Gidrologiya, gidrometriya va oqim hajmini

T ezlik tikliklari orasidagi m asofaning daryo
kengligiga bog'liqligi
Daryo kengligi, m
Tikliklar orasidagi 
masofa, m
20 dan kichik 
,
0 ,5 -2 ,0
2 0 -3 0
2,0
3 0 -4 0
3,0
4 0 -6 0
4,0
6 0 -8 0
6,0
8 0 -1 0 0
8,0
100-200
10
Q i s q a r t i r i l g a n u s u l d a daryo o ‘zani suv o ‘tlaridan va 
m uzlanish h olatidan xoli b o ‘Iganda tezlik tikligidagi bir yoki 
ikki nuqtada suv sarfi o'lchanadi. Tiklik vertikallari soni va ulam ing 
joylashishi batafsil va asosiy usullarda o 'lc h a n g a n suv sarflarini 
tahlil qilish asosida belgilanadi.
T e z k o r o ' l c h a s h l a r suv sarfini o 'lc h a sh suv sathla- 
rining keskin o'zgarishi (soatiga 10 sm d an k o ‘p) va o 'z an n in g
kuchli deformatsiyasi kuzatilgan hollarda qo'llaniladi. Bunday hodisa 
asosan suv toshqini kuzatilgan paytda sodir bo'lishi m um kin. Bu 
usulda suv sarfini o'lchayotganda nuqtadagi tezlikni o'lchash vaqti 
30 soniyagacha qisqaradi. Agar tezlik kichik b o 'lib , ikki signal 
o'rtasidagi vaqt 30 soniyadan kam bo'lsa, unda vertushkani n u q ­
tada ushlab turish vaqti ikkita signallar orasidagi vaqt bilan 
chegaralanadi.
Tezkor o'lchashlarni batafsil, asosiy va qisqartirilgan usullarda 
q o'llash m um kin. Tezlik tikliklarining stvordagi holati daryo 
kengligi va stvorning jihozlanishiga bog'liq. G idrom etrik stvordagi 
tezlik tikliklarining joylanish o 'm i doim iy boshlanishiga nisbatan 
niasofa bilan aniqlanadi va undan boshlab ularning tartib raqam i 
beriladi. Bu o 'lch a sh natijalarini taqqoslash u ch u n qilinadi.
Agar daryo keng b o 'lm asa va k o 'p rik bilan jihozlan sa, tezlik 
tikliklarining o 'm i va tartib raqami ko'prikning o'zida moyli bo'yoq 
bilan belgilanadi.
Agar daryo keng b o 'lm asa va belan ch ak bilan jihozlangan 
b o 'lsa, tezlik tikliklarining o 'rn i va tartib raqam i daryoning eni 
b o 'y ic h a to rtilg an p o 'la t sim d a m axsus belg ilar y o rd a m id a 
belgilanadi.
83

---