9.2. Suv shilliq qurti, qorinoyoqli mollyuskalar tashqi tuzilishi, ichki tuzilishini va nafas olishini o’rganish 8-rasmdan chig’onoqli kata shilliqqurtning tashqi tuzilishi o’rganiladi. 9-rasmdan chig’onoqli kata shilliqqurtning ichki tuzilishi o’rganiladi va daftarga chizib olinadi.
Ko’l yoki hovuz suvi solingan bir litrli shisha bankaga chig’anoqli katta shilliqqurtni qo’yib yuborib,bankaga suv o’simligining shoxchalaridan bir nechtasini soling. Bankani yorug’ (ammo quyosh nuri tushmaydigan) joyga qo’ying. Chig’anoqli shilliq qurtning harakatini kuzating. U nafas olish uchun suv yuzasiga qancha vaqtda necha marta ko’tarilishini hisoblang. Bir hfanf o’nufx banka devori bir hujayrali yashil suv o’tlar bilan qoplangandan keyin u qanday oziqlanayotganini kuzating. Natijalar amaliyot daftariga qayd qilinadi.
8-rasm. Chig’anoqli katta shiliqqurtning tashqi tuzilishi (Izzatullayev, 2003).
9-rasm. Chig’anoqli katta shiliqqurtning ichki tuzilishi. Sxemasi (Izzatullayev, 2003). 9.3. Mustaqil ish topshiriqlari 1. Yashayotgan joyingizdag ko’llarda va daryolarda qorinoyoqli mollyuskalarni kuzating.
2. Qorinoyoqli mollyuskalarning oziqlanishi.
3. Qorinoyoqli mollyuskalarning ichki tuzilishi.
9.4. Testlar. 1. Qorinoyoqli molyuskalar tanasi qanday joylashgan?
A) Chig’anoq ichiga joylashgan
V) Po’st ichiga joylashgan
S) Teri ichiga joylashgan
D) V.A. javob to’g’ri
E) To’g’ri javob yo’q
2. Chig’anoqning ichki devorlariga nima birikadi?
A) Muskullar birikadi
V) Chig’anog’i birikadi
S) Ichki organlari birikadi
D) Teri qatlami birikadi
E) Birikmaydi
3. Shilliqqurt chig’anog’i nimadan iborat?
A) Chig’anog’i ohakdan iborat
V) Shoxsimon moddadan iborat
S) Suvda erigan moddalardan iborat
D) Minerallardan iborat
E) Shilimshiq moddadan
4. Suv shilliqqurtning tanasi asosan qanday qismlardan iborat.
A) Gavda, bosh, oyoq
V) Gavda, bosh
S) Bosh, oyoq
D) Oyoq, gavda
E) To’g’ri javob yo’q
5. Suv shilliqqurti nima bilan oziqlanadi?
A) O’simliklar bilan oziqlanadi
V) Planktonlar bilan oziqlanadi
S) Bentos organizmlar bilan oziqlanadi
D) Nekton organizmlar bilan oziqlanadi
E) Baliqlar bilan oziqlanadi
6. Suv shilliqqurti ayirish organi nimadan iborat?
A) Buyragi
V) Jigari
S) Maxsus ayirish organi mavjud
D) Buyrak, jigar
E) Maxsus ayirish organi yo’q
7. Suv shilliqqurti nafas olish uchun nima qiladi?
A) Suv yuzasiga ko’tariladi
V) Suv tubiga tushadi
S) Nafas olish teshigi ochiladi
D) V.S. javob to’g’ri
E) Barcha javoblar noto’g’ri
8. Mollyuskalar nafas olish uchun bir soatda necha marta suv yuziga ko’tariladi?
A) 7-9 marta
V) 8-10 marta
S) 9-11 marta
D) 12-13 marta
E) 15-16 marta
9. Mollyuskalarning qon aylanish sistemasi qanday?
A) Qon aylanish sistemasi ochiq
V) Qon aylanish sistemasi yopiq
S) Qon aylanish sistemasi paralel
D) A.V. javob to’g’ri
E) Barcha javoblar noto’g’ri
10. Suv shilliqqurti ko’payishi bo’yicha qanday?
A) Germafrodit.
V) Ayrim jinsli.
S) Tashqi urug’lanish.
D) Ichki urug’lanish.
E) Birjinsli ikki uyli
