GiRİŞ canliliğin tanimi

azot bağlama
adı verilen bir işlemle doğrudan amonyağ
a 
dönüştürür. 
NO
3
+ Karbon Kaynağı
Denitrifikasyon mikroorganizmaları 
NO
2
+ CO
2
+ Biyokütle
NO
2
+ Karbon Kaynağı
Denitrifikasyon mikroorganizmaları 
N
2
+ CO
2
+ Biyokütle

---

Bu azot bağlayıcıların bazısı serbest yaşarlar. Ürettikleri amonyak, azot içerikli 
bileşiklerinin sentezinde kullanılır. Diğer azot bağlayıcılar simbiyotiktir. Konak bir bitki 
ile yakın bir ilişki içinde yaşadıklarında ancak azot bağlarlar. Bu simbiyotik ilişkilerde, 
azot bağlayıcılar, amonyağı kendileri kullanır ve bir kısmını da doğrudan konak 
bitkiye sunarlar. Bu azot bağlayıcılar öldüğünde, içerdikleri azot ayrıştırma ile geri 
dönüştürülür. 
Şekil 
37-9 
azot döngüsünün çeşitli yollarını göstermektedir. Azot döngüsü, 
topraktaki kullanılır azot düzeyini oldukça sabit tutar. Azot döngüsü ayrıca göllerde, 
akarsularda ve denizlerde meydana gelir. Geri dönüştürülen azotun çoğu bileşik 
formunda kalır. Sadece küçük bir bölümü atmosferde dönüşür. 
Şekil xx. Azot Döngüsü
 
Fosfor Döngüsü
 
Fosfor da canlılar için gerekli temel maddelerdendir. Hücrelerde nükleik asitlerin 
ve enerji aktarımlarını sağlayan adenozin trifosfat (ATP) molekülünde, hücre 
zarının yapısında, ayrıca kemik ve dişlerin yapısında bulunur. Fosfor diğer 
elementler gibi doğada bileşikler halinde bulunur. Fakat bu bileşikler suda kolay 
çözünmezler. Fosfor bileşikleri özellikle kemik, diş, kabuk gibi hayvansal atıklarda 
ve doğal kayaçlarda bulunurlar. Bu bileşikler suda çözünmedikleri için diğer bazı 
bileşiklerle reaksiyona girerler. Bu bileşiklerin başında nitrat ve sülfirik asit yer 
alır. Suda kolay kolay çözünmeyen fosfatlı bu bileşikler bu yolla çözülürler ve 

---

oluşan bu fosfat tuzları bitkiler tarafından absorbe edilebilirler. Bitkilerin 
hayvanlar tarafından besin olarak tüketilmesiyle fosfor dolaylı
yoldan hayvanlara 
geçmiş olur. Fosfat, organizma artıkları ile toprağa geçer ya da çözülmeyen 
bileşikler şeklinde diş, kemik ve kabukların yapısına katılırlar.
Fosfat, kuş ve balıkların kemiklerinde de bulunduğu için, bu hayvanların 
ölmesi halinde fosilleri kayaçlara gömülebilir. Fosfat bileşiklerini ihtiva eden bu 
kayaçlar, yeryüzü hareketleriyle parçalanmaya uğrayarak tekrar doğaya 
karışabilir. Bunun yanında volkanik faaliyetlerle magma tabakasından yeryüzüne 
ilave olarak fosfat kazandırılabilir. Yine bazı tür bakteriler ortamda bulunan 
fosfatlı bileşikleri kemosentez reaksiyonlarıyla işleyerek çözünebilen fosfat tuzları 
(CaHPO ve CaSO gibi) haline getirebilirler. Fosfor döngüsünün temelini, fosforun 
karalardan denizlere veya denizlerden karalara taşınması oluşturur. Fosfatlı 
kayalardaki fosforun bir kısmı, erozyon yoluyla suda çözünmüş hale gelir. Bu 
inorganik fosfat, bitkilerce, suda çözünmüş ortofosfat biçiminde alınır, organik 
fosfatlara çevrilir. Beslenme zinciriyle otçul ve etçil hayvanlara aktarılır
. Bitki 
artıkları, hayvan ölüleri ve salgılarındaki organik fosfatlar, ayrıştırıcı 
mikroorganizmalar yardımıyla inorganik duruma çevrilir. Böylece yeniden 
bitkilerce alınmaya hazırdır. Jeolojik hareketlerden başka, fosforun denizlerden 
karalara dönüşü, balıkçılık ve balık yiyen deniz kuşlarının dışkıları yoluyla olur.