GÜRCÜstanda türk məNŞƏLİ

Sabaduri-Tiflis quberniyasının Tianeti qəzasında dağ adı(181,212). Qars əyalətinin  Ərdahan dairəsində Saboduri kənd, həmin əyalətin Artvin dairəsində Sabiduri yayla, Qazax qəzasında Sabator qışlaq adları(yenə orada) ilə mə'naca eynidir.  Türk dillərində sab,sav,çay," göldən axan çay" və tör- "yüksək dağlıq ərazidə örüş yeri", "vadinin yuxarı hissəsində mal otarılan yer" (172,550) sözlərindəndir.

Sabir kəndi- Marneuli r-nunda kənd adı(112,217)

Sabu- Tiflis quberniyasının Telavi qəzasında dağ adı(181,213). Yelizavetpol(Gəncə) quberniyasının  Zəngəzur qəzasında Sabu kənd adı(yenə orada) ilə eynidir.

Sabu- Tiflis quberniyasının Tianeti qəzasında kənd adı (181,213)

Sabuati- Tiflis quberniyasının Şorapan qəzasında dağ adı(181,.212). Qars əyalətinin Artvin dairəsində Sabu dərə adı (yenə orada) ilə eynidir.

Sabuzar- Tiflis quberniyasının Axalsix qəzasında(indi Adıgün r-nunda) kənd adı(181,213). Axısqa türklərindən ibarət əhalisi 1944-cü ildə deportasiya olunmuş kəndlərdəndir (29).

Saburtaq- Tiflis quberniyasının Axalsix qəzasında dağ adı(181.213). Azərbaycanda  Ərəş qəzasında Sabur kənd(yenə orada) adı ilə eynidir. Türk dillərində saur "dəyirmi zirvə"( 172,498,499) sözü ilə bağlamaq olar. Ehtimal ki, bu söz danışıqda savur və sonrada sabur formalarını almışdır.

Saburtalo- Tiflis quberniyasının Tiflis qəzasında yer adı(181,213).Qars əyalətinin Artvin dairəsində Saburti dağ adı(yenə orada) ilə eynidir. Saburtulu adının gürcücə  yazılışıdır və Sabur talası mə'nasındadır.

Saburtalo- Tiflis quberniyasının Qori qəzasında kənd adı(181,213).

Sav- Tiflis quberniyasının Qori qəzasında dağ adı (181,213).  Türk dillərində sav- "mənbəyini köldən alan çay" mə'nasındadır. Zəngəzur qəzasında Savçay adı(yenə orada) ilə eynidir.

Saqal Atlubaşi- Tiflis quberniyasının Axalsix qəzasında dağ adı(181,213). İrəvan quberniyasının Eçmiadzin qəzasında , Şərqi Anadoluda Qars əyalətində və Azərbaycanda Cavad qəzasında Sakkaltutan, Qazax  qəzasında Saqqal-qızılqaya , Yelizavetpol (Gəncə) qəzasında Sakkaltəpə(181,213-215) dağ adları ilə eynidir.

Saqereco- Tiflis quberniyasının Tiflis qəzasında kənd adı(181,213), X əsrə aid "Qareçolu Davidin həyatı" adlı gürcü  anonim mənbəyindən(167,5) görünür ki, Qareco şəklində bu ad erkən orta əsrlərdə vardı və bu toponim müəyyən ərazinin (gürcücə "Qarescis  mravalmta") adı idi(167,8). Gürcü mənbələrində "Saqareca" formasında 1392-ci ildən mə'lumdur(111,104). Gürcücə yer, ərazi bildirən "sa" sözündən və Qaraca tayfasının adındandır. Bax: Qaracalar.

Sa-Qaraşeni- Tetriskaro r-nunda kənd adı(112,221). Gürcücə yer,ərazi bildirən "sa" sözündən və Qaraşen (əsli Qaraşın) kənd adından ibarətdir.

Sağsağançay- Tiflis əyalətinin Borçalı qəzasında çay adı(181,221).İrəvan xanlığının Sürməli  nahiyəsində və Yelizavetpol (Gəncə) quberniyasının Zəngəzur qəzasında  Sağsağan, Kəlbəcər rayonunda Sağsağandağı, Əsgəran, Laçın və Şuşa r-larında Sağsağandağ, Qazax r-nunda Sağsağandərə adları(yenə orada) ilə eynidir. Türk dillərində Sak(saq) və sakan sözlərindən ibarətdir. Zaqatala rayonunda Sakandərə toponimi vardır. “Sakan” sözü Sağanlu   kənd və dağ adlarında da öz əksini tapmışdır.

Sadaxlu- Tiflis quberniyasının Axalkalaki qəzasında xaraba kənd adı(181,214).İrəvan quberniyasının Aleksandropol qəzasında Sadaxlı və Sadıqlı , Qazax qəzasında Sadıqlı kənd adları ilə mə'naca eynidir. Əsli Sadaklu. Qədim türkmənşəli Satak tayfasının adını əks etdirir. Dağlıq Qarabağda Sadak-Tor (243).Gürcü- Azərbaycan sərhəddində Sadak (mahal adı) (yenə orada),X1X əsrdə Cavad qəzasında Sadaqli- qışlaq (181,214) toponimləri ilə eynidir.  Altayda Satak və Budun-Satak tayfaları ilə  (bax:  Radlov V.V. İz Sibiri.M.1989) bir mənşəlidir.

Sadaxlı- Tiflis quberniyasının Borçalı qəzasında (indi Marneuli r-nunda) kənd adı(181.214). Gürcücə yazılışı Sadaxlo (112,221). Yayı Ləlvər dağında  Sarıtala, Çubuxlu, Suqarışan və Dardaş  yaylaqlarında keçirən ellərdən biri idi (33,48).

Sayatlı-  Tiflis əyalətinin Ağcaqala nahiyəsində Ağəhməd oymağının bir camaatının adı(34,162).

Sayatlı-  Tiflis əyalətinin Dəmirçi Həsənli nahiyəsində bir el adı(34). Mənbədə "Yüzbaşı tayfasının Sayatlı camaatı” kimidir (yenə orada).

 

Sayatlı qışlağı- Tiflis əyalətinin Dəmirçi Həsənli nahiyəsində məntəqə adı (34, 160).

Sakadaqiao- Kaspi r-nunda kənd adı (112, 222). E.ə. V11 əsrdə Cənubi Qafqaza gəlmiş qədim türkmənşəli Sak (a) tayfasının adındandır. Bax:Sakyurd.

Sakaosnta- Tiflis quberniyasının Raçin qəzasında dağ adı (181, 214). Saka etnonimindən, “os” birləşdirici şəkilçisindən və gürcücə mta - “dağ” sözlərindən ibarətdir. Bax: Sakyurd.

Sakaosmta- Tiflis quberniyasının Raçin qəzasında göl adı (181, 214).

Sa-Karaulo- Tianeti r-nunda kənd adı (112, 222). Gürcücə yer, ərazi bildirən “sa” və  Azərbaycan dilində qaraul sözlərindən ibarətdir. Azərbaycanda Qaravulüstü (Quba r-nu), Qaravul-Daş (Yardımlı r-nu), Qaraultəpə (Şərur r-nu), Qaravulxana (Ordubad r-nunda Biləv kəndindən cənub-qərbdə təpə adı). Qaravul-Tomba (Gədəbəy r-nu) təpə və dağ adları ilə eynidir. Qəbələ rayonunda, Savalan keçidindən şərqdə Qaravultəpə, Oğuz r-nunda Muxas kəndi ərazisində Qarvaul dərəsi və b. toponimlər də bu sıradandır. Türk dillərində qaraul (monqolca xaraul) “gözətçi”, “keşikçi” mə’nalarından başqa, həm də müəyyən yerlərdə düşmənin qəfildən basqını barədə xalqa mə’lumat  vermək üçün keşikçi dəstəsi demək idi (bax: 89, 11.48).

Sa-Karaulo- Tiflis quberniyasının Qori qəzasında kənd adı (112, 214).

SaKaraulo- Tiflis quberniyasının Tianeti qəzasında kənd adı (181, 215).

SaKaraulo- Tiflis quberniyasının Siqnax qəzasında dağ adı (181, 215).

SaKaraulo- Tiflis quberniyasının Tianeti qəzasında dağ adı (181, 215).

SaKaraulo- Tiflis quberniyasının Tiflis qəzasında dağ adı (181, 215).

SaKaraulo-- Tiflis quberniyasının Telavi qəzasında kənd adı (181, 215).

Sa-Kasria- Saqareco r-nunda kənd adı (112.222). Gürcü dilində yer, ərazi bildirən “sa” sözündən və Kasri kənd adından ibarətdir. Kasri kəndinin adı qədim gürcü mənbələrində V111 əsr hadisələri ilə əlaqədə çəkilir. Ərəb dilində qəsr “qala”, “möhkəmləndirilmiş yer” sözündəndir. D.L.Musxelişvilinin bu toponimi Azərbaycanda Qax şəhərinin adı ilə  eyniləşdirməsi  yanlışdır.

Sa-Kerpe- Duşet r-nunda kənd adı (112, 222). Gürcü dilində yer, ərazi bildirən “sa” sözündən və türkmənşəli Körpə (Bax:Körpəli) tayfa adındandır.

Sakuriani- Kazbeqi r-nunda kənd adı (112, 243). Sak tayfasının adı ilə əlaqədardır.

Sakyurd- Tiflis quberniyasının Axalsix qəzasında dağ adı (181, 215). Azərbaycanlıların mənşəyi baxımından qiymətli toponimlərdəndir. E.ə. V11 əsrdə Cənubi Qafqaza gəlmiş qədim türkmənşəli Sak tayfasının adını əks etdirir. Dağın adındakı “yurd” sözü göstərir ki, dağ sakların maldar elləri üçün yaylaq yeri olmuşdur. Azərbaycanda Tuqyurd, Xəzəryurd, Çoryurd və b. tayfa adı ilə bağlı dağ adları kimi, Sakyurd dağ adı da  sakların maldar el olduğunu göstərir. Azərbaycanda Sakdağ (Şəki r-nu) və Türkiyəni şərqində Sakdağ adları ilə mənşəcə eynidir.

Salahlı- Tiflis quberniyasının Siqnax qəzasında kənd adı (181, 215). Qazax və Gəncə qəzalarında Salahlı kənd adları ilə eynidir. Salahlı orta əsrlərdə Qazax-Borçalı mahalında yaşamış bir elin adıdır. 1756-cı ildə bu elin müəyyən hissəsi gürcü hakimiyyətinə tabe olmaqdan imtina edərək Qarabağa köçmüşdür. Bu elin adı ərəbmənşəli Saleh şəxs adı ilə bağlı deyil. “Salahlı” Salaoğlu (Sal tayfasının adından və oğlu sözündən) etnonimindən təhrifdir. Sal tayfası hunmənşəlidir və erkən orta əsrlərdə Şimali Qafqazda yaşayırdı.   Azərbaycanda Salyan, Ermənistanda  Salut və Sallı,  Gürcüstanda Salieti toponimləri də məhz Sal tayfasının məskunlaşması ilə bağlıdır.

Sala-Korka- Tiflis quberniyasının Duşet qəzasında dağ adı (181,216). Türk dillərində sala “künc”, “bucaq”, “yer”, “hissə”(199, 1, 349) və kırka-“daş yığını” sözlərindən ibarətdir Yelizavetpol (Gəncə) quberniyasının Zəngəzur qəzasında (indi Ermənistanın Sisyan r-nunda) Saldaş, Azərbaycanda Ağsal (Şərur r-nu), Baysal(yenə orda), Saltaq (Culfa r-nu) və Salavat dağ adları ilə mə’naca eynidir.

Salakurt Kuyluq- Kutaisi quberniyasının Senak qəzasında təpə adı (181, 216). Azərbaycan dilində sal - “hamar qaya(daş)” və   kurt  (qurd) sözərindəndir.

Salamantkari- Kaspi r-nunda kənd adı (112, 52). Salam şəxs adındandır.

Salamaleyki- Dmanisi r-nunda kənd adı (112, 223). Salaməleyki dağ adındandır.

Salaməleyki- Tiflis quberniyasının Borçalı qəzasında dağ adı (181, 216). Orta əsrlərdə İrəvan əyalətində Salaməleyk kənd adı (bax: 6, 362) ilə mə’naca eynidir. “Salam verilən dağ” mə’nasındadır. Azərbaycanlılarda sitayiş edilən və uzaqdan aydın görünən dağlara  salam vermək adəti indi də  vardır.

Salardağ- Tiflis quberniyasının Axalsix qəzasında dağ adı (181, 216). Digər adı Xorosdağ (yenə orada). Dağın Salar adı ehtimal ki, Səlcuq oğuzlarının salar tayfasının adını əks etdirir. Dağın Xorosdağ adı isə qədim türkmənşəli Qerus (Xorus) tayfasının adındandır. Bax: 108, 129-132.

Saldaş- Mesti r-nunda kənd adı (112, 237). Gürcücə yazılış forması Tsaldaşi (yenə orada). ”Bütöv, hamar (sal) qaya” mə’nasındadır.

Salerka-Tala- Tiflis quberniyasının Borçalı qəzasında kənd adı (181, 216).Türk dillərində sal “hamar (qaya, daş) və urqa “sıldırım yer”, “yüksəklik” (172, 580) və tala “düzən“ sözlərindəndir.

Salieti- Tiflis quberniyasının Şaropan qəzasında (indi  Çiaturi r-nunda) kənd adı (181, 216). Erkən orta əsrlərdə  Cənub- şərqi Avropada yaşamış hun tayfalarından biri Sal tayfası idi. Bax: (72, 27, 96, 324). Cənub-şərqi Avropada avarların tərkibində sallar 568-ci ildə Dərbənd keçidi ilə Albaniyaya gəlmişlər (bax: 72, 27-28). Azərbaycanda Salyan (əsli Salian) və İrəvan quberniyasının Şərur-Dərələyəz qəzasında Sallı məntəqə adı ilə mənşəcə eynidir. Bax: (106, 40).

Salmanlı- Tiflis əyalətinin Pətək nahiyəsində kənd adı (34, 161).

Samqori- Qardabani r-nunda kənd adı. Xəzərlərin Samker tayfasının (191, 10) adındandır.

Samqreti- Tetriskaro r-nunda kənd adı. Xəzərlərin Samker tayfasının adından və gürcücə “-eti” şəkilçisindəndir.

Samkure- Adıgün r-nunda kənd adı. Axısqa türklərindən ibarət əhalisi 1944-cü ildə deportasiya edilmiş kəndlərdəndir (29). Xəzərlərin Samker tayfasının adını əks etdirir. Azərbaycanda Şamxor (Şəmkir) toponimi ilə mənşəcə eynidir.

Sanain-  Tiflis quberniyasının Borçalı qəzasında kənd adı (181, 218). Borçalı bölgəsi nahiyələrindən birinin adı (241)..  Yaxınlıqdakı Şeyx Sən‘an dağının adındandır.

Sanaçuq- Borçalı bölgəsində kənd adı (241).

Sanqar-Yurd- Tiflis quberniyasının Axalsix qəzasında dağ adı (181, 244). Türk dillərində sanqar (qədim türkcə senqir-126,495)- “qayalı dağ burnu”, “sıldırım dağ burnu” (126, 495), fars dilində  səngər - “döyüş meydanında xəndək”, “istehkam” (202, 190) mə’nalarındadır. Azərbaycanda Qax rayonunda İlisu kəndi ərazisində Səngərqaya, Quba rayonunda Xınalıq kəndi yaxınlığında Səngərdağ  və s. adları ilə mə’naca eynidir.

Sanqartəpə-Tiflis quberniyasının Borçalı qəzasında dağ adı (181, 214).

Sanqartəpə- Tiflis quberniyasının Axalsix qəzasında qışlaq adı (181, 214).

Sanqaros Didi Seri  Tiflis quberniyasının Tiflis qəzasında kənd adı (181, 214). Türk dillərində səngər- “sıldırım dağ burnu” sözündəndir.

Sanqris- Tiflis quberniyasının Borçalı qəzasında dağ adı (181, 214). Türk dillərində Səngər  toponiminin gürcücə yazılışıdır.

Sanislo- Tiflis quberniyasının Axalsix qəzasında dağ adı (181, 219). Sanislu adının gürcücə yazılışıdır.

Sanorçi- Tiflis quberniyasının Leçxum qəzasında (indi Saqeri r-nunda) kənd adı (181, 223). Bax: Sinor.

Santa- Tiflis sahəsində əhalisi azərbaycanlılardan ibarət kənd adı (142). Bax: Sandak.

Sancaqlı- Tiflis əyalətinin Dəmirçi Həsənli nahiyəsində məntəqə adı (34, 160).

Saray- Tiflis quberniyasının Borçalı qəzasında kənd adı (181, 119). İrəvan əyalətində Saray və Saraycıq, Abşeron yarımadasında Saray, Yuqoslaviyada Sarayevo toponimləri ilə mənşəcə eynidir. Monqolların tərkibində bir tayfanın adı Saray idi (Saray tayfası barədə bax: 270).

Saral- 1728-ci ildə Tiflis quberniyasının Ağcaqala nahiyəsində tayfa adı (34, 161). Mənbədə “Saral oymağı” kimidir (yenə orada). Oymağın Böyük Qaçağan, Orta Qaçağan, Hacılı, Kiçik Qaçağan,Qılıçlı,Koxalı, Həzrətli, Sübhan və Korlar adlı qolları vardı (34,161-162). Borçalı bölgəsində yaşamış, lakin sonra Türkiyəyə köçüb getmiş Qarapapax elinin oymaqlarından birinin adıdır (7). Marneuli rayonunda Zemo-Saralı kəndi də bu elin məskunlaşması nəticəsində yaranmışdır. İrəvan quberniya- sının Aleksandropol qəzasında Saral kənd adı (181) ilə eynidir.  Azərbaycanda Oğuz rayonunda Qumlaq kəndi ərazində Saral-Tala, Qəbələ rayonunda keçmiş Mərc kəndi yaxınlığında Saral yaylağı,   Nuxa qəzasında Saral çay (181, 219) adları da mə’lumdur.

Saralari- Bolnisi r-nunda kənd adı (112, 224). Saraylar adının gürcücə yazılışdır. Saray tayfasının adındandır.Bax: Saray.

Sarallar-Bolnisi r-nunda kənd adı. Gürcücə Zvareti adlandırılmışdır (“Hürriyyət” qəz. 1997, №.20). Borçalı bölgəsində yaşayan Saral tayfasının (34) adını əks etdirir.

Saraclı- Tiflis quberniyasının  Borçalı qəzasında (indi  Bolnisi r-nunda) kənd adı (181, 219). Gürcücə yazılışı Saraçlo (112, 204). Gürcücə adı Maşxuti (“Hürriyyət” qəz. 1997, № 20).Toponimin “Sərrac Alı” adından ibarət olması fikri (33, 27) inandırıcı deyil. 1832-ci ilə aid mə’lumata görə Qazax eli iki əsas hissədən: Çobankərə və Qarapapaxlardan ibarət idi.. Çobankərə tayfası  Böyük Çobankərə (98 ailə), Saraclı (88 ailə), Kərimbəyli (80 ailə), Qafarlı (84 ailə), Dəmirçili (30 ailə), Şıxlar (18 ailə) və Qaraqoyunlu (23 ailə) ellərindən ibarət idi (bax: 106, 72). Deməli, Saraclı mənşəcə Qazax elinə mənsub tayfanın adıdır. İrəvan quberniyasının Dərələyəz qəzasında Saraçlu, Sürməli qəzasında Saraçlu-Purça və Saraçlı Hacıağa (181,219)  kənd adları ilə eynidir. Tiflis əyalətinin Dəmirçi Həsənli nahiyəsində Siraçlu kimi qeyd olunmuşdur (34, 160). (bax: Məhəmmədxəlil ağa qışlağı). Orta əsrlərdə Türkiyədə yaşayan  tayfalardan (Boz Doqanlu, Sarı Keçili, Emirli (əsli Eymurlu və b.) biri də Saraçlı idi (130, s.47, qeyd 18).

Sarvan- Tiflis quberniyasının Borçalı qəzasında kənd adı (181, 220). Tiflis əyalətinin Dəmirçi Həsənli nahiyəsində bir elin adı kimi qeyd olunmuşdur (34, 169). Mənbədə elin adı “Sarbanlar adlı yerdə Sarvan camaatı” kimidir (yenə orada). Sarvan eli  iki qoldan və 99 ailədən ibarət idi (83, 1, 477). Azərbaycanda Salyan rayonunda Sarvan (digər adı Xançobanı) və  Dəvəçi rayonunda Sarvan kənd adları ilə mə’naca eynidir. Məntəqədə indi  Gülməmmədli, Məmmədxanlı və  Seyidlər (Vəlinin nəsli) adlı üç məhəllə vardır (33, 33). Sarvan farsca sar “dəvə” və  ban “bəsləyən”, “gözləyən” sözlərindəndir. 1932-ci ildə gürcücə Marneuli adlandırılmışdır (112, 268).

Saribari- Kaspi r-nunda kənd adı (112, 224). Sarıbarı (Sarı rəngli barı, hasar, qala divarı) adının gürcücə yazılışıdır.

Sarıbulaq- Tiflis quberniyasının Borçalı qəzasında  bulaq adı (112, 119). Azərbaycanda və Ermənistanda bir sıra bulaqlar suyu kükürdlü olduğundan onları “Sarıbulaq“ adlandırmışlar.

Sarıburun- Tiflis quberniyasının Borçalı qəzasında dağ adı (181, 219). Azərbaycan dilində rəng bildirən sarı (torpağın süxurunun rəngini bildirir) və dağ burnu sözlərindəndir.

Sarıvəli- Tiflis əyalətinin Dəmirçi Həsənli nahiyəsində camaat adı (34, 161). Sarıvəli şəxs adıdır.

Sarıq- Tiflis əyalətinin Dəmirçi Həsənli nahiyəsində kənd adı (34, 160).

Sarıqala- Loru sancağının Güney nahiyəsində kənd adı (241). Ehtimal ki, türk dillərində sayrı  “xırda daşlıq” (rusca qalka) və qala sözlərindən ibarətdir.

Sarıqala- Tiflis quberniyasının Dəmirçi Həsənli nahiyəsində kənd adı (34, 161). Sarı gildən hazırlanmış kərpicdən tikilmiş qala mə’nasındadır.

Sarı Dik- Tetriskaro r-nunda dik adı (22, 30).

Sarı Yal- Tiflis quberniyasının Borçalı qəzasında kənd adı (181, 219). Torpağı sarı rəngli dağ yalı mə’nasındadır.

Sarıyar- Tiflis quberniyasının Pətək nahiyəsində kənd adı (34, 161). (241). Azərbaycan dilində rəng bildirən sarı və yar (yarğan) sözlərindəndir.

Sarı Əhməd- Tiflis əyalətinin Pətək nahiyəsində kənd adı (34, 161). Sarı Əhməd şəxs adındandır.

Sarı Məmmədli- Borçalı r-nunda kənd adı. Digər adı Kibircik.

Sarıköy- Tiflis əyalətinin Dəmirçi Həsənli nahiyəsində kənd adı (34, 161). Sarı şəxs adındandır.

Sarılı qışlağı- Tiflis əyalətinin Dəmirçi Həsənli nahiyəsində qışlaq adı (34, 159). Mənbədə “Sarılı qışlağında Kəpənəkçi tayfasından Vəli Mahmud qışlağı” kimidir (yenə orada).

Sarı Sabunçu- Tiflis əyalətinin Dəmirçi Həsənli nahiyəsində  camaatın adı (34, 160). Dəmirçi Həsənli elinə tabe olduğu göstərilir (yenə orada). Tovuzçayın sol qolu Sabunçu, Zaqatala r-nunda Sabunçu çayı, Sabunçu kəndi, Abşeronda Sabunçu, Xanlar r-nun ərazisində Fatılı kəndi yaxınlığında Sabunçu dərəsi, Qax r-nun Qıpçaq kəndi ərazisində Sabunçu arxı və Sabunçu kənd xarabalığı adları ilə mənşəcə eynidir. Gəncə  sancağının  Kürəkbasar nahiyəsində Sarı Sabunçu adlı elin yaşaması qeyd olunmuşdur (239, 219). Bax: 49.

Sariklo- Tiflis quberniyasının Borçalı qəzasında  xaraba kənd adı (181, 219). Sarıqlı adının gürcücə yazılışıdır.

Sarıxana- Tiflis əyalətinin Dəmirçi Həsənli nahiyəsində kənd adı (34, 161).

Sarı Sofu- Borçalı bölgəsində kənd adı (241). Sarı Sofu şəxs adındandır. Bu toponim  “Kitabi- Dədə Qorqud”da da çəkilir.

Sarıcalı- Tiflis əyalətinin Pətək nahiyəsində kənd adı (34, 161). İrəvan xanlığının  Zəngibasar mahalında Sarıcalar və həmin xanlığın Şirakel  nahiyəsində Sarıcalar (bax: 6,366) adları ilə eynidir. Qarabağda Sarıcalı adlı tayfa yaşamışdır (239). Bu tayfa Səlcuq oğuzlarının Afşar elinə mənsubdur. Azərbaycanın müxtəlif r-larında Sarıcalı kənd adları Qarabağın Cavanşir oymağında Sarıcalı Pənah xanın mənsub olduğu elindəndir

Sarıcabet- Tiflis quberniyasının Borçalı qəzasında (indi Ermənistanın Taşir r-nunda) kənd adı (129, 3800). Yerli tələffüz forması Sərçəbet-Sarıcabet dağının adındandır. Bax: Sarıcabet dağ adına.

Sarıcabet- Tiflis quberniyasının Borçalı qəzasında dağ adı (181, 220). Azərbaycan dilində Sarıca (torpağın sarı gilli olduğunu bildirir) və türk dillərində bet “üz”, “səth”, “aşırım”, “dağın gündüşən tərəfi” (199, 1V, 2, s.1617) sözlərindəndir. Azərbaycanda Salavat (sal “hamar qaya” və bet sözlərindən) dağ aşırımının adı ilə sıra təşkil edir.

Sarıcabet- Cılğaçayın bir qolunun adı. Sarıcabet dağının adındandır. Bax: Cılğa.

Sart kela- Xaşur r-nunda kənd adı (112, 224).

Sarti Çala- Tiflis quberniyasının Tiflis qəzasında  (indi Qardabani r-nunda) kənd adı. Əsli Sərtçala. İrəvan əyalətinin Sisyan nahiyəsində Sartabad kənd (bax: 6, 366). Şimali Qafqazda Stavropol quberniyasının Açikulak nahiyəsində Sartqışlaq adı ilə (yenə orada,181, 220) eynidir.

Sarfçay- Tiflis quberniyasının Borçalı qəzasında çay adı (181, 220). Bax: Sarfdərə.

Sarfdərə- Tiflis quberniyasının Borçalı qəzasında dərə adı(181, 220). Qədim türk dillərində sarp “çətin” (keçilməz, uçurumlu mə’nasında) (126, 489) və dərə sözlərindəndir. “Kitabi -Dədə Qorqud” eposunda “sarp  yerlərdə yerləşən kafir qalası” (1X boy) cümləsində işlənmişdir. Azərbaycanda Sarp-daş (Şəki r-nu), Sarpdağ (Yardımlı r-nu) və b. oronimlərdə də vardır.

Sa- Çiqelo- Tiflis quberniyasının Tianeti qəzasında kənd adı (181, 222). Gürcü dilində yer, məkan bildirən “sa” sözündən və qədim türkmənşəli Çiqil tayfasının adındandır (bax: Çiqili-Başı).

Seyidabad- Tiflis şəhərinin yaxınlığında kənd adı. Kənddə yaşayanlar özlərini seyid adlandırmışlar (179, 1, 178).

Seyid Baba- Loru sancağının Güney nahiyəsində kənd adı (241). Ehtimal ki, Seyid (Ərəb) nəslindən olan Baba mə’nasındadır.

Seyidbaqlı- Tiflis quberniyasının Borçalı qəzasında  kənd adı (31, 458). Yerli tələffüz forması Sədibağlı. Dağ Borçalısına mənsub bu kənd 1920-ci ildə Ermənistana birləşdirilmiş,  əhalisi qovulmuşdur 30-cu illərdə Tumanyan r-nunda Çkalov adlandırılmışdır.

Seyid Qocalı- Tiflis quberniyasının Borçalı qəzasında kənd adı (181, 223). Gürcücə yazılışı Seid-Xocalo (112, 226). İndi Marneuli r-nunda kənd adı (112, 225). Əsli Seydi-Qocalı. Ərəbli tayfasına mənsub qolun adıdır (34, 162).

Seyidkənd qışlağı- Loru sancağının Güney nahiyəsinldə kənd adı (241). Başqa adı Kilsə (yenə orada).

Səbətli- Sitelskaro r-nunda kənd adı (112, 239). Gürcücə yazılışı Tsiteli Sabatlo kimidir (112,239). İrəvan xanlığının Zəngibasar mahalında Sabat toponimi ilə (bax: 6, 361) eynidir. Ərəb dilində  səvad “şəhərətrafı malikanə” sözündəndir.

Sədərək- Tiflis əyalətinin Pətək nahiyəsində kənd adı (34, 161). Ehtimal ki, gürcü dilində yer, ərazi bildirən “sa” sözündən və qıpçaq mənşəli Terek tayfasının adındandır. Bax: Taraki.

Səlvidağ- Tiflis quberniyasının Borçalı qəzasında kənd adı (181, 223). V.V. Radlova gərə Osmanlı türk dilində “səlvi” sözü “ sərv ağacının bol yeri” mə’nasındadır (199, V1, 1, 483).

Sələkli- Tiflis əyalətinin Pətək nahiyəsində kənd adı (34, 161). Salahlı kənd adının təhrifidir. Bax: Salahlı.

Səlcikli- Tiflis əyalətinin Dəmirçi Həsənli nahiyəsində el adı (34, 160). Səlcuq şəxs adındandır.

Sərdarbulaq- Tiflis əyalətinin Borçalı qəzasında bulaq adı (181, 219).

Səfərağa- Loru sancağının Güney nahiyəsində kənd adı (242).

Sənəkli- Tiflis əyalətinin Pətək nahiyəsində kənd adı (34, 161).

Səkəcuq- Loru sancağının Quzey nahiyəsində kənd adı (241). Kənd Məcid çayının kənarında yerləşmişdi

Seyfəqulu- Loru sancağının Güney nahiyəsində kənd adı (yenə orada).

Səfərxaraba- Tiflis quberniyasının Borçalı qəzasında kənd adı (131, 409).  X1X əsrin I yarısından kənddə Türkiyədən gəlmə yunanlar yaşayır.

Səfərli- Tiflis quberniyasının Borçalı qəzasında (indi Dmanisi r-nunda) kənd adı (181, 219). Gürcücə yazılışı Safarlo (112, 39). Qəzanın Hamamlı kənd icmasına mənsub məntəqəsinin adı idi. Səfərli kəndin əsasını qoymuş nəslin adıdır.

Siqnax- Tiflis quberniyasının qəzalarından  birinin adı. İndi Siqnax r-nu və onun mərkəzinin adıdır. Mirzə Camal Cavanşir (XV111 əsr) “Sığnaq qalası” kimi qeyd etmişdir (37, 125). Qarabağın Gülüstan mahalında da bir kəndin Sığnaq adlandığı göstərilmişdir (243). Qarabağda Xankəndi r-nunda bir kənd indi Siqnaq adlanır. Qıpçaq çölündə (Dəşti Qıpçaqda) yaşamış qıpçaqların paytaxt şəhərinin adı Suqnax idi.(Bax: 271). V V.Bartolda görə, şəhər Orta Asiyada Ətrar şəhərindən 24  fərsəng aralıda idi (83, 1, 392). Bu şəhərin xarabalıqları Suqnak Kurqan adı ilə Sırdərya çayının sahilindədir, (272, qeyd 2) .Azərbaycan Sacilər dövlətinin əsasını qoymuş Əbu Saç Divdad da əslən Suqnak şəhərindən idi. X11 əsrdə qıpçaqların Gürcüstan ərazisinə köçürülməsi ilə əlaqədar şəhərin adı da  gətirilmişdir. Qazax qəzasında Siqnax dağ və Siqnax Daş qışlaq, Şuşa qəzasında Siqnax kənd, Qars  əyalətinin Kaqızman dairəsində Siqnax dağ adları (181) ilə mənşəcə eynidir.

Suvar məzrəsi- Loru qəzasında kənd adı (241).

Sinor- Tiflis quberniyasının Axalkalaki qəzasında dağ adı (181, 225). İrəvan quberniyasının Eçmiadzin qəzasında Sinortəpə, həmin quberniyanın Şərur-Dərələyəz qəzasında Sinordağ, Naxçıvan qəzasında və Tovuz rayonunda Sinordaq adları (yenə orada) ilə mə’naca eynidir. Türk dillərində sinor “sərhəd”, “hüdud”(bir eli, tayfanı və onun ərazisini başqa eldən, və onun ərazisindən ayıran dağ mə’nasında) (89, 1, 683), ya da türk dillərində sunor “ov” (199, 1V, 1) sözündəndir.

Sinori-Siqnax r-nunda kənd adı (112, 240).

Siraclı Seyid- Tiflis əyalətinin Dəmirçi Həsənli nahiyəsində camaat (el) adı (34, 160). “Seyid adlı elbəyə məxsus Saraclı” mə’nasındadır. Bax: Saraclı.

Sırçabad- Borçalı bölgəsində nahiyə adı (241). Bax: Sarıcabet.

Sınıqkilsə- Tiflis quberniyasının Borçalı qəzasında  xaraba kilsə adı (181, 226). Türkcə mənbədən mə’lumdur (241).

Sirkva- Tiflis quberniyasının Axalkalaki qəzasında kənd adı (181, 225). Lənkəran qəzasında Sırıq (yenə orada) adı ilə mə’naca eynidir. Türk dillərində soruq  “şoranlıq”, “dağlıq ərazidə şor sulu göl” və oba sözlərindən ibarətdir. Yelizavetpol (Gəncə) quberniyasının Zəngəzur qəzasında (indi Ermənistanın Qafan r-nunda Vəli-Sirkə və Sirkə-Tas dağ adları da bu sıradandır. İrəvan əyalətinin  Ağcaqala nahiyəsində Sorğuncuq adlı kənd vardı (bax: 25, 373). Azərbaycanda Türyançayla Göyçay arasında Surxab (“soruk” və eb “dayanacaq”, “düşərgə”  sözlərindən) qala adı  da bu sözlərdəndir.