GÜzel sanatlar ve spor liseleri İnsan anatomiSİ Kİtabi sinif yazarlar
Yüklə 6,92 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- EDİTÖR Prof.Dr. Ali Ahmet DOĞAN DİL UZMANI Kibar BAYRAKTAR PROGRAM GELİŞTİRME UZMANI Vedat UZUNER ÖLÇME DEĞERLENDİRME UZMANI
- 2. Etkinlik Anatomi ve Spor 1. Etkinlik
- Edebiyat Kafiye Koşma Gazel Öykü
- Sagittal Düzlem Gövdenin tam ortasından yere dikey olarak inen vücudu yukarıdan aşağıya sağ ve sol iki parçaya ayıran düzlemdir. Frontale Düzlem
- Transversum Düzlem Vücudu enine kesen, alt ve üt bölümlere ayıran ve yere paralel uza- nan düzlemdir. Anatomik Düzlemler (Anatomic Planum)
- Anatomik Eksenler (Anatomic Axis) Sagittal Eksen
- Verticale Eksen Vücutta yukarıdan aşağıya doğ- ru uzanan ve yere dik olan eksendir. Vücudun kendi etrafında sağa sola dönmesini sağlar. Transversum Eksen
|
GÜZEL SANATLAR VE SPOR LİSELERİ İNSAN ANATOMİSİ KİTABI 9. SINIF YAZARLAR İlkay YILMAZ GÜNAYDIN Seçil Esmanur ERDEM Ayhan PALA DEVLET KİTAPLARI ÜÇÜNCÜ BASKI ..................................., 2012 EDİTÖR Prof.Dr. Ali Ahmet DOĞAN DİL UZMANI Kibar BAYRAKTAR PROGRAM GELİŞTİRME UZMANI Vedat UZUNER ÖLÇME DEĞERLENDİRME UZMANI Yurdagül GÜNAL GÖRSEL TASARIM Ahmet PEHLİVAN REHBERLİK UZMANI Hümeyra YILDIRIM ISBN 978-975-11-3332-8 Her hakkı saklıdır ve Millî Eğitim Bakanlığına aittir. Kitabın metni, soru ve şekilleri kısmen de olsa hiçbir surette alınıp yayımlanamaz. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI..........................................................................................: 4747 DERS KİTAPLARI DİZİS ...........................................................................................: 1363 12.?.Y.0002.3911 İ Millî Eğitim Bakanlığı, Talim ve Terbiye Kurulunun 09.11.2009 gün ve 203 sayılı kararı ile ders kitabı olarak kabul edilmiş, Destek Hizmetleri Genel Müdürlüğünün 19.03.2012 gün ve 3398 sayılı yazısı ile üçüncü defa 2.858 adet basılmıştır. .. MUSTAFA KEMAL ATATURK Ünitenin numarası ve adı belirtilmiştir. Ünitelerde yer alan konu başlıkları verilmiştir. Ünite konusuyla ilgili gör- sel verilmiştir. Yeni bilgile- rin öğrenilmesi amacıyla yapılacak çalışmaları, ders için gerekli materyal- lerin istenmesini, ön bilgilerin harekete geçirilmesini sağlayacak sorularla incelenecek konu ve metni sezdirecek soruları kapsar. Öğrencilerin kazanımlara ulaşabilmesine yönelik etkinlikleri (teori ve uygula- malar) kapsar. Ünitenin hangi konusu olduğu belirtilmiştir. Öğrencilerin okul ve sınıf içi etkinlik yönergelerini ifade eder. Öğrencilerin bilgile- rini sınıfl andırma, karşılaştırma yapma, bilgiler arasında ilişki kurma, yeni bilgileri yorumlama ve kendi- lerini değerlendirme çalışmalarını kapsar . Bu bölümde öğrencilerin, konu ile ilgili eksikliklerini ve yeterliliklerini ölçmeye yarayan tablo verilmiştir. Etkinliklerle kavranan bilgi ve becerilerin uygula- malarla pekiştirilmesini sağlar. Performans görevinin detaylarına yönlendirmeler sağlar. İÇİNDEKİLER 1 2 6 12 17 19 22 25 26 28 29 30 30 33 34 35 35 36 40 43 44 47 49 51 52 53 56 57 59 60 61 63 67 71 72 73 77 78 78 78 79 80 82 86 1. ÜNİTE. ANATOMİYE GİRİŞ…………………………………………..…………………..…… A. Anatomik Duruşlar……………………………………………...……………….…………… B. Anatomik Terimler…………………………………………………………………………… C. Anatomik Düzlem ve Eksenler……………………………………………………………… Ç. Anatomik Bölgeler…………………………………………………..………………………… D. Anatomik Boşluklar………………………………………………..………………………… Ölçme ve Değerlendirme…………………………………………….……………………… 2. ÜNİTE. HÜCRE VE DOKU ANATOMİSİ……………………………...…………………….... A. Hücrenin Yapısı ve İşlevleri……………………………….………....…………………...... 1. Hücre Çeşitleri…………………………………………….………............……………… 2. Hücrenin Ortak Özellikleri………………………….…………....................…………… 3. Hücrenin Yapısı ve İşlevleri……………………….…………….....................………… 4. Hücre İçi Organelleri ve Organellerin Görevleri……………….…...........………….… B. Hücre Bölünmesi ve Çoğalması…………………….…………..........……………………. 1.Mitoz Bölünme………………………………….….………………………….........……... 2. Mayoz Bölünme……………………………….………………………….........……….… 3. Mitoz ve Mayoz Bölünme Arasındaki Farklar………….………………………............ C. Doku ve Doku Tipleri……………………………….……………………..........………....... Ölçme ve Değerlendirme……………………………………………………...……………. 3. ÜNİTE. KEMİK BİLİMİ (OSTEOLOJİ)…………………………...............…………………… A. Kemiğin Anatomik Yapısı……………………………………….……................………… B. Kemikleşme…………………..……………………………………...............……………… C. Kemik Tipleri…….…………….………………….………………….........………………… Ç. Aksial İskelet………….……..…….……………………………………...............………… 1. Kafa Kemikleri……….…………………………………………………............………… 2. Yüz Kemikleri………………………………….……………………............…………..... D. Gövde Kemikleri….………………………………………….………..........................…… 1. Omurga……………………………………………………...................………………… 2. Göğüs Kafesi Kemikleri…………………………………….........……………………… E. Appendiküler İskelet……………………..……………………….................……………… 1. Üst Extremite Kemikleri.......…….………………………….............…………………… 2. Alt Extremite Kemikleri…………….…………………..............………………………… Ölçme ve Değerlendirme…………………………….…………………………………… 4. ÜNİTE. EKLEM BİLİMİ ( ARTHROLOJİ)....…………………………………..…………........ A. Eklemler…………………….……………………………………………...…………............ B. Eklemlerin Sınıfl andırılması….…………………………………………………................. C. Baş- Boyun ve Gövde Eklemleri…………………………………….....………….............. 1. Baş-Boyun Eklemleri................................................................................................. 2. Gövde Eklemleri.......................................................................................................... Ç. Omurga Eklemleri………………………………………………………………...........…..... D. Kaburgaların Omurga ile Eklemleri...………….............................................................. E. Üst Extremite Eklemleri……………………………………….……………....................... F. Alt Extremite Eklemleri………………………………………………………........................ Ölçme ve Değerlendirme………………………………………………………….............… 89 90 91 92 93 94 94 94 96 98 99 101 109 113 118 121 122 123 124 125 126 127 128 129 134 5. ÜNİTE. KAS BİLİMİ ( MYOLOJİ)……….....……………………......……………..………… A. Kas Sistemi………………….…………………………………..........………..…………... B. Kas Çeşitleri……………….….……………………………….............……..……………. C. Kas Şekilleri………………………………………………….............………..…………... Ç. Kas Kasılması…...…………………………………………............…….…..………….… D. Kasların Beslenmesi………………...………………………............………..……….….. E. Kasların Sinirlenmesi……………....…………………………...........………..……..…… F. Kas Kasılması İçin Gerekli Enerji..…………………………….............……..………...... G. Vücudumuzun Kasları……………………………………………...........……..……….... 1. Mimik Kasları………………………………………………………..........…..………… 2. Boyun Kasları……………………………………………………….………..…………. 3. Üst Extremite Kasları…………………………………………………..……..………… 4. Gövde Sırt ve Karın Kasları…………………………………………............………… 5. Alt Extremite Kasları……………………………………………………….......…..…… Ölçme ve Değerlendirme…………………………………………………………….......… EKLER.................................................................................................................................... 1. EK (Performans Görevi Örnekleri)……………………………………….……………...…….. 2. EK (Performans Görevi Değerlendirme Ölçeği).…………………………………..…..…….. 3. EK (Proje Çalışması Örnekleri).………………………………………………………....…….. 4. EK (Proje Değerlendirme Ölçeği)…...………………………………………………....……… 5. EK (Akran Değerlendirme Formu)…………………………………………………................. 6. EK (Grup Öz Değerlendirme)…………………………………………………........................ 7. EK (Öz Değerlendirme Formu) ………………………………………………………....….…. SÖZLÜK………………………………………………………………………………….................. KAYNAKÇA………………………………………………………………………………................. ANATOMİYE GİRİŞ 1 2 1. Bir insan için vücudunu tanımak niçin önemlidir? Tartışınız. 2. Tarih boyunca insan vücudunu tanımaya olan ilgi, tıpta değişik dalların ortaya çıkmasını sağlamıştır. Bu bilim dalları hangileridir? Araştırınız. 3. Rahat duruş, esas duruş, çömelik duruş, ..vb temel beden eğitimi duruşlarını hayalinizde canlandırınız. Bu duruşlar sportif faaliyetlere başlangıçta alınacak en uygun pozisyonlar mıdır? Anatomide de bilgilerin kolay ve açık anlaşılabilmesi için böyle bir “duruş”a ihtiyaç var mıdır? Tar- tışınız. ANATOMİYE GİRİŞ 3 Sınıfça “Vücudumuzu Tanıyalım” başlıklı bir pano oluşturunuz. Anatominin spor- la ilişkisi hakkında araştırma yaparak bulduklarınızı sınıf panosunda sergileyiniz. Sporda anatomi bilgisi önemlidir. Çünkü a . ……………………………………………………………………………… b . ……………………………………………………………………………… c . ……………………………………………………………………………… ç . ……………………………………………………………………………… Aşağıdaki şemada boş bırakılan yerleri doldurunuz. Vücudumuzu Tanıyalım Tarihin başlangıcından itibaren insanoğlu kimi zaman hastalanmış, kimi zaman dış tehlike- lerle yüz yüze kalmıştır. Bütün bunlarla başa çıkabilmek için doğasında var olan yeteneklerini ve zekasını kullanmıştır. Bu yeteneklerinin farkında olan insan, vücudunu tanıyarak anatominin konusunu keşfetmeye çalışmıştır. Anatomi, vücudun normal şeklini, yapısını, vücudu oluşturan organları ve bu organlar arasın- daki yapısal, görevsel ilişkileri inceleyen bilim dalıdır. Sporda sürat, hareketlilik, kuvvet, dayanıklılık, koordinasyon ve esneklik performansı artıran motorik özelliklerdir. Bu özelliklerin gelişmesine katkıda bulunmak için insan anatomisini bilmek ve bundan faydalanmak gerekir. Bu bölümde, bazı temel terimlerin hem yapısal faktörlerle hem de spor bilimiyle ilişkisi açık- lanacaktır. Aşağıdaki etkinlikle siz de sınıfta anatomi ile ilgili çeşitli bilgiler ve görselleri bir ders yılı boyun- ca sergileyebileceğiniz bir sınıf panosu oluşturunuz. Yaptığınız bu etkinlikle sporcuların anatomi bilgisine niçin ihtiyaç duyduklarının cevabını söyleyi- niz. Sportif hareketler esnasında hangi yapıların çalıştığını ve bu yapılarda ne gibi değişikliklerin oluş- tuğunu anlamak için de anatomi eğitimi önem taşımaktadır. Sporda Anatomi Bilgisi 2. Etkinlik Anatomi ve Spor 1. Etkinlik 4 Anatomik duruşta olan bir insan vücudunda kişinin başı dik, yüzü karşıya dönük, kolları iki yan- da sarkık, avuç içleri öne doğru dönük, topuklar bitişik ve ayak uçları öne doğrudur. İnsan anato- misinde organ ve oluşumların yer ve hareket tanımlamaları anatomik duruş esas alınarak yapılır. Vücudumuzdaki organların yerlerinin tanımlanmasında bazı anatomik terimler kullanılır. Yön bildiren anatomik terimler şunlardır: dexter, sinister, medial, lateral, süperior, inferior, posterior, anterior, profundus, superficialis, external, internal. Profundus (derin) Superficialis (yüzeysel) External (dış) İnternal (iç) Medial (orta hatta yakın) Sinister (sol) Lateral (orta hatta uzak) Dexter (sağ) Anatomik Duruş Süperior (üst) Poste- rior (arka) Anterior (ön) İnferior (alt) Şimdi de vücudunuzu daha derinlemesine tanımanızı sağlayacak anatomik duruş konusunu öğ- reneceksiniz. Hazırlık bölümünde bu konuyu kavrayabilmeniz için bir anatomik duruşa ihtiyaç olduğunu keşfet- miştiniz. Şimdi anatomik duruşu inceleyelim. ANATOMİYE GİRİŞ 5 Basketbolda şut atan bir sporcunun kullandığı malzeme (top), kendi vücudunun üstünde (süpe- rior) dir. Aşağıdaki fotoğraflarda kullanılan spor malzemeleri vücudun neresindedir. Uygun olan ana- tomik terimleri aşağıdaki boşluklara yazınız. .......................................... .......................................... .......................................... .......................................... .......................................... .......................................... Öğrendiğiniz bu Latince terimleri kullanarak siz de vücut pozisyonunuza göre başınızın, ayakları- nızın yerini ifade ediniz. Kalbiniz, vücudunuzun dexter’ında mı yoksa sinister’ında mı bulunur? Aşağıdaki etkinlikte de sportif hareketleri Latince terimlerle ifade ediniz. Fotoğraflar ve Anatomik Terimler 3. Etkinlik 6 Yunanca kökenli olan anatomik terimler de daha sonraki yıllarda Latinceleştirilmiştir. Günü- müzde anatomide kullanılan terimlerin büyük bir kısmı Latincedir. Anatomik terimlerin öğrenilmesi, farklı anlatımlardan ortak bir sonuç çıkarma açısından önemlidir. Edebiyat Kafiye Koşma Gazel Öykü Roman Aruz Beyit Spor Faul Smaç Aut Şut Blok Planjon Gol Depar Kulvar 1. Yukarıda edebiyatta ve sporda kullanılan bazı terimler verilmiştir. Siz de farklı alanlarda kul- lanılan terimlere örnekler veriniz. Dünyada farklı birçok dil konuşulmasına rağmen bilim, sanat ve meslek gruplarında kullanılan terimler ortak anlam ifade eder. Anatomik terimler de vücudun bütününü ve yapıların birbirlerine göre olan pozisyon- larını belirlemek için kullanılan tek anlamlı kelimeler- dir. Anatomik terimlerin oluşumunda tarihteki ilk he- kimlerin büyük payı vardır. Hipokrates (Hipokrat) ve Aristotales (Aristo)’nun etkisiyle Yunanca, İbni Sina’nın etkisiyle Arapça ve modern anatominin ku- rucusu Vesalius (Vesalyus)’un etkisiyle büyük ölçüde Latince anatomik terimler kullanılmıştır. Vesalius (1514- 1563) Andreas Vesalius (1514-1564) ANATOMİYE GİRİŞ 7 Hareket bildiren anatomik terimler şunlardır: abduction (abduksiyon), adduction (adduksi- yon), external rotation (eksternal rotasyon), internal rotation (internal rotasyon), extantion (eks- tansiyon), flexion (fleksiyon), elevation (elevasyon), depression (depresyon), pronation (pronas- yon), supination (supinasyon), eversion (eversiyon), inversion (inversiyon) ,rotation (rotasyon), circumduction (sirkumdiksiyon) External rotation (dışa doğ- ru dönme) İnternal rotation (içe doğru dönme) Adduction (orta hatta yaklaştırma) Abduction (orta hattan uzaklaştırma) 8 Flexion (bükülme) Extension (açılma gerilme) ANATOMİYE GİRİŞ 9 Supination (avuç içinin yuka- rı çevrilmesi) Pronation (avuç içinin aşa- ğı çevrilmesi) İnversion (ayak tabanının içe döndürülmesi) Eversion (ayak tabanının dışa döndürülmesi) Elevation (yukarı kaldırma) Depression (aşağı indirme) 10 Circumduction (bir nokta etrafında gerçekleştirilen dairesel hareket) Rotation (döndürme) ANATOMİYE GİRİŞ 11 Buraya kadar öğrendiğiniz hareket bildiren Latince terimleri aşağıda verilen çalışma kâğıdı ile pekiştirmeye çalışınız. Aşağıdaki tabloda hareket bildiren anatomik terimler verilmiştir. Bu terimlere karşılık gelen hare- ketleri uygulayınız. Sınıfta uygulayıcı ve gözlemci olarak ikili gruplar oluşturunuz. Her uygulayıcının yaptığı hareketin doğruluğunu tabloda işaretleyiniz. Hareketleri yapan öğrencinin adı-soyadı :………………….. Doğru sayısı :……. Yanlış sayısı :…..... Terimler Doğru Yanlış 1 Abduction 2 Flexion 3 Pronation 4 Adduction 5 İnternal rotation 6 Depression 7 Supination 8 Eversion 9 Circumduction 10 Elevation 11 İnversion 12 External rotation 12 1. Meridyen ve paraleller dünyayı hayalî kesitlere ayırır. İnsan vücudunu da hayalî kesitlere ayırmak gerekse bu işlemi nasıl yaparsınız? Anatomide, vücut hareketleri düzlem ve eksen adı verilen hayalî oluşumlara göre ifade edilir. Günlük yaşantımızda yapmış olduğumuz hareketleri de bu şekilde gerçekleştiririz. Sagittal Düzlem Gövdenin tam ortasından yere dikey olarak inen vücudu yukarıdan aşağıya sağ ve sol iki parçaya ayıran düzlemdir. Frontale Düzlem Sağdan sola ya da soldan sağa vücudu dikey şekilde ön ve arka bölümlere ayıran düz- lemdir. Transversum Düzlem Vücudu enine kesen, alt ve üt bölümlere ayıran ve yere paralel uza- nan düzlemdir. Anatomik Düzlemler (Anatomic Planum) İnsan vücudunu tanımlamak amacıyla kullanılan ve vücudu tasarlanmış kesitlere ayıran şekillere düzlem denir. Frontale (frontal), sagittal (sagital) ve transversum (transvers) olmak üzere üç tane anatomik düzlem vardır. ANATOMİYE GİRİŞ 13 Anatomik Eksenler (Anatomic Axis) Sagittal Eksen Vücutta önden arkaya doğru uzayan ve yere paralel olan ek- sendir. Vücudun sağa sola hare- ket etmesini sağlar. Aşağıdaki cümlelerin ifade ettiği durumlar hangi düzlemde gerçekleşir? Boş bırakılan yerlere yazınız. Sınıf tahtasını sağ ve sol iki parçaya böldüğünüzde Ağacı alt ve üst iki parçaya böldüğünüzde Televizyonu ön ve arka iki parçaya böldüğünüzde ……..... ………………. ……….. Vücudunuzu hayalî düzlemlere bölerek incelemenin sportif hareketlere ne gibi katkısı olduğunu açıklayınız. Verticale Eksen Vücutta yukarıdan aşağıya doğ- ru uzanan ve yere dik olan eksendir. Vücudun kendi etrafında sağa sola dönmesini sağlar. Transversum Eksen Vücutta sağdan sola doğru uzayan ve yere paralel olan ek- sendir. Vücudun öne geriye ha- reketini sağlar. İnsan vücudundan geçen ve eklemlerin çevresindeki hareketlerin tanımlanmasında kullanılan yönlere eksen denir. Verticale (vertikal), sagittal, transversum olmak üzere üç tane eksen vardır. Şimdi öğrendiklerinizi pekiştirmek için aşağıdaki etkinlikleri uygulayayınız. Sınıf tahtasının sağ ve sol iki parçaya bölünmesi Televizyonu ön ve arka iki parçaya bölme Ağacı alt ve üst iki parçaya bölme Düzlemleri Tanıyalım 1. Etkinlik 14 a. …………… b. …………… c. …………… Elinizdeki silginin ortasından a,b,c yönünde geçtiğini hayal ettiğiniz noktasal çizgiler, silgide hangi eksenleri oluşturur? Oluşan eksene göre yaptırılan hareketlere örnekler veriniz. ........................................................................................................................................................ .............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................. Yüklə 6,92 Kb. Dostları ilə paylaş:
|