GÖz biLİMİ SÖZLÜĞÜ Dr. Ömer Faruk Recep Göz Bilimi Sözlüğü

N

n/ n (refraktif indeks, kırıcılık indeksi): Bkz. Refractive index.

Nd YAG (neodymium yttrium aluminum garnet laser)/ Nd YAG (neodimiyum itriyum alüminyum garnet lazer): Bkz. Neodymium YAG laser.

Nearsightedness/ miyopi: Bkz. Myopia.

Nebula/ nebula: Korneada meydana gelen hafif leke.

Necrosis, acute retinal/ akut retina nekrozu: Retina ve koroid damarlarının arterit ve periflebitleri, nekrotizan retinit ve vitritis ile karakterize bozukluk.

Needle, backflush flute/ flüt iğne: Vitrektomide bazı sıvıların drenajı için kullanılan iğne.

Neovascularization, choroidal/ koroid neovaskülarizasyonu: Koryokapillaristen başlayarak Bruch membranındaki defektlerden retina pigment epiteli altına ve sonra da subretinal boşluğa büyüme gösteren fibrovasküler doku. Classical choroidal / klasik koroid neovaskülarizasyonu: Flüoresein geçişinin en erken evresinde dantel şeklinde dolum gösteren bir membranı takiben boya geçişinin zirveye ulaşması ile parlak flüoresein görülmesi, ardından 1-2 dakika içinde subretinal alana ve koroid neovaskülarizasyonu çevresine sızıntılar ile karakterize koroid neovaskülarizasyonu. Extrafoveal classical choroidal / ekstrafoveal klasik koroid neovaskülarizasyonu: Foveal avasküler bölgenin merkezinden 200 ’dan daha uzakta olan klasik koroid neovaskülarizasyonu. Juxtafoveal classical choroidal / jukstafoveal klasik koroid neovaskülarizasyonu: Foveal avasküler bölgenin merkezine 200 ’dan daha yakın bulunmalarına rağmen merkezi tutmamış klasik koroid neovaskülarizasyonu. Occult choroidal / gizli koroid neovaskülarizasyonu: Erken anjiyografi fotoğraflarında kesin hatlarla kendisini göstermemesine rağmen geç dönem sızıntıya neden olan, net sınırları olmayan koroid neovaskülarizasyonu. Sea-fan / deniz yelpazesi neovaskülarizasyonu: Orak hücreli proliferatif retinopatinin üçüncü evresinde görülen yelpaze şeklindeki yeni damarlar. Subfoveal classical choroidal / subfoveal klasik koroid neovaskülarizasyonu: Fovea dışından yayılarak gelen veya direkt foveadan köken alan, foveal avasküler bölgeyi tutan klasik koroid neovaskülarizasyonu.

Nerve/ sinir: Merkezî sinir sistemi ile vücudun çeşitli kısımları arasında uyarıları ileterek iletişimi sağlayan sinir lifleri demeti. Abducent / abdusent siniri, altıncı kranial sinir, altıncı kafa çifti: Gözü dışa çeviren lateral rektus kasını inerve eden sinir. Anterior ethmoidal / anterior etmoid sinir: Oftalmik sinirin dalı olan nazosilier sinirin uzantısı olup burun bölgesine genel duyu inervasyonu sağlayan sinir. Cranial / kranial sinir, kafa çifti: Beyinden çıkan 12 çift kafa sinirinden her biri. Facial / fasiel sinir, yedinci (kranial) sinir, yedinci kafa çifti, yüz siniri. Frontal / frontal sinir: Trigeminal sinirin oftalmik dalından köken alan, superior orbital fisürden orbitaya giren, supraorbital ve supratroklear dallar veren, genel duyu içerikli sinir. Infraorbital / infraorbital sinir: Maksiller sinirin bir devamı olarak inferior orbital fisürden orbitaya giren, infraorbital oluk, kanal ve foramenden geçerek alt göz kapağı, üst diş bölgesi ve burna genel duyu inervasyonu sağlayan sinir. Lacrimal / lakrimal sinir: Trigeminal sinirin oftalmik dalından köken alıp superior orbital fisürden orbitaya giren, lakrimal bez, konjunktiva, gözün lateral kısmı ve üst kapak cildine genel duyu inervasyonu sağlayan sinir. Long ciliary s/ uzun silier sinirler: Oftalmik sinirin nazosilier dalından köken alan ve dilatör pupilla kası, üvea ve korneaya dağılan, sempatik ve genel duyu lifleri içeren sinirler. Nasociliary / nazosilier sinir: Trigeminal sinirin oftalmik dalından köken alan, uzun silier, posterior etmoid, anterior etmoid ve infratroklear sinirleri oluşturan ve silier gangliona bir dal gönderen genel duyu içerikli sinir. Oculomotor / okülomotor sinir, üçüncü (kranial) sinir, üçüncü kafa çifti: Lateral rektus ve superior oblik dışındaki göz dışı kasları, levator kası da dahil olmak üzere inerve eden kranial sinir. Ophthalmic / oftalmik sinir: Trigeminal gangliondan köken alan, göz küresi, konjunktiva, lakrimal bez ve kese, nazal mukoza, frontal sinüs, burun dış kısmı, üst göz kapağı, alın ve kafa cildine genel duyu inervasyonu sağlayan sinir. Optic / optik sinir, ikinci (kranial) sinir, ikinci kafa çifti, görme siniri: Retinanın ganglion katmanından köken alan, optik kanaldan gözü terk edip optik kiazma ve traktus ile devam eden, görme duyusu ile ilgili sinir. Posterior ethmoidal / posterior etmoid sinir: Oftalmik sinirin dalı olan nazosilier sinirden köken alan, arka etmoid hücrelerin ve sfenoid sinüsün mukozasına genel duyu inervasyonu sağlayan sinir. Short ciliary s/ kısa silier sinirler: Silier gangliondan gelip gözün düz kas ve katmanlarına dağılan, sempatik, parasempatik ve genel duyu içerikli sinirleri. Supraorbital / supraorbital sinir: Frontal sinirin uzantısı olup supraorbital foramenden orbitayı terk ederek üst göz kapağı cildi, ön kafa cildi ve frontal sinüs mukozasına genel duyu inervasyonu sağlayan sinir. Supratrochlear / supratroklear sinir: Frontal sinirden köken alan ve supraorbital kenarın medial kenarından orbitayı terk ederek alın ve üst göz kapağına genel duyu inervasyonu sağlayan sinir. Trigeminal nerve/ trigeminal sinir, beşinci (kranial) sinir, beşinci kafa çifti. Trochlear / troklear sinir, dördüncü (kranial) sinir, dördüncü kafa çifti: Superior oblik kasını inerve eden kranial sinir. Zygomatic / zigomatik sinir: Pterigopalatin fossada maksiller sinirden köken alarak inferior orbital fisürden orbitaya giren, orbitanın lateral duvarında seyir gösterdikten sonra zigomatikotemporal ve zigomatikofasiel sinirlere ayrışan sinir. Zygomaticofacial / zigomatikofasiel sinir: Zigomatik sinirden köken alan ve zigomadaki bir foramenden orbitayı terk ederek yanak cildini inerve eden sinir. Zygomaticotemporal / zigomatikotemporal sinir: Zigomatik sinirden köken alan ve lakrimal beze pterigopalatin gangliondan postganglionik parasempatik lifleri ileten sinir.

Neuritis/ nevrit: Sinir iltihabı; bazı nevrit tipleri için Bkz. Neuropathy. Optic / optik nevrit: Optik sinirin iltihabı. Retrobulbar optic / retrobulber optik nevrit: Optik sinirin göz küresi arkasındaki kısmının iltihabı.

Neuromyelitis optica/ nöromiyelitis optika: Bkz. Devic disease.

Neuroophthalmology/ nörooftalmoloji: Gözün sinir ve damar sistemlerinin hastalıklarıyla ilgilenen alt birim.

Neuropathy/ nöropati: Herhangi bir sinirsel hastalık veya bozukluk. Anterior ischemic optic / anterior iskemik optik nöropati: Optik sinirin prelaminer veya laminer parçalarında, kısa posterior silier arterlerdeki tıkanmanın sebep olduğu beslenme bozukluğu ile ortaya çıkan durum. Arteritic anterior ischemic optic / arteritik anterior iskemik optik nöropati: Dev hücreli arterit ile birlikte bulunan anterior iskemik optik nöropati. Idiopathic anterior ischemic optic / idyopatik anterior iskemik optik nöropati: Bkz. Non-arteritic anterior ischemic optic neuropathy. Leber’s hereditary optic / Leber kalıtsal optik nöropati: Daha çok 20 yaş civarında erkeklerde görülen ve her iki gözde hızlı görme kaybına yol açan kalıtsal bir optik atrofi. Non-arteritic anterior ischemic optic / arteritik olmayan anterior iskemik optik nöropati: Başka bir hastalık bulunmayan veya sadece sistemik hipertansiyonu bulunan kişilerde meydana gelen anterior iskemik optik nöropati. Non-ischemic optic / iskemik olmayan optik nöropati: Zehirlenme, beslenme yetersizliği, glokom ve Leber kalıtsal optik nöropati gibi faktörlere bağlı olarak optik sinirin hasara uğraması. Optic / optik nöropati: Optik sinirin anormal ve genellikle dejeneratif durumu.

Neuroretinal/ nöroretinal: Sinir ve retina dokusunu birlikte ilgilendiren; sinir ve retina dokusu birleşim yerinde olan.

Neuroretinitis/ nöroretinit: Sert eksüdalardan oluşan maküla yıldızı ile birlikte papillitin bulunduğu durum.

Nevi/ nevüsler: Bkz. Nevus.

Nevus/ nevüs, ben: Deri veya göz yüzeylerinden biri üzerinde koyu renk gösteren oluşum. Compound / birleşik nevüs: İntradermal ve bileşke nevüs özelliklerini birlikte bulunduran basit nevüs. Conjunctival / konjunktival nevüs: Konjunktivada tek, göz yüzeyi üzerinde serbestçe hareket edebilen, keskin sınırlara sahip düz veya hafif kabarık bir lezyon. Intradermal / intradermal nevüs: Göz kapağı kenarında, bazen içinden kirpiklerin büyüdüğü, kabarık, pigmentli veya pigmentsiz basit nevüs. Junctional / bileşke nevüsü: Nevüs hücrelerinin epidermis ve dermis bileşkesinde bulunduğu, kabarıklık göstermeyen kahverengi basit nevüs.  flammeus/ alev nevüsü: İnce duvarlı damarlar ve kapillerlerden oluşan ve nadir görülen konjenital cilt altı lezyonu.  of Ota/ Ota nevüsü: Bkz. Oculodermal melanocytosis. Simple / basit nevüs: Göz kapağı kenarında görülen pigmentli veya pigmentsiz iyi huylu tümör. Strawberry / çilek görünümlü nevüs: Bkz. Capillary hemangioma.

NLP (no light perception)/ P- (ışık algılaması yok): Görme keskinliği ölçümünde hastanın ışığın varlığını hissetmemesi.

Nodule/ nodül: Küçük düğüm; küçük yumru. Busacca s/ Busacca nodülleri: Bazı granülomatöz üveit olgularında periferik iriste görülen pigmentli nodüller. Dalen-Fuchs’ s/ Dalen-Fuchs nodülleri: Sempatik oftalmi ve VKH sendromunda RPE düzeyinde görülen ve epitelioid hücrelerle hücre artığı içeren küçük nodüller. Koeppe s/ Koeppe nodülleri: Bazı granülomatöz üveit olgularında pupilla kenarında görülen yarı saydam iris nodülleri. Lisch s/ Lisch nodülleri: Tip 1 nörofibromatozda iris yüzeyinde görülen küçük, çift taraflı, melanositik hamartomlar.

Nomogram/ nomogram: Cerrahın, refraktif cerrahi sonuçlarını daha iyi hâle getirmek amacıyla lazerin bilgisayar hesapları üzerinde yaptığı ayarlama.

Nonophthalmus/ nanoftalmus: Göz küresinin şekil olarak normal fakat küçük olduğu bir anomali.

Notch, supraorbital/ supraorbital çentik: Frontal kemikte supraorbital kenarın medial üçte bir ve lateral üçte ikilik kısımlarının birleşiminde, içinden supraorbital sinir ve damarların geçtiği çentik.

NPA/ akomodasyon yakın noktası: Bkz. Near point of accommodation.

NPC/ konverjans yakın noktası: Bkz. Near point of convergence.

NRA/ negatif rölatif akomodasyon: Bkz. Negative relative accommodation.

NRC/ NRK (normal retinal korespondans): Bkz. Normal retinal correspondence.

Nuclear/ nükleer: Çekirdekle ilgili; çekirdeğe benzeyen.

Nucleus (1)/ nükleus, çekirdek: Beyin veya omurilikte bir kısım sinir hücrelerinin oluşturduğu küme. Edinger-Westphal / Edinger-Westphal nükleusu: Okülomotor sinir nükleusunun yardımcı parasempatik nükleusu. Perlia’s / Perlia nükleusu: Okülomotor nükleus kompleksinde bir zamanlar konverjans merkezi olarak düşünülmüş hücre kitlesi.

Nucleus (2)/ nükleus, çekirdek. Adult / erişkin nükleusu: Lenste doğumdan sonra gelişen nükleus kısmı. Embryonic / embriyonik nükleus: Lens liflerinin embriyonik dönemde oluşturduğu ve gelişim ile lensin tam merkezinde kalan kısım. Fetal / fetal nükleus: Lenste, embriyonik nükleustan sonra oluşarak onu saran kısım. Infantile / infantil nükleus: Lenste fetal nükleus ve erişkin nükleusu arasında bulunan kısım. Lens / lens nükleusu: Göz merceğinin merkezindeki yoğun bölge.

NVD (new vessels at disk)/ NVD (optik diskte yeni damar oluşumu): Diyabetik retinopatide optik diskte anormal damar oluşumu.

NVE (new vessels elsewhere)/ NVE (optik disk dışında yeni damar oluşumu): Diyabetik retinopatide büyük temporal damar arkadları seyrinde anormal damarlar oluşması.

Nyctalopia/ niktalopi, gece körlüğü: Işığın az olduğu ortamlarda görme keskinliğinin azalması.

Nystagmus/ nistagmus: Göz küresinin herhangi bir yönde istem dışı devamlı titreme hareketi göstermesi. Ataxic / ataksik nistagmus: İnternükleer oftalmoplejili bir hastanın abdüksiyon yapan gözünde meydana gelen sıçrayıcı vasıfta horizontal nistagmus. Caloric / kalorik nistagmus: Soğuk veya sıcak uygulaması ile gözlerde meydana gelen fizyolojik bir nistagmus. Congenital / konjenital nistagmus: Doğumda veya doğumdan hemen sonra ortaya çıkan nistagmus. Convergence-retraction / konverjans-retraksiyon nistagmusu: Başta medial rektuslar olmak üzere göz dışı kasların kasılması sebebiyle meydana gelen nistagmus. Dissociated / dissosiye nistagmus: İnternükleer oftalmoplejide daha çok abdüksiyondaki gözde görülen horizontal, oldukça simetrik bir nistagmus tipi. Downbeat / aşağı vuruşlu nistagmus: Hızlı fazı aşağı doğru olan nistagmus. End-gaze / uç nokta nistagmusu: Bkz. End-point nystagmus. End-point / uç nokta nistagmusu: Gözlerin aşırı bakış pozisyonlarında görülen, orta derecede bir frekansa sahip hafif bir sıçrayıcı nistagmus. End-position / uç pozisyon nistagmusu: Bkz. End-point nystagmus. Gaze-evoked / bakışla uyarılmış nistagmus: Daha çok antikonvülzan veya sedatif ilaç kullanımı sonucu ortaya çıkan, iki yönlü bakışla gelişen nistagmus. Gaze-paretic / bakış paretik nistagmus: Üst beyin sapı disfonksiyonuna bağlı, özel bir bakış pozisyonu ile uyarılan, yavaş bir horizontal atımdan oluşan nistagmus. Jerk(y) / sıçrayıcı nistagmus: Bir yönde yavaş, diğer yönde hızlı hareket gösteren ritmik göz hareketleri. Latent / latent nistagmus: Gözlerden biri kapatıldığında ortaya çıkan nistagmus. Mixed / karma nistagmus: Primer pozisyonda panduler ve lateral bakışta sıçrayıcı vasıfta olan nistagmus. Motor imbalance / motor dengesizlik nistagmusu: Eferent mekanizmalardaki primer defektler sonucu meydana gelen nistagmus. Ocular / oküler nistagmus: Kusurlu görme nedeniyle ortaya çıkan horizontal ve pandüler özellikli nistagmus. Opticokinetic / optokinetik nistagmus: Bkz. Optokinetic nystagmus. Optokinetic / optokinetik nistagmus: Gözlerin önünden beyaz siyah çizgiler geçirildiğinde ortaya çıkan bir fizyolojik nistagmus şekli. Oscillating / sallanma şeklinde nistagmus, panduler nistagmus: Bkz. Pendular nystagmus. Pendular / sallanma şeklinde nistagmus, panduler nistagmus: Göz küresinin iki yana saat sarkacı gibi devamlı titreşim hareketi göstermesi. Periodic alternating / periyodik alternan nistagmus: Genellikle her iki dakikada bir amplitüdü ve yönünde ritmik değişiklikler gösteren sıçrayıcı nistagmus. Physiological / fizyolojik nistagmus: Herhangi bir bozukluğa işaret etmeyen nistagmus tipi. Rebound / tepkisel nistagmus: Bakışla uyarılmış nistagmusun yorulmasıyla birlikte ters yönde gelişen sıçrayıcı nistagmus veya uzun süreli yana bakışı takiben gözler primer pozisyona çevrildiğinde geçici olarak oluşan sıçrayıcı nistagmus. Retractory / retraktör nistagmus: Aynı gözde medial ve lateral rektus kaslarının aynı anda kasılması ile ortaya çıkan bozukluk. Rotary / rotasyonal nistagmus: Bkz. Rotational nystagmus. Rotational / rotasyonal nistagmus: Gözün ön-arka ekseni çevresinde torsiyonel bir silkinti şeklinde olan nistagmus. See-saw  of Maddox/ Maddox tahterevalli nistagmusu: Gözlerden biri yukarı doğru hareket ederken ve intorsiyon yaparken diğer gözün aşağıya doğru hareket edip ekstorsiyon yaptığı panduler nistagmus. Sensory deprivation / duyusal mahrumiyet nistagmusu: Bkz. Ocular nystagmus. Upbeat / yukarı vuruşlu nistagmus: Hızlı fazı yukarı doğru olan nistagmus. Vestibular / vestibüler nistagmus: Vestibüler nükleuslardan horizontal bakış merkezlerine yollanan uyarı değişimiyle ortaya çıkan bir tür sıçrayıcı nistagmus. Voluntary / istemli nistagmus: Histeriklerde ve simülasyon yapanlarda görülen ve bakış yönünün değiştirilmesiyle göz hareketinin kısa süreli olarak durduğu horizontal panduler nistagmus.