Globallashuv va barqaror taraqqiyot falsafasi reja: 1

Global muammolarni hal qilishda xususiy va umumiy manfaatlar.
Har bir xalq, har bir 
mamlakat xalqaro munosabatlarning u yoki bu tartibida, davlatlararo savdo oqimlarining 
yo‘nalishi va kapitallarning taqsimlanishida o‘z muayyan manfaatiga ega bo‘ladi. Ular tabiiy 
resurslardan foydalanish, atrof muhitni saqlash va shu kabi masalalarda doim o‘z manfaatlarini 
himoya qiladiki, bu ularning siyosatida umumiy masalalarda ham, xususiy masalalarda ham 
bevosita aks etadi va boshqa mamlakatlar siyosatiga o‘xshamasligiga sabab bo‘ladi. Ba’zan ichki 
manfaatlar umumiy manfaatlardan ustunlik qiladi. Bunday hollarda mazkur siyosat boshqa 
davlatlarning manfaatlariga zid ravishda amalga oshiriladi. Masalan, ekologiya nuqtai nazaridan 
bu qo‘shni hududlarda yashovchi xalqlarning qarama-qarshi manfaatlari to‘qnashgan hollarda 
ko‘p kuzatiladi.
Ammo hozir, jamiyat hayotining internatsionallashuvi va iqtisodiy aloqalarning o‘sib 
borayotgan 
integratsiyalashuvi 
sharoitida, 
sayyoramizning 
turli 
burchaklarida 
jahon 
hamjamiyatining yadro urushi, ekologik tanglik, demografik keskinlik va resurslar taqchilligini 
bartaraf etishdan iborat ob’ektiv manfaatlarini o‘zlarining umumiy manfaati deb biluvchi odamlar 
soni tobora ko‘payib bormoqda. Ma’rifatli siyosiy va jamoat arboblari yanada aniqroq anglab 
etayotgan kelishilgan harakatlarga bo‘lgan bu ob’ektiv ehtiyoj hozirning o‘zidayoq ayrim davlatlar 
xulq-atvoriga ta’sir ko‘rsatmoqda va hatto ularning ichki va tashqi siyosatini ma’lum darajada 
belgilamoqda.
Inqiroz ildizlari
. Ayrim mamlakatlarda ham, butun dunyoda ham barqaror ijtimoiy-
iqtisodiy rivojlanishga erishish texnokratik jamiyat tuzilishi va mohiyatidan kelib chiqadigan katta 
qiyinchiliklar bilan bog‘liq. U kompyuter inqilobi ta’sirida o‘zgarganiga qaramay, texnogen 
sivilizatsiyaning asosiy shakl-shamoyillarini saqlab qolmoqda va Shu sababli hozirda mavjud 
ko‘rinishda nafaqat bunday jamiyat tanqidchilarini, balki texnika taraqqiyoti tarafdorlari 
(texnokratik optimistlar) sobiq izdoshlarining bir qismini ham qanoatlantirmayapti. 
Ularning aksariyati fikriga ko‘ra, hozirgi G‘arb sivilizatsiyasi insoniyat uchun shikastli 
bo‘lgan ko‘pgina ziddiyatlarni yuzaga keltirdi, chunki uning zamirida tabiat va uning resurslariga 
nisbatan iste’molchilik yondashuvi yotadi. Tegishli qadriyatlar tizimidan mustahkam o‘rin olgan 
bunday tasavvurlar tarixan sanoat inqilobi, keyinroq - fan-texnika inqilobi davrida shakllangan 
bo‘lib, o‘z ildizlari bilan inson, xuddi Erdagi Xudo kabi, dunyoni bunyod etadi, uni tabiat 
imkoniyatlari va o‘z imkoniyatlari bilan hisoblashmasdan o‘z ixtiyoriga ko‘ra o‘zgartiradi, degan 
dunyoqarashga borib taqaladi. Pirovardda nafaqat ekologik va demografik tangliklar, balki 
ma’naviy inqiroz ham yuzaga keladi, bunda avvalgi dunyoqarash mo‘ljallari ob’ektiv sharoit 
tazyiqi ostida o‘zgarayotgan amaliyot bilan to‘qnashadi.
Shu bois O‘zbekistonda aynan ma’naviy inqirozning oldini olish maqsadida 
1994 yilda “Ma’naviyat va ma’rifat” jamoatchilik markazi tashkil qilindi,
1996 yilda markaz faoliyatini takomillashtirish bo‘yicha hukumat qarori qabul qilindi va 
unga ko‘ra 1997 yildan barcha ta’lim muassasalarida “Ma’naviyat asoslari” fanini o‘qitish joriy 
qilindi.
1999 yilda O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar mahkamasi huzurida Ma’naviyat va ma’rifat 
markazlari faoliyatini muvofiqlashtiruvchi Ma’naviyat kengashi tashkil qilindi. 
2008 yilda respublikamizning birinchi prezidenti Islom Karimov o‘zining “Yuksak 
ma’naviyat engilmas kuch” asarida ma’naviy tahdidlar va ma’naviy yuksalish omillarini nazariy 

---

asosladi, zero “Ma’naviyat-insonning ulg‘ayish va kuch-qudrat manbaidir”
8
, faqat ma’nan etuk 
insongina har qanday tahdidga qarshi kurashga o‘zida kuch topishi mumkin.