Guliston davlat universiteti pedagogika va psixologiya kafedrasi oila pedagogikasi

 
Oilaning ijtimoiy va huquqiy asoslari.
Oila o’z mohiyatiga ko’ra ijtimoiy 
maqom hamda huquqiy asosga ega bo’ladi. Ijtimoiy maqom oilaning jamiyatdagi 
Бўлажак келинлар учун кичик тавсиянома 
1. Қаноатли, шукрли, хушфеъл ва одобли бўл! Турмуш ўртоғингнинг ҳар бир яхши 
амали учун миннатдор бўлишни ўрган! 
2. Турмуш ўртоғингга итоатли бўл ва уни диққат билан тинглашни ўрган! 
3. Уйингнинг ниҳоятда озода, тартибли бўлишига эриш! 
4. ... 
5. 
6. 
7. 
8. 
9. 
10.
 

---

52 
moslashuvchanlik darajasini belgilaydi. Oila hamda oilaviy munosabatlar 
masalalari bo’yicha olib borilgan uzoq yillik tadqiqotlarning natijalariga ko’ra 
oilaning ijtimoiy maqomini belgilovchi asosiy jihatlar belgilab olingan. Ular 
xususida quyida batafsil so’z yuritiladi.
Mustaqillik yillarida O’zbekistonda amalga oshirilayotgan islohatlar ijtimoiy-
huquqiy munosabatlarning alohida turi bo’lgan oila munosabatlarining har 
tomonlama tartibga solishda yangi sifat darajasiga erishish imkonini berdi. O’zbek 
xalqiga xos milliy qadriyatlar va an’analar zamonaviy tajribalar bilan 
uyg’unlashtirilgan holda oila qonunchiligi, oilaviy munosabatlarining yangi 
xuquqiy asoslari shakllantirildi. 
Qariyib chorak asr davomida O’zbekistonda oila, uning mustahkamligini 
ta’minlash masalalari davlat siyosati darajasiga ko’tarildi. Buning isbotini 
muayyan yillar, 1998 yilning “Oila yili”, 2012 yilning “Mustahkam oila yili” deb 
nomlanishida ko’rish mumkin. Asosiy maqsad yillarni shunday nomlash emas, 
balki qayd etilgan davrda butun yil davomida oila mustahkamligini, farovonligini 
ta’minlash, oilalarning ijtimoiy, iqtisodiy va madaniy jihatdan rivoji uchun zarur 
shart-sharoitlarni yaratishdan iborat. Bu borada har bir yil bilan bog’liq holda 
O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan maxsus Davlat 
dasturlari ishlab chiqilib, turkum vazifalar belgilandi, ushbu vazifalarni amalga 
oshirishning puxta asoslangan mexanizmlari ishlab chiqildi.
Mustaqillik yillarida O’zbekistonda amalga oshirilgan ijtimoiy islohotlar 
doirasida oilalarni ijtimoiy muhofazalash masalasiga katta e’tibor qaratildi. Mazkur 
e’tiborning yorqin ko’rinishi sifatida Respublika Prezidentining “Ko’p bolali 
oilalarga ijtimoiy yordam tizimini mukammallashtirish to’g’risida”gi (1994 yil 16 
iyun) Farmoni, Vazirlar Mahkamasining “Ko’p bolali oilalarga yordam ko’rsatish 
to’g’risida”gi (1996 yil 10 dekabr) Farmoyishi hamda “Voyaga etmagan bolali 
oilalarga nafaqa to’lash to’g’risida”gi Nizomlarini qayd etib o’tish mumkin.
“Voyaga etmagan bolali oilalarga nafaqa to’lash to’g’risida”gi Nizomida 
muayyan toifadagi oilalarning ijtimoiy nafaqa olish huquqiga egaligi ko’rsatilgan. 
Bu kabi oilalar sirasiga quyidagilar kiradi: 
O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi jamiyatning eng muhim, ajralmas 
qismi bo’lgan oila institutining xuquqiy maqomini belgilovchi asosiy hujjat 
hisoblanadi. Mazkur hujjatning 14-bobi bevosita “Oila” deb nomlangan bo’lib, 
-
ногирон болали оилалар; 
-
ота-онасидан ажралган болаларнинг тарбияси билан шуғулланувчи 
қариндошларнинг оилалари; 
-
ота-онадан бири ёки иккаласи ҳам ногирон бўлган оилалар; 
-
ота-онадан бири ёки иккаласи ҳам ишсиз бўлган оилалар 

---

53 
uning tarkibiga kiritilgan moddalarda oila, uning ijtimoiy maqomi, ota-onalar va 
farzandlarning haq-huquqlari ko’rsatib berilgan
. 
Xususan
44
: