida (suv
kam bo'lgan yillar) b o ‘lishi m um kin.
Bundan tashqari, yer usti
va osti suv ayirg'ichlarining bir-biriga to'g'r^kelm asligi sababli
qo'shni yer osti havzalarining yer osti suv almashuvi PFe’tiborga
olinadi: agar o'rganilayotgan havzaga
tash q a rid a n suv oqib
keladigan bo'lsa,
W
musbat belgida va aks hollarda manfiy belgida
bo'ladi^S hunday qilib, daryo havzasining suv balans tenglamasi
quyidagicha bo'ladi:
X
=
Dostları ilə paylaş: