Digər türk dillərində
223.
Абдурахманов Ғ. Шукуров Ш.Узбек тилинин та-
рихий грамматикаси.Тошкент, «Ŷқитувчи» наш-
риëти, 1973, 320 с.
224.
Къарачай-малкъар тилни грамматикасы. Наль-
чик, Къабарты- малкъар китаб басма, 966, 399 с.
225.
Қазıргı қазақ тıлı. Алматы, 1954, 560 c.
226.
Хəзирги қарақалпақ тили. Нөкис, «Қарақалпақ-
стан» баспасы, 1974, 298 с.
227.
Tумашева Д.Г. Хəзерге татар əдəби теле морфо-
логиясе. Казан, Казан Университеты нəшрияты.
1964, 299 с.
İnternet mənbələri
228.
Ahmet Öksüz. Türk dilinde zaman kaymaları. // Dil
və ədəbiyyat. Nəzəri, elmi-metodik jurnal. 2(34)
2002, 1993-cü ildən çıxır.
http://yazıkiiteratura. boom. ru/ linqva. html
Gülnarə Fəxrəddin qızı.Türk dillərində zaman kateqoriyası.Bakı.2010, s
.
216
229.
Qızılgül Abdullayeva. XVII əsr Azərbaycan ədəbi
dilində felin xəbər şəklinin tarixi inkişafı: keçmiş
zaman. http://yazıkiliteratura2.narod .ru/lin64. htm
230.
Спрягаемая основа настоящего времени (xəзерге
заман) образуется от основы…
juldash.narod.ru /tcource/base-inf.html
231.
Үткəн заман хикəя фигыль. aizatullova. 21310
s18. edusite.ru/DswMedia/6klass.doc
232.
Основа глагола. Глагол изъявительного накло-
нения.
http://www.balkaria.info/dictionaries/tatar/stya/
6.html
233.
Halid Said'e göre Osmanlı, Özbek, Kazak
lehçelerinde şekil/zaman...
www.turkiyat.selcuk.edu.tr/pdfdergi/s15/toker
234.
FİİLLER.
http://www.mentalmasturbasyon.com/odev/F%dd%
ddler%204.doc
235.
Грамматика якутского языка /Морфология/ Гла-
гол-Саха Тыла
http:// wiki.sakhatyla.ru/wiki/ Грамматика_ якут
ского_языка /Морфология/ Глагол
İSTİFADƏ OLUNMUŞ BƏDİİ ƏDƏBİYYAT
Azərbaycan dilində:
236.
Abbaszadə Hüseyn. Seçilmiş əsərləri. Bakı, Azərb.
Dövlət nəşriyyatı, 1977,
237.
Abdulla Kamal. Kədərli seçmələr. Bakı, Mütərcim,
548 s.
238.
Adışirin Nizami. Ürəyimin harayı. Bakı, ADPU
nəşriyyatı, 2006, 147 s.
239.
Anar. Adamın adamı. Bakı, Azərb. Dövlət
nəşriyyatı, 1977, 503 s.
Gülnarə Fəxrəddin qızı.Türk dillərində zaman kateqoriyası.Bakı.2010, s
.
217
240.
Cavid Hüseyn. Əsərləri. Bakı, “Lider nəşriyyat”, II
cild, 2005, 351 s.
241.
Cavid Hüseyn. Əsərləri. Bakı, “Lider nəşriyyat”, III
cild, 2005, 303 s.
242.
Dağlı Seyfəddin. Məşəl yanır. Bakı, Yazıçı, 1985,
359 s.
243.
Elçin. Ağ dəvə. Romanlar. Bakı, 1985, 424 s.
244.
Əfəndiyev İlyas. Seçilmiş əsərləri. Üç cilddə. I cild.
Bakı, “Avrasiya Press”, 2005, 279 s.
245.
Əfəndiyev İlyas. Seçilmiş əsərləri. Üç cilddə. III
cild. Bakı, “Avrasiya Press”, 2005, 448 s.
246.
Əylisli Əkrəm. Seçilmiş əsərləri. Bakı, ADU, II
cild, 1987, 415 s.
247.
Qacar Mərkəz. Metroda terror. Bakı, “Adiloğlu”
nəşriyyatı, 2004, 115 s.
248.
Qədirzadə Salam. Burada insan yaşamışdır. Bakı,
Azərnəşr, 1963, 183 s.
249.
Məlikzadə İsi. Dədə Palıd. Povestlər, Bakı, Yazıçı,
1984, 413 s.
250.
Mir Cəlal. Seçilmiş əsərləri. Bakı, “Şərq-Qərb”,
2005, 384 s.
251.
Mirzəliyeva Məhəbbət. Nurlan, Mətləbli Könül.
Bakı, “Nurlan”, 2000, 73 s.
252.
Səxavət Seyran. Daş evlər. Bakı, Gənclik, 1989,
415 s.
253.
Süleymanlı Mövlud. Seçilmiş əsərləri. Bakı, “Şərq-
Qərb”, 2006, 478 s.
254.
Süleymanov Manaf. Seçilmiş əsərləri. Bakı, Azərb.
Dövlət nəşriyyatı, I cild, 1993, 450 s.
255.
Şıxlı İsmayıl. Seçilmiş əsərləri. Bakı, “Şərq-Qərb”,
I cild, 2005, 405 s.
256.
Şıxlı İsmayıl. Seçilmiş əsərləri. Bakı, II cild, 1986,
478 s.
Gülnarə Fəxrəddin qızı.Türk dillərində zaman kateqoriyası.Bakı.2010, s
.
218
Digər türk dillərində:
257.
Adıvar Halide Edip. Zeyno'nun oğlu. İstanbul,
1987, 313 s.
258.
Baboqlu N. Legendanın izi. Kişinev, “Kartya
Moldovenyaske”, 1974, 172 s.
259.
Bəşirov Qomər. Tuqan yaqım-yaşel bişek. Kazan,
Tatarstan kitap nəşriyatı, 1973, 327 s.
260.
Boysan Aydın. Yangın var!. 1984, 254 s.
261.
Dağlarca F.H. Yaramaz sözcükler. Ankara, Kültür
Başkanlığı, 1993, 78 s.
262.
Derviş Suat. Fosforlu Cevriye. Sofya, Narodna
prosveta, 1962, 208 s.
263.
Göroglynyn döreyşi. Aşgabat, Türkmen döwlet
neşriyat gullugy, 2008, 103s.
264.
Güntekin Reşat Nuri. Yaprak dökümü, İstanbul,
1974, 136 s.
265.
Hikmet Nazım. Cilt altı. Sofya, Narodna prosveta,
1971, 655 s.
266.
İxtiyor Rizo. Meninq umrim. Uzbekistan
Respublikası FA “Fan” naşriyoti, 2004, 166 s.
267.
İxtiyor Rizo. Қanotli, қanotsiz қuşlar. “Yozuvçi”
naşriyoti, 1997, 99 s.
268.
Kara Çoban Dmitriy. Tamannık. Kişinev,
“Literatura artistike”, 1977, 158 s.
269.
Karanfil Güllü. Sanki yıldızlar aucumdaydı. Bakı,
Nurlan, 2005, 102 s.
270.
Kuroqlu Stepan. Üüsek kuşlar. Kişinev, “Literatura
artistike”, 1982, 135 s.
271.
Qaqauz folkloru. Kişinev, Kartya moldovenyaske,
1969, 260 s.
272.
Marifat. Xalk ziyolılari qazetasi. 1999 yil, 22 may,
şanba.
273.
Masallar. Qaqouz xalk masalları. Kişinev,
Hyperion, 1991, 110 s.
Gülnarə Fəxrəddin qızı.Türk dillərində zaman kateqoriyası.Bakı.2010, s
.
219
274.
Mengüç Arslan. Göstersene. Erkek dünyası üzerine
öyküler. İstanbul, Özal matbaası, 2001, 191 s.
275.
Mengüç Arslan. Kum saati, Lefkoşa, 2000, 249 s.
276.
Nesin Aziz. Aferin. Mizah hikayeleri. 1959, 118 s.
277.
Nesin Aziz. Deliler boşandı. 1973, 183 s.
278.
Nesin Aziz. Hadi Öldürsene Canikom (oyun).
Istanbul, Istanbul matbaası, 1970, 60 s.
279.
Saryhanow Nurmyrat. Şükür Bagşy. Powest we
hekaýa. Aşgabat, Türkmen döwlet neşriyat gullugy,
2007, 117s.
280.
Taner Haldun. Ölürse ten ölür, Canlar ölesi değil.
İstanbul, Bilgi yayınevi, 1986, 287 s.
İNTERNET MƏNBƏLƏRİ
281.
Boşqırd va çuvaş totarları adabiyotı.
282.
http://www.samdu.uz/files/web/napr/filologiya/txa/
html/09.htm
283.
Sulayman padişanın nuskaları.
284.
http://www.geocities.com/makaldar/palapage.htm
285.
Zahiriddin Muhammad Bobur-Turan Forums
286.
http://www.turan.info/forum/showthread.php?t
287.
Ahmet Baytursinov.
288.
http://ru.wikipedia.org/wiki/Axmet Baytursinov
289.
Düynölük adabiyattaqı Uluu Söz. Kutbilim.
290.
http://newskg.narod.ru/kut/06/0623
Gülnarə Fəxrəddin qızı.Türk dillərində zaman kateqoriyası.Bakı.2010, s
.
220
Türk dillərində keçmiş zaman
-dı
4
,-tı
4
-mış
4
qeyri-məlum
məlum
qaqauz
nəqli qeyri- müəyyən
-an
2
türkmən
qəti
-dı
4
nəqli
qəti
subyektiv
şühudi
-dı
4
-mış
4
,-ıb
4
-dı
4
-mış
4
Azərbaycan
türk
Oğuz
Gülnarə Fəxrəddin qızı.Türk dillərində zaman kateqoriyası.Bakı.2010, s
.
221
-p
-dı
qəti
qaqaqalpaq
-qan
qeyri-müəyyən
qeyri-müəyyən
-dı, -tı
noqay
qəti
subyektiv
-ğan
-ıp
qeyri-müəyyən
subyektiv
davamlı
qəti
-dı
-qan
-ıp+tır
-çu
2
qırğız
uzaq keçmiş
davamlı uzaq keçmiş
-qan+ele
-çu+ele
Qıpçaq
yaxın keçmiş
adi keçmiş
-dı
4
, -tı
4
-ğan
2
qazax
uzaq keçmiş
Gülnarə Fəxrəddin qızı.Türk dillərində zaman kateqoriyası.Bakı.2010, s
.
222
qeyri-müəyyən
qəti
müəyyən keçmiş
müəyyən
-dı
4
-mış
-dı
4
-ğan
başqırd
qaraçay-
balkar
-dï
2
,-tï
2
-a+dım
-ar+dım
-qan
perfekt
qeyri-müəyyənII
qeyri-müəyyənI
müəyyən
qumuq
-dı
2
, -tı
2
bilgele ütkən
kazan-tatar
bilgesez ütkən
-qan
Bulqar
karaim
bitməmiş keçmiş
qəti
-dı
3
, -tı
3
-ar+edi
Gülnarə Fəxrəddin qızı.Türk dillərində zaman kateqoriyası.Bakı.2010, s
.
223
-yan,-qan
-p+tro
keçmiş zaman II
keçmiş zaman I
-'te, -'de
sarı-uyğur
keçmiş zaman III
uzaq keçmiş
-o/u+'te
perfektli
subyektiv
qəti
-dı
-qan
-ib
-zı,-mış
özbək
salar
keçmiş zaman II
keçmiş zaman II
-qan
2
Karluq
Gülnarə Fəxrəddin qızı.Türk dillərində zaman kateqoriyası.Bakı.2010, s
.
224
qeyri-müəyyən keçmiş
nəqli keçmiş
ritorik keçmiş
qəti keçmiş
-dı
4
, -tı
4
-kan
-p tır
-çık
4
tuva
tofalar
indiki-keçmiş
-mışaan
qəti keçmiş
-dı
4
, -tı
4
şor
perfektli keçmiş
subyektiv keçmiş
yaxın keçmiş
uzaq keçmiş
gələcək-keçmiş
yaxın keçmiş
-çık
4
-qan
-dı
4
, -tı
4
-qan
2
, -kan
2
-çan
2
-dı
4
, -tı
4
barabin
subyektiv keçmiş
həyata keçməmiş
qəti keçmiş
perfektli keçmiş
subyektiv keçmiş
-ğalak
-çıx
4
-tı
2
-ğan
-çan
2
Uyğur-oğuz
-ğan
2
xakas
qeyri-müəyyən keçmiş
adi keçmiş
müəyyən keçmiş
uzaq keçmiş
-çan
2
-çatxan
2
-p tır
Gülnarə Fəxrəddin qızı.Türk dillərində zaman kateqoriyası.Bakı.2010, s
.
225
Türk dillərində indiki zaman
-yandır
2
-amok, -
aŋok, -anok
indiki
ehtimal bildirən indiki
qaqauz
konkret indiki
du:r, otı:r,
yatı:r, yö:r
türkmən
ümumi indiki
-yar
2
keçmiş indiki
-er, -yer
şimdiki
indiki
ır
4
-yor
Azərbaycan
türk
Oğuz
Gülnarə Fəxrəddin qızı.Türk dillərində zaman kateqoriyası.Bakı.2010, s
.
226
-ıptur (-ıptı)
-işda, -maqta
davamlı indiki
hal-hazırki indiki
indiki- gələcək
qaraqalpaq
-adı
2
keçici indiki
indiki-gələcək
indiki davamlı
konkret indiki
ıp+otır, ıp+tür,
ıp+jatır, ıp+jür
-a, -e, -ü
-a, -e, -y
-a, -e, -y +
taqan
qazax
noqay
hal-hazırki indiki
-a, -y + yatır
Qıpçaq
Gülnarə Fəxrəddin qızı.Türk dillərində zaman kateqoriyası.Bakı.2010, s
.
227
ümumi və konkret
indiki
daimi indiki
indiki
-a, -ə, -y
-a, -e, -y
ıuçu, -ıçan
başqırd
qaraçay-
balkar
nəticəli indiki
-ıb/b
-a, -e
indiki
qumuq
-a, -ə
xəzerqe
kazan-tatar
Bulqar
indiki
-a, -e, -y
karaim
Gülnarə Fəxrəddin qızı.Türk dillərində zaman kateqoriyası.Bakı.2010, s
.
228
-үaq, -qaq, -
gek, -kek
-ōyan, -ūyan
indiki II
indiki I
I p+par
II, III u, o + dro
sarı-uyğur
indiki III
indiki-konkret
indiki-davamedici
indiki-gələcək
-a
-yap
-moқda
-por, -par
özbək
salar
indiki I
indiki II
-ar, -er, -yr
Karluq
Gülnarə Fəxrəddin qızı.Türk dillərində zaman kateqoriyası.Bakı.2010, s
.
229
barabin
konkret indiki
-a, -y
-a/ -tı
2
indiki I
indiki II
danışıq anında indiki
-p yatı, otı
odır, çör, tur
uzaq indiki
adi indiki
konkret indiki
konkret indiki
-tur
-a, -y dır
-a, -e dır
4
(ı)
-u, -i/tur,
çoru, olur
tuva
tofalar
indiki davamedici
-bışaanqa
indiki
-p ça
2
şor
Uyğur-oğuz
indiki
-ça
2
adi indiki
-a, -e dır
xakas
davamlı indiki
-atığan
Gülnarə Fəxrəddin qızı.Türk dillərində zaman kateqoriyası.Bakı.2010, s
.
230
Türk dillərində gələcək zaman
-ar
2
, -ır
4
-icek
2
müəyyən gələcək
qeyri-müəyyən gələcək
qaqauz
qeyri- qəti gələcək
-ar
2
türkmən
qəti gələcək
-cak
2
qeyri-qəti gələcək
geniş zaman
gələcək zaman
qəti gələcək
-acaq
2
-ar
2
-ar
2
, -ır
4
-acak
2
Azərbaycan
türk
Oğuz
Gülnarə Fəxrəddin qızı.Türk dillərində zaman kateqoriyası.Bakı.2010, s
.
231
-ar
2
, -r
-acak
müəyyən gələcək
qeyri-müəyyən gələcək
qaraqalpaq
qeyri-müəyyən gələcək
-ar
qırğız
müəyyən gələcək
-a, -y
qeyri-müəyyən gələcək
qeyri-müəyyən gələcək
qəti gələcək
ehtimal bildirən gələcək
-ar
2
-mak
2
,
-pak
2
, -bak
2
-ar
2
, -r
-ayak
2
qazax
noqay
Qıpçaq
Gülnarə Fəxrəddin qızı.Türk dillərində zaman kateqoriyası.Bakı.2010, s
.
232
müəyyən gələcək
qeyri-müəyyən
gələcək
qeyri-müəyyən
gələcək
-ır, -er, -or,
-ör
-acak
2
-ar, -r
başqırd
qaraçay-
balkar
qəti gələcək
-ar
2
+lık
2
-ar
2
gələcək zaman I
qumuq
-ažaq
2
gələcək zaman II
kazan-tatar
keçmişdə gələcək
-ažaq+idi
bilgele kiləçək
-azak
2
bilgesez kiləçək
-ar, -ır, -er
Bulqar
gələcək zaman
-ır
3,
-ar
3
karaim
Gülnarə Fəxrəddin qızı.Türk dillərində zaman kateqoriyası.Bakı.2010, s
.
233
-ar
2
, -ir
2
-үу, -gу, -үo, go,
-үu, -gu
gələcək zaman II
gələcək zaman I
үуs, -qуs,
-xуs, -gуs
sarı-uyğur
gələcək zaman III
gələcək zaman IV
-үуr, -qуr,
-gуr, -kуr
qəti gələcək
tarixi qəti gələcək
ehtimal bildirən
-ar, -r
-ajak
-ğu, -qu, -gi, -ki
-gur, -gar, -үur,
-үar, -qur, -qar,
-kur, -kar
özbək
salar
müəyyən gələcək
qeyri-müəyyən
gələcək
-ar, -er, -yr
Karluq
Gülnarə Fəxrəddin qızı.Türk dillərində zaman kateqoriyası.Bakı.2010, s
.
234
gözlənilən gələcək
qəti gələcək
ehtimal bildirən
indiki-gələcək
-r
-kalak
-ar
2
-qay
2
, -kay
2
tuva
tofalar
xakas
-ar
gələcək
barabin
gələcək zaman I
-r
gələcək zaman II
gələcək zaman III
-maқ
2
-ğalak
2
Uyğur-oğuz
şor
mümkün gələcək
gələcək I
-r
-qadıq
2
həyata keçməmiş
-qalak
2
Gülnarə Fəxrəddin qızı.Türk dillərində zaman kateqoriyası.Bakı.2010, s
.
235
Qeyri-qəti gələcək zamanın inkarı
dillər
Tək Cəm
I II III
I II III
Azərbay
oxumaram
oxumazsan
oxumaz
oxumarıq
oxumazsınız
oxumazlar
türk
sormam
sormazsın
sormaz
sormayız
sormazsınız
sormazlar
türkmən
bilmerin
bilmersiŋ
bilmez
bilmeris
bilmersiŋiz
bilmezler
qaqauz
satmarım/
satmam
satmarsın/
satmazsın
satmar/
satmaz
satmarız/
satmazız
satmarsınız/
satmazsınız
satmarlar/
satmazlar
qazax
bilmespin bilmessiŋ/
bilmessiz
bilmes bilmespiz
bilmessiŋder/
bilmessizder
bilmes
qırğız
ketpesmin
ketpessiz/
ketpessiŋ
ketpes
krtpespiz
ketpessizder/
ketpessiŋer
ketpes
altay
albazım
albazıŋ
albas
albazıbıs
albazığar
albaslar
noqay
bermespen
bermessiŋ
bermes
bermespiz
bermessiz
bermesler
qaraqalp
jazbaspan
jazbassaŋ
jazbas
jazbaspız
jazbassız (lar)
jazbas
başqırd
almam
almashın
almas
almabıź
almashığız
almastar
qumuq
jatmäsman
jatmässan
jatmäs
jatmäsbiz
jatmässiz
jatmäsłar
qaraçay
kalmazma
kalmazsa
kalmaz
kalmazbız
kalmazsız
kalmazla
karaim
barmasmın
barmassın
barmastır
barmasbız
barmassız
barmastırlar
kazan-
yazmam(ın)
yazmassıŋ
yazmas
yazmabız
yazmassız
yazmaslar
Gülnarə Fəxrəddin qızı.Türk dillərində zaman kateqoriyası.Bakı.2010, s
.
236
özbək kelmasman kelmassan kelmas
kelmasmiz kelmassiz
kelmaslar
tuva
olbas men
olbas sen
ol olbas
olbas bis
olbas siler
olar olbas
sarı-
uyğur
men satmas sen satmas
goł satmas mys satmas siler satmas
gołar satmas
tofalar
barbas men
barbas sen
barbas
barbas bis
barbas siler
barbas (tar)
xakas
aspaspın
aspassıŋ
aspas
aspaspıs
aspassar
aspas
Gülnarə Fəxrəddin qızı.Türk dillərində zaman kateqoriyası.Bakı.2010, s
.
237
Dostları ilə paylaş: |