``Grin formulasi va uning tadbiqlari ``



Yüklə 1,19 Mb.
səhifə4/8
tarix25.03.2023
ölçüsü1,19 Mb.
#89754
1   2   3   4   5   6   7   8
kurs ishi mahliyo tayyor

Birinchi tur egri chiziqli integrallarning xossalari

Birinchi tur egri chiziqli integrallar ham Riman integrallari xossalari kabi xossalarga ega bo’ladi.Shuni e’tiborga olib , egri chiziqli integrallarning asosiy xossalarini sanab o’tish bilan kifoyalanamiz.



(1.4) sistema bilan aniqlangan AB egri chiziqda f x, yfunksiya berilgan va

uzluksiz.



1.Agar AB ACCB bo’lsa, u holda

f x, y ds f x, y dsf x, y ds AB AC CB

bo’ladi.



2 .Ushbu

8
cf x, y ds c f x,ys c const AB AB



tenglik o’rinli.

AB egri chiziqda f x, yfunksiya bilan gx, yfunksiya ham berilgan va uzluksiz.

3 .Quyidagi

f x, ygx,yds f x,ydsgx,y ds AB AB AB

formula o’rinli bo’ladi.



4 .Agar x, yAB da f x, y0bo’lsa , u holda



f x, y ds 0 AB

bo’ladi.



5 . f x, yfunksiya shu AB da integrallanuvchi va

f x, yds f x, yds AB AB

bo’ladi.




1
6 . Shunday c ,c2 ABnuqta topiladiki ,




1
f x, y dsdx f c ,c2 S AB

bo’ladi, bunda S AB ning uzunligi.Ushbu xossa o’rta qiymat haqidagi

teorema deb ataladi.



Birinchi tur egri chiziqli integrallarni hisoblash

Birinchi tur egri chiziqli integrallar, asosan Riman integrallariga keltirilib



hisoblanadi. Yuqorida keltirilgan 1.1-teoremaga ko’ra AB egri chiziq ushbu

9


xxsy ys

0s S


sistema bilan berilganda (bunda s yoy uzunligi) ga AB da f x, yshu uzluksiz

bo’lganda egri chiziqli integral Riman integraliga keldi.Demak, bu Riman integralini hisoblash natijasida egri chiziqli integral topiladi. Endi AB egri chiziq ushbu


xty t

0s S(0.7)


sistema bilan ( pa rametrik formada) berilgan bo’lsin. Bunda t,tfunksiyalar ,da 't,'thosilalarga ega va bu hosilalar shu oraliqda uzluksiz hamda ,A va ,B bo’lsin.


A A
Ravshanki, 1.7sistema ,oraliqni AB egri chiziqqa akslantiradi.Bunda ,,ning AB egri chiziqdagi aksining uzunligi





'2 t'2 tdt

bo’ladi.





2-teorema. Agar f x, yfunksiya AB da berilgan va uzluksiz bo’lsa, u holda


f x, yds f t,t'2 t'2 tdt AB

(0.8)




bo’ladi. Isbot,oraliqning


1 1
P t0,t ,...,tnt0 t ...tn

bo’linishini olaylik.Bu bo’linishning boluvchi nuqtalari tk k 0,1,2...,nning AB

10



k k


dagi mos akslarni A k 0,1,2...,ndeyladi.Ravshanki, bu A k 0,1,2...,nnuqtalar

AB egri chiziqning


A

0 1
A ,A,..., n


A

A
bo’linishini hosil qiladi. Bunda k tk ,tk k 0,1,2,...,nva k k1 ning uzunligi


tk1 sk


tk

'2 t'2 tdt

bo’ladi.O’rta qiymat haqidagi teoremadan foydalanib quyidagilarni topamiz:



sk '2 k '2 k tk1 tk '2 k '2 k tk ,


k k
bunda tk ttk1.Endi k k ,k k deb olamiz.Ravshanki, k ,k A A 1 k 0,1,2,...,n1bo’ladi.AB egri chiziqning yuqorida aytilgan


0 1 n
A ,A,...,A

bo’linishini va har bir k k1da k ,k nuqtani olib,









n1
f k , k sk k0

yig’indini tuzamiz. Uni quyidagicha ham yozish mumkin:


n1 f k ,k sk n1 f k ,k '2 k '2 k tk k0 k0

(0.9)


Bu tenglikning ong tomonidagi yigindi f t,t'2 t'2 tfunksiyaning ,oraliqdagi Rimat yig’indisidir.Shartga ko’ra f x, y va 't,'tfunksiyalar uzluksiz.Murakkab funksiyaning uzluksizligi haqidagi teoremadan kelin chiqadiki ushbu funksiya ,oraliqda uzliksiz. Demak, bu funksiyalar ,oraliqda integralanuvchi bo’ladi.

11


Ya’ni




lim


maxtk0n1 f k ,k '2 k '2 k tk f t,t'2 t'2 tdt Modomiki, x t, y tfunksiyalar ,da uzluksiz ekan, undamaxtk0

daxk 0,yk 0 demak, sk 0. Bundan esa p 0 bo’lishi kelib chiqadi.(1.8)



munosabatdan foydalanib

i0f t,t'2 t'2 tdt

bo’lishini topamiz.Bu esa







f x, y ds f t,t'2 t'2 tdt AB

ekanini bildiradi.Teorema isbotlandi.

Bu teoramadan quyidagi natijalar kelib chiqadi.

1.1-natija. AB egri chiziq ushbu

y yxa x b, yaA, ybB

tenglama bilan aniqlangan bo’lib, y yxfunksiya a,bda hosilaga egava uzluksiz

bo’lsa, u holda




b


f x, y ds f x, yx1y'2 xdx AB a

bo’ladi.



1.2-natija. AB egri chiziq ushbu

0 1

12



tenglama bilan (qutb koordinata sistemasida) berilgan bolib,funksiya 0,1da hosilaga ega va uzluksiz bolsin.Agar f x, yfunksiya shu AB da berilgan va uzluksiz bo’lsa, u holda


f x, y ds f cos,sin2 '2 dAB0

(0.10)


bo’ladi




Yüklə 1,19 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin