Guliston davlat universiteti pedagogika va psixologiya kafedrasi oila pedagogikasi

estetik tarbiyalash
uchun zarur shart-sharoitlarga ega 
bo’lishi lozim.
 
Buning uchun ota-onalardan, eng avvalo, uyda tartib o’rnatish, 
barcha buyumlarning doimo o’z o’rnida bo’lishiga erishish talab etiladi. Binobarin, 
ozodalik, saranjomlik, tartib, go’zallik mavjud bo’lgan joydagina bolaning estetik 
didi shakllanadi. Qadim-qadimdan onalar oila sharoitida to’g’rilanmagan 
(yig’ishtirilmagan) o’rin, supurilmagan hovli, yuvilmagan idish kabilarga erkak 
kishi (er)ning ko’zi tushmasligiga e’tibor qaratishgan va tabiiyki, aynan shu 
harakatlar bolalarda go’zallikka nisbatan muhabbatni tarbiyalashga xizmat qilgan. 
Shu bilan birga onalarning uyda so’zana, kashta, qiyiq, do’ppilarning tikishlari, 
gilam to’qishlari, hovlilarga turli-tuman anvoyi gullarni ekib, ularni parvarish 
qilishlari ham bolalar didini o’stirishga yordam bergan. Buning aksi bo’lgan 
holatlar (betartiblik, xunuklik) esa ularda didsizlikni shakllantirgan.
E’tibor berilsa, nikoh to’yi oldidan kelinning sepi sifatida kuyovning 
xonadoniga olib borilgan ko’rpa-to’shaklarni mehrobga, sandiqlar ustiga taxlash 
yumushi har kimga topshirilmagan, balki uni nihoyatda didli, ularni katta-
kichikligi, qalin-yuqaligiga ko’ra muayyan tartibda, nihoyatda chiroyli taxlay 
oladigan ayollargina bajarishgan. Xuddi shunday to shu kunga qadar odat bo’lib 
kelgan kelin sarpolarini maxsus ajratilgan xonada (osib qo’yilgan holda) namoyish 
qilish ham ana shu ishning “ustasi” bo’lgan ayollar zimmasiga yuklatilgan. 
Bizning nazarimizda, yangi oila shakllantirilayotgan dastlabki paytlardayoq 
muhitning estetik jihatdan ko’rimli bo’lishiga intilish zaminida nafaqat 
atrofdagilarga kelin uyining chiroyli tarzda namoyish qilishdan ham ko’ra ko’proq 
estetik didi yuqori farzandlarni tarbiyalovchi ota-onaning o’zida uni hosil qilishga 
79
Ўша манба. – 303-бет. 
80
Ўша манба. – 303-бет. 

---

97 
bo’lgan intilish aks etadi. Qolaversa, “axloqiy va estetik qarashlar mazmuni 
o’zgargan bir sharoitda oilada axloqiy va estetik tarbiyani to’g’ri va samarali 
tashkil etilishi ayniqsa muhimdir. Bolalar juda yoshligidanoq soxta go’zalliklar 
(yarim yalang’och yoki yalang’och badan, me’yoridan ortiq qo’llanilgan pardoz, 
urfga kirib borayotgan kosmetik operatsiyalar “mahsuli”, o’ta darajadagi yaltiroq 
mato yoki taqinchoqlar) go’zallikning timsoli emasligini anglab etishlari lozim. 
Bola tasavvurida haqiqiy, tabiiy go’zallik (yam-yashil tabiat, nafis qor uchquni, 
nozik gullar, beg’ubor osmon, viqorli tog’lar, tiniq zilol suv, toza, musaffao havo, 
bepoyon dalalar, qushlarning yoqimli ovozi, sharqiroq suv, “chuchvara”lar hosil 
qilayotgan yomg’ir tomchilari, kamalak jilosi, shuningdek, ochiq, xushsurat, 
chiroyli tabassum, shirali ovoz, ta’sirchan badiiy va san’at asarlari, yuksak mahorat 
bilan yaratilgan o’yinchoqlar (bolaning asabini junbushga keltiradigan elektron 
o’yinchoqlar emas), yarashiqli liboslar va boshqalar)ning namoyon bo’lishi uchun 
shart-sharoit yaratib berish maqsadga muvofiqdir. Bolalarda haqiqiy go’zallikni his 
etish tuyg’usi tabiat bag’rida, muzey, ko’rgazma, kino va teatrlarda bo’lish tufayli 
shakllanadi. Shu bois maktabgacha ta’lim muassasalari hamda boshlang’ich sinf 
o’quvchilari bilan tabiat bag’riga, muzey, ko’rgazma, kino va teatrlarga 
uyushtiriladigan ekskursiya va tashriflar katta tarbiyaviy kuchga egadir”
81
.