GÜzel sanatlar ve spor liseleri İnsan anatomiSİ Kİtabi sinif yazarlar
Yüklə 6,92 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
Boyun omurları (verteb- rae cervicales): Yedi tane olan boyun omurlarından birin- cisine atlas, ikincisine axis de- nir. Atlasın gövdesi yoktur. Ok- sipital kemikle eklem yaparak başın öne, arkaya ve yana ha- reketini sağlar. Axisin gövde- sinin üst kısmında dens adı verilen diş şeklinde bir çıkıntı vardır. Dens atlas ile eklem ya- parak başın sağa sola dönme hareketini sağlar. Göğüs omurları (ver- tebrae thorocalis): Göğüs omurlarının çıkıntı ve gövde- leri, boyun omurlarına göre daha kalındır. On iki adettir- ler ve kaburga (costae) ile eklem yaparlar. Bel omurları (vertebrae lumbales): Beş tanedirler. Diğer bölgelerdeki omurlar- dan daha büyük ve çıkıntıları daha kalındır. En hareketli omurlardır. Sağrı omurları (verteb- rae sacrum): Beş omurun birleşmesiyle meydana ge- len tek bir kemiktir. Hareket- siz omurlardır. Vücut ağırlığı- nı pelvise aktarır. Kuyruk ucu omurları (vertebrae coccygeae): Dört ile beş arasında değişen gelişmemiş kuy- ruk omurlarının birbirine kaynaşmasıyla meydana gelen üçgen şekilli küçük bir kemiktir. KEMİK BİLİMİ (OSTEOLOJİ) 59 Kaburga kırıkları insan hayatını neden olumsuz etkiler? Araştırarak ulaştığınız sonuçları aşağıya yazınız. ……………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………….………………………… …………………..……………………………………………………………………………………………… ……………….……………………………………………………….………………………………………… Spor yaralanmalarında kaburga kırıklarını en aza indirgemek için nelere dikkat etmeliyiz? 2. Göğüs Kafesi Kemikleri (Ossa Thoracis) Önde göğüs kemiği, arkada göğüs omurları ve arkadan öne doğru 12 çift kaburga ile çevrelenmiştir. Göğüs kafesi akciğer, kalp gibi hayati organları korur. Şekli kesik koniye benzer. a. Göğüs kemiği (sternum): Göğüs kafesinin tam ön-orta kısmında yer alan yassı bir kemiktir. Ön yüzü deri ile birleşir. Arka yüzü ise göğüs boşluğuna bakar. Yan ke- narlarında sekiz çift çentik bulunur. Sternumun üst (sap) kısmı köprücük kemiği ile eklemleşmeyi sağlayan yan oyuntulara sahiptir. Gövde kısmı kıkırdaksı bir yapıdadır ve solunum sırasında esner. Yan taraftaki oyuntular ka- burga eklem yüzleridir. Uç kısmı genellikle kemikleşmez. b. Kaburgalar (costae): Göğüs kafesinin büyük bir bölümünü oluşturan yassı ve uzun kemiklerdir. Kaburgaların göğüs kemiği ile eklem yapan ön uçları kıkırdaktır. Kıkırdak yapı göğüs kafesinin es- nekliğini sağlayarak solunumu kolaylaştırır. On iki çift olan kaburgalar, arkada omurga, önde ise ilk yedi çift göğüs kemiği ile eklem yapar. Sekiz, dokuz ve onuncu kaburgaların kıkırdak parçaları önce kendi aralarında birleşir, sonra yedinci kaburganın kıkırdak parçası ile bir- leşerek göğüs kemiğine tutunurlar. On birinci ve on ikinci kaburgalar serbest sonlanırlar. Kaburgalar üç bölümden oluşur: a. Baş kısmı (caput costae): Kaburgaların göğüs omurları ile eklem yapan arka uçlarıdır. b. Boyun kısmı (collum costae): Kaburgaların baş ve gövde kısmı arasında kalan bölgedir. c. Gövde kısmı (corpus costae): Kaburgaların en uzun kısmıdır. Açıklığı içe bakan bir açı yapar. Kaburgaların göğüs kemiği ile birleşme yerlerinin kıkırdak doku yapısında olması, göğüs kafesinin elastik yapıda olmasını sağlar. Nefes alma ve vermede, kaburgaların hareketleri sonucu göğüs boşluğu genişler ve daralır. İlk yardımda suni solunum ve kalp masajının yapılabilmesi, göğüs kafesinin bu esnekliği ile ilgilidir. sap gövde uç baş boyun gövde Kırıklara Dikkat 2. Etkinlik 60 1. Yukarıdaki görsellerin ortak özellikleri üzerinde tartışınız. 2. Bu ortak özellikleri insan vücudu ile karşılaştırınız. Vücudumuzdaki kemikler çok dayanıklı ve sert olmalarına rağmen yine de kırılabilmektedir. Bu- nun nedenlerini araştırınız. Aşağıda boş bırakılan yere yazınız. ……………………………………………………………………………… ……………………………………………………….………………………… ………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………… ………….................................................................................................... .................................................................................................................. .................................................................................................................. …………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………… …............................................................................................................ ................................................................................................................ Sporcuların kırılan kemiklerinin iyileşme sürecinde nelere dikkat etmesi gerektiğini anlatınız. Kemikleriniz Neden Kırılır? 1. Etkinlik KEMİK BİLİMİ (OSTEOLOJİ) 61 Appendüküler iskelet üst ve alt ekstremite kemiklerinden oluşur. a. Omuz Bölgesi Omuz bölgesinin iskeletini köprücük kemiği ve kürek kemi- ği oluşturur. Köprücük kemiği (os clavicu- la): Yandaki resimde görüldüğü gibi göğüs kafesinin ön üst kısmında yer alır. Yatay “S” şeklinde uzun bir ke- miktir. Önde göğüs, arkada kürek kemiği ile eklem yapar. İki ucu ve bir gövdesi vardır. Bu diken ucun kalınlaşarak son- landığı bölüme omuz çıkıntısı (akro- miyon) adı verilir. Bu uç, köprücük ke- miği ile eklem yapar. Üst kenarda dışa doğru gaga (procesus coracoideus) şeklinde bir çıkıntı vardır. Kürek ke- miğinin dış köşesinde omuz eklemi- nin konkav yüzünü oluşturan bir çukur (glenoid) bulunur. Bu çukura kol ke- miğinin başı yerleşerek omuz eklemi- ni oluşturur. b. Kol Bölgesi Kol bölgesini oluşturan kemiğe kol kemiği denir. Kol kemiği (humerus): Üst ekstremitenin en uzun ve tek kemiğidir. İki ucu ve bir gövdesi vardır. Kol kemiğinin üst ucu yani baş kısmı (caput hu- meri) kürek kemiği ile eklem yapar. Alt ucu, ön kol kemiklerinin üst uçları ile dirsek eklemini oluşturur. Humerusun eklem yaptığı kemikler scapula, radius ve ulnadır. Kürek kemiği (os scapula): Üçgen biçiminde yassı bir kemik- tir. Göğüs kafesinin arka yüzüne oturmuştur. Ön ve arka iki yüzü ve üç kenarı vardır. İç kenarından dış kenarına doğru uzanan dikenim- si büyük çıkıntıya kürek kemiği dikeni denir. procesus coracoideus akromiyon glenoid kürek kemiği dikeni caput humeri 1. Üst Ekstremite Kemikleri (ossa extremitalis superior) Üst ekstremite dört bölgeye ayrılarak incelenir: a. Omuz bölgesi b. Kol bölgesi c. Ön kol bölgesi ç. El bölgesi Köprücük kemiği Kürek kemiği 62 c. Ön Kol Bölgesi (ossa antebrachii) Ön kol iskeletini dış yanda döner kemik (radius), iç yanda ise dirsek kemiği (ulna) oluşturur. Döner kemik (radius): Ön kolun dış yan tarafında başparmak hizasında bulunan uzun kemiktir. Dirsek kemiğine göre daha ince- dir. İki ucu ve bir gövdesi vardır. Üst ucunda bulunan baş kısmı (ca- put radi), kol kemiği ve içte dirsek kemiği ile eklem yapar. Alt uç, üst uca göre daha kalındır. El, bilek kemiklerinin üst sırası ile eklem ya- par. Alt uçtaki sivri çıkıntı styloid çıkıntıdır. Dirsek kemiği (ulna): Ön kolun iç yanında yer alan uzun bir ke- miktir. İki ucu ve bir gövdesi vardır. Üst ucunda yarım ay şeklinde bir çıkıntı bulunur. Bu çıkıntının ön ucuna coronoid çıkıntı, arka ucuna dirsek çıkıntısı (olecranon) adı verilir. Dirsek kemiğinin alt ucu üst ucuna göre daha incedir. Alt uçtaki sivri çıkıntı styloid çıkıntıdır. olecranon caput radi radius ulna styloid çıkıntı ç. El Bölgesi (manus) El bölgesinin iskeletini el bileği, el tarak ve el parmak kemikleri oluşturur. El bileği kemikleri (ossa carpi): İki sıra hâlinde dizil- miş sekiz kısa kemikten mey- dana gelir. Bağlar aracılığıyla birbirine sıkıca bağlandıkları için hareketleri kısıtlanmıştır. El tarak kemikle- ri (ossa metacarpi): Uzun, ince yapıdaki bu beş kemik, avuç içi ve el sırtının iske- letini oluşturur. El parmak kemikleri (ossa digitorum manus): El parmakla- rının iskeletini oluşturan küçük ke- miklerdir. Başparmaklarda ikişer diğer parmaklarda üçer dizi halin- de bulunur. Bu kemiklerin her biri kendi arasında eklem yapar. Aşağıdaki etkinlikte, öğrendiğiniz üst ekstremite kemiklerini listeleyiniz. Aşağıda verilen üst ekstremite kemiklerinin Latince isimlerini karşılarına yazınız. Kol kemiği:………………………………………......... El parmak kemikleri:…………………………………. Kürek kemiği :……………………………………….... El bileği kemikleri:……………………………………. Köprücük kemiği:…………………………………….. Dirsek kemiği:………………………………………... Döner kemik :……………………………………….... El tarak kemikleri:……………………………………. Üst ekstremite kemiklerinizin la- tince karşılıkları öğrenebildiniz mi? Üst Extremite Kemiklerini Tanıyın 2. Etkinlik KEMİK BİLİMİ (OSTEOLOJİ) 63 Kalça bölgesi 2. Alt Ekstremite Kemikleri (ossa extremitalis inferior) Vücudun tüm ağırlığını taşıyan alt ekstremitede kaç kemik vardır? Bu kemikler üst ekstremite kemikleri ile karşılaştırıldığında nasıl farklılık gösterir? Alt ekstremite kemikleri vücudun dik durmasını, yü- rümeyi, durmayı veya hareketi sabit tutmayı sağlar. Vücudun tüm ağırlığını taşıdıkları için kalın ve güçlü kemiklerden meydana gelir. Dört bölgeye ayrılarak incelenir: a. Kalça Bölgesi b. Uyluk Bölgesi c. Bacak Bölgesi ç. Ayak Bölgesi Uyluk bölgesi Bacak bölgesi Ayak bölgesi a. Kalça Bölgesi (ossa coxae) Kalça iskeleti yanlarda kalça kemiği (os coxae) ve arkada sacrum adı verilen güçlü üç kemiğin birleşmesinden meydana gelmiştir. Kalça kemiği geniş, yassı bir kemiktir. Üç kemiğin birleşmesinden( os ilium, os ischii ve os pu- bis) meydana gelmiştir. Bu üç kemiğin birleşim yerinin dış kısmında uyluk kemiğinin başı ile ek- lem yapan derin bir çukur şeklindeki acetabulum bulunur. Leğen ke- miği (os ilium): Kalça kemiğinin en büyük ve kanat şeklindeki yassı kısmıdır. Kanadın dış yüzüne kalçaya şeklini veren kaslar yapışır. İç yüzü ise iç organlarla kom- şudur. Oturak kemiği (os ischii): Kalça kemiğinin arka alt bölümünü oluşturur. Otur- ma sırasında yere değen ve vücuda destek olan kemiktir. Çatı kemiği (os pubis): Kalça kemiğinin ön-alt bölümünü oluşturur. Önde yandaki pubis kemiği ile eklem yaparak symphisis pubisi (simfizis pubis) oluşturur. sacrum coccyx ischii ilium acetabulum pubis 64 b. Uyluk Bölgesi Kalça kemiği ile diz eklemi arasındaki kısımdır. Uyluk bölgesinin iskeletini uyluk ve diz kapağı kemiği oluşturur. Uyluk kemiği (os femur): Vücudumuzun en uzun, en sağlam kemiğidir. Vücudun tüm yükü bu kemikler aracılı- ğı ile bacaklara, oradan da ayaklara aktarılır. Uyluk kemi- ğinin iki ucu, bir gövdesi vardır. Üst ucunda kalça kemi- ği ile eklem yapacak olan küre şeklindeki femur başı (ca- put femoris) bulunur. Başın gövde ile birleştiği yere bo- yun (collum femoris) denir. Travmalarda en çok kırılan kı- sımdır. Alt ucu ise üst ucuna oranla daha geniş ve kalın- dır. Burada sağda ve solda olmak üzere yumruk şeklinde kabartı (condylus) bulunur. caput femoris collum femoris condylus condylus Diz kapağı kemiği (os patella): Yassı üçgen şeklin- de bir kemik olan patella üç köşeli ve iki yüzlü bir yapıya sahiptir. Uylukta bulunan dört başlı kas, patella kemiğinin içinden geçerek bacak kemiğinde sonlanır. Patella kemiği kasın yapışma açısını büyüttüğü için kuvvetini artırır. patella c. Bacak Bölgesi (crus) Bacak bölgesinin iskeletini dışta kamış kemiği, içte kaval kemiği oluşturur. Kamış kemiği (os fibula): İncik kemiği adı da verilir. Ba- cak iskeletinin dış tarafında yer alır. İki ucu da kalın, gövdesi ince ve uzun bir kemiktir. Diz ekleminin yapısına katılmaz. Üst ve alt uçta kaval kemiğine tutunmuştur. Dış yanında aşa- ğı doğru uzanan malleolus denen bir çıkıntısı vardır. Bu çıkın- tı ayak bileği kemiği ile eklem yapar. Kaval kemiği (os tibia): Bacak bölgesinin iç yanında yer alır. Üst ucu kalındır. Femurun alt ucu ile eklem yapan iki condylus vardır. Üst uçla gövde arasındaki ön yüzde, uy- luk dört başlı kas kirişinin yapışma yeri vardır. Tibia kemiği deri altından kolayca hissedilir. Alt ucu daha incedir. İç yanın- da aşağıya doğru uzanan malleolus denen bir çıkıntı vardır. fibula malleolus tibia malleolus KEMİK BİLİMİ (OSTEOLOJİ) 65 ç. Ayak Bölgesi ( pes) İnsan vücudunun ağırlığını taşıma, dengeli bir şekilde dağıtma ve hareketi sağlama görevini üstlenmiş kemik yapıdır. Ayak bölgesinin iskeletini oluşturan kemikler ayak bileği kemikleri, ayak tarak kemikleri ve ayak parmak kemikleridir. Ayak bileği kemik- leri (ossa tarsi): Yedi tanedir. Topuk kemiği (calcenues), aşık kemi- ği (talus) , sandal kemik (naviculare), zar kemik (cuboideum) ve üç tane de konik kemikten (cune- iforme) oluşur. Ayak tarak kemikle- ri (ossa metatarsi): Ayak tabanını ve ayak sırtının iskeletini uzun beş kemik oluşturur. Birinci metatar- sal kemik, yürüme sıra- sında ayak yerden kal- karken ağırlığın önemli bir kısmını taşıdığı için di- ğerlerinden daha kalın ve daha sağlamdır. Ayak parmak kemik- leri (ossa digitorum pe- dis): Ayak parmaklarının iskeletini oluşturan küçük kemiklerdir. Baş parmakta iki adet, diğer parmaklar- da üç adet ayak parmak kemiği vardır. Parmak ke- miklerinin her biri kendi arasında eklem yapar. calcaneus cuboideum ayak tarak kemikleri ayak parmak kemikleri talus naviculare cuneiforme Aşağıda verilen alt extremite kemiklerinin Latince isimlerini karşılarına yazınız. Uyluk kemiği :……………………… Oturak kemiği :……………………................ Diz kapağı kemiği:......................... Kamış kemiği:.............................................. Kaval kemiği:................................. Sandal kemiği :............................................ Aşık kemiği:................................... Ayak parmak kemikleri:................................ Leğen kemiği:................................ Çatı kemiği:.................................................. Alt extremite kemiklerinizin latince karşılıklarını bilmenizin faydaları nelerdir? Alt Extremite Kemiklerini Tanıyın 3. Etkinlik 66 Aşağıdaki şekilde iskeleti oluşturan kemikler ok işaretleriyle gösterilmiştir. Bu kemiklerin adını okların önüne yazınız. KEMİK BİLİMİ (OSTEOLOJİ) 67 A. Aşağıdaki soruları cevaplayınız. 1. Aşağıdakilerden hangisi kemik gelişimini etkileyen faktörlerden değildir? A) Beslenme C) E vitamini E) D vitamini B) Hormonal salgı D) Hareketlilik 2. Aşağıdakilerden hangisi kemik tiplerinden değildir? A) Uzun kemik C) Yassı kemik E) Kısa kemik B) Düzensiz kemik D) Yuvarlak kemik 3. Aşağıdakilerden hangisi yüz kemiklerindendir? A) Zygomaticum C) Temporale E) Ethmoidale B) Sphenoidale D) Frontale 4. Bel omurları kaç tanedir? A) 7 C) 12 E) 6 B) 5 D) 9 5. Aşağıdakilerden hangisi göğüs kafesinin ön - üst kısmında bulunan yatay “S” harfi şeklin- deki kemiğin adıdır? A) Sternum C) Pelvis E) Clavicula B) Scapula D) Pubis 6. Aşağıdakilerden hangisi kol bölgesinin iskeletini oluşturan kemiğin adıdır? A) Ulna C) Tibia E) Humerus B) Radius D) Femur 7. Aşağıdakilerden hangisi kalça bölgesini oluşturan kemiklerden değildir? A) İlium C) Pubis E) Nasale B) İschii D) Sacrum 8. Aşağıdakilerden hangisi calcaneus kemiğinin Türkçe adıdır? A) Sandal C) Topuk E) Kamış B) Aşık D) Kaval 68 B. Aşağıdaki ifadelerin karşısına doğru olanlar için “D”, yanlış olanlar için “Y” yazınız. 1. Uzun kemiklerin gövdesi diafiz olarak adlandırılır. ( ) 2. Tibia, kısa kemiktir. ( ) 3. Baş ve gövdeyi meydana getiren kemikler aksial iskeleti oluşturur. ( ) 4. Kafatasının yan duvarını, temel kemik oluşturur. ( ) 5. Kaburgaların ön uçları kıkırdak yapıdadır. ( ) 6. Ön kol iskeletini oluşturan döner kemik, ulnadır. ( ) 7. Kalça kemiğini oluşturan üç kemiğin birleşim yerinin dış kısmında, uyluk kemiğinin başı ile eklem yapan derin çukur (acetabulum) bulunur. ( ) C. Aşağıdaki soruların cevaplarını noktalı yerlere yazınız. 1. Kemik bilimine ne ad verilir? (……………………..) 2. Kemikleşme süreci kaç yaşına kadar sürebilir? (……………………..) 3. Burun boşluğunun tavanını, göz çukurunun iç duvarını hangi kemik oluşturur? (……………………..) 4. Uzun kemiklerin uç kısımlarına ne ad verilir? (……………………..) 5. Birinci boyun omuruna ne ad verilir? (……………………..) 6. İnsan vücudunda kaç çift kaburga vardır? (……………………..) 7. Radius ve ulnanın alt ucundaki sivri çıkıntıya ne ad verilir? (……………………..) 8. Vücudumuzun en uzun ve en sağlam kemiği hangisidir? (……………………..) Ç. Aşağıdaki soruların cevaplarını ilgili boşluklara yazınız. 1. Kemiğin görevleri nelerdir? Yazınız. ……………………………………………………………………………………………..................... …………………………………………………………………………………………….......................... ........................................................................................................................................................ 2. Kemiğin yapısı kaç bölümde incelenir? Açıklayınız. ……………………………………………………………………………………………..................... .……………………………………………………………………………………………......................... ........................................................................................................................................................ 3. Kemikleşme süreci kaç şekilde gerçekleşir? Açıklayınız. ……………………………………………………………………………………………..................... …………………………………………………………………………………………….......................... ........................................................................................................................................................ 4. Kemiklerde enine ve boyuna büyüme nasıl gerçekleşir? Açıklayınız. ……………………………………………………………………………………………..................... .……………………………………………………………………………………………......................... ........................................................................................................................................................ KEMİK BİLİMİ (OSTEOLOJİ) 69 5. Gözyaşı kemiği nerede bulunur? Görevini açıklayınız. ……………………………………………………………………………………………..................... …………………………………………………………………………………………….......................... ............................................................……………………………………………….......................... 6. Omurga nasıl oluşur? Omurganın görevini yazınız. ……………………………………………………………………………………………..................... ……………………………………………………………………………………………..................... .………………………………………………..........................…………………………………………... 7. Omurgayı oluşturan omurları sınıflandırınız. ……………………………………………………………………………………………..................... …………………………………………………………………………………………….......................… ……………………………………………..........................…………………………………………........ 8. El bölgesi iskeletini oluşturan kemikleri sınıflandırınız. ……………………………………………………………………………………………..................... …………………………………………………………………………………………….......................... ........................................................................................................................................................ Yüklə 6,92 Kb. Dostları ilə paylaş:
|