Gurux talabasi

LABORATORIYA №4

4- ISH SHISHA SHISHA BUYUMLAR VA SITALLAR.
Vazifa. SHisha buyumlarini xossalarini aniqlash.

SHisha buyumlari va sitallar to‘g‘risida umumiy tushuncha. Ishqorli va giltuproq ishqorlari – silikatlarni yuqori xaroratda eritishdan hosil bo‘lgan quyuq bo‘tqa tez sovitilsa, u shishasimon moddaga aylanadi.

Sitallar shisha eritmasining kristallanishi natijasida hosil bo‘ladi. Ular yuqori mustahkam (500 MPa gacha) va zararli muhitga chidamli hamda buyumlarni elektr tokidan muhofazalashda katta ahamiyatga ega bo‘lgan ashyolardir.

SHISHA BUYUMLARINING O‘RTACHA ZICHLIGINI ANIQLASH
Umumiy tushunchalar. O‘rtacha zichlik deganda, tabiiy holatdagi materialning (g‘ovaklari, kovaklari bilan birgalikdagi) massasini uning hajmiga bo‘lgan nisbati tushuniladi.
Asbob va uskunalar. Tarozi, shtangensirkul yoki chizg‘ich.
Ishlash tartibi. To‘g‘ri geometrik shaklli namunalar (sinovdan o‘tkaziladigan uchta namuna tayyorlanadi) quritish javonida 110±5^oS haroratda quritiladi. Namunalar shtangensirkul yordamida o‘lchanib, hajmi hisoblanadi, so‘ngra namuna texnik torozida tortiladi. Kub yoki shunga o‘xshash shakldagi namunaning har uch joyidan eni va balandligi bo‘yicha o‘lchanadi (a₁, a₂, a₃, v₁, v₂, v₃, h₁, h₂, h₃) va har yoqning o‘rtacha arifmetik qiymati qabul qilinadi. Tomonlarining o‘lchami 100 mm dan oshmaydigan har xil shakldagi namunalar 0,1 mm gacha aniqlikda o‘lchanishi, tomonlarning o‘lchamlari 100 mm va bundan katta bo‘lgan namunalar esa 1,0 mm gacha aniqlikda o‘lchanishi lozim. Har bir shishaning og‘irligi torozida tortiladi va qiymatlar yozib olinadi. Massasi 500 g dan engil namunalar 0,01 g gacha aniqlikda, massasi 500 g va bundan og‘irroq namunalar esa 1,0 g gacha aniqlikda tortilishi kerak. Namunaning hajmi va massasi ma’lum bo‘lgach, berilgan formula yordamida uning o‘rtacha zichligi hisoblab topiladi.

№	O‘lchamlari, sm			SHishaning hajmi, sm^3	SHishaning massasi, g	SHishaning o‘rtacha zichligi, g/sm^3
	uzunligi	eni	balandligi
1
2
3

O‘rtacha zichlikning o‘rtacha qiymati - ……kg/m³

Hisoblash formulasi: namuna (shishani) hajmini aniqlash uchun ,


Namunaning (shishaning) o‘rtacha zichligini aniqlash uchun