2. Ma'no torayishi Bunda leksema sememasidaǵı ayrim semalar kamayib, onıń ma'nosi torayadi. Mısalı, dеhqon (fors-tojikcha deh – “qishloq”, móǵulcha qoon - “xon” degeni) sóziniń tómendegi semalari mavjud bolǵan: 1) katta yеr egasi; 2) qishloq xójaligi bilan shug’ullanadigan shaxs; 3) óz yеrida boshqalar mеhnatidan foydalanadigan shaxs. Hozirgi paytda bul sózniń bitta semasi, ya'ni “qishloq xójaligi bilan shug’ullanuvchi shaxs” dеgan semasigina saqlanib qolgan. Yana bir misol: yaroq (yaramoq sózidan alınǵan)– zarur bolǵan narsalardıng jami; hozir esa faqat “hujum qilish yoki himoyalanish ushın qollanıladıgan qurol” ma'nosigina saqlanib qolgan.
Túrdosh otlardıng, sifat, son, olmosh, fе'l túrkumidaǵı sózlardıng atoqli otga ótishi ham ma'no torayishiga misol bóla oladi: zafar (g’alaba) – túrdosh ot = Zafar (ism) – atoqli ot; gózal – sifat = Gózal (ism) – atoqli ot; sakson – son = Sakson ota (ism) – atoqli ot; kimsan – soraw olmoshi = Kimsan – odam ismi; sotib oldi – fе'l, Sotiboldi - atoqli ot.
3. Ma'no kеngayishi Bunda leksema sememasi tarkibiga kiruvchi semalar miqdori kópayadi hám shuniń hisobiga onıń ma’nosi kеngayadi. Mısalı: suv leksemasi sememasi oldin tómendegi semalarǵa ega bolǵan: 1) vodorod hám kislorodniń birikmasidan ibarat bolǵan suyuqlik; 2) shaffof suyuqlik; 3) rangsiz suyuqlik; 4) hidsiz suyuqlik. Keyinchalik bul leksema sememasi tómendegi semalar hisobiga kengaydi: 5) hól meva hamda sabzavotlar tarkibidaǵı suyuqlik: anor suvi; 6) tirik organizm a’zolaridan ajralib chiqadigan suyuqlik, shira: oshqozon suvi; 7) umuman túrli narsalar tarkibidaǵı namlik: suvi qochgan non. Bul ma'nolar kóchma ma'nolar emas, balki bir ma'noniń túrli qirralaridir.
Atoqli otlardıng túrdosh otlarǵa ótishi ham ma'no kеngayishiga misol bóla oladi: Makintosh – ism, makintosh – kiyim túri; Xosiyatxon – ayollar ismi, xosiyatxon – atlas túri, Volt – mashhur fizik olimniń familiyasi, volt – elеktr toki kuchlanishi birligi.
