GÜzel sanatlar ve spor liseleri İnsan anatomiSİ Kİtabi sinif yazarlar



Yüklə 6,92 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə1/10
tarix13.04.2017
ölçüsü6,92 Kb.
#13874
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   10

GÜZEL SANATLAR VE SPOR LİSELERİ
İNSAN ANATOMİSİ KİTABI
9. SINIF
YAZARLAR
İlkay YILMAZ GÜNAYDIN
Seçil Esmanur ERDEM
Ayhan PALA
DEVLET KİTAPLARI
ÜÇÜNCÜ BASKI
..................................., 2012

EDİTÖR
Prof.Dr. Ali Ahmet DOĞAN
DİL UZMANI
Kibar BAYRAKTAR
PROGRAM GELİŞTİRME UZMANI
Vedat UZUNER
ÖLÇME DEĞERLENDİRME UZMANI
Yurdagül GÜNAL
GÖRSEL TASARIM
Ahmet PEHLİVAN
REHBERLİK UZMANI
Hümeyra YILDIRIM
ISBN 978-975-11-3332-8
Her hakkı saklıdır ve Millî Eğitim Bakanlığına aittir. Kitabın metni, soru ve şekilleri 
kısmen de olsa hiçbir surette alınıp yayımlanamaz. 
MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI..........................................................................................: 4747
DERS KİTAPLARI DİZİS  ...........................................................................................: 1363
12.?.Y.0002.3911
İ
Millî Eğitim Bakanlığı, Talim ve Terbiye Kurulunun 09.11.2009 gün ve 203 sayılı kararı ile ders 
kitabı olarak kabul edilmiş, Destek Hizmetleri Genel Müdürlüğünün 19.03.2012 gün ve 3398 sayılı 
yazısı ile üçüncü defa 2.858 adet basılmıştır.

..
MUSTAFA KEMAL  ATATURK

Ünitenin 
numarası 
ve adı 
belirtilmiştir.
Ünitelerde 
yer alan konu 
başlıkları 
verilmiştir.
Ünite konusuyla ilgili gör-
sel verilmiştir.
Yeni bilgile-
rin öğrenilmesi 
amacıyla yapılacak 
çalışmaları, ders için 
gerekli materyal-
lerin istenmesini, ön 
bilgilerin harekete 
geçirilmesini 
sağlayacak  sorularla  
incelenecek konu 
ve metni sezdirecek 
soruları kapsar.
Öğrencilerin 
kazanımlara 
ulaşabilmesine 
yönelik etkinlikleri 
(teori ve uygula-
malar) kapsar.
Ünitenin hangi konusu olduğu belirtilmiştir. 
Öğrencilerin okul 
ve sınıf içi etkinlik 
yönergelerini ifade 
eder.

Öğrencilerin bilgile-
rini  sınıfl andırma, 
karşılaştırma yapma, 
bilgiler arasında ilişki 
kurma, yeni bilgileri 
yorumlama ve kendi-
lerini değerlendirme 
çalışmalarını kapsar
.
Bu bölümde öğrencilerin, 
konu ile ilgili eksikliklerini 
ve yeterliliklerini ölçmeye 
yarayan tablo verilmiştir.
Etkinliklerle kavranan bilgi 
ve becerilerin uygula-
malarla pekiştirilmesini 
sağlar. 
Performans görevinin 
detaylarına yönlendirmeler 
sağlar. 

İÇİNDEKİLER
  1
  2 
   6 
  12
 17
 19
 22
25
26
28
29
30
30
33
34
35
35
36
40
43
44
47
49
51
52
53
56
57
59
60
61
63
67
71
72
73
77
78
78
78
79
80
82
86
1. ÜNİTE. ANATOMİYE GİRİŞ…………………………………………..…………………..……
 A. 
Anatomik 
Duruşlar……………………………………………...……………….……………
 B. 
Anatomik 
Terimler……………………………………………………………………………
 
C. Anatomik Düzlem ve Eksenler………………………………………………………………
 Ç. 
Anatomik 
Bölgeler…………………………………………………..…………………………
 D. 
Anatomik 
Boşluklar………………………………………………..…………………………
           Ölçme ve Değerlendirme…………………………………………….………………………
2. ÜNİTE. HÜCRE VE DOKU ANATOMİSİ……………………………...……………………....
 A. 
Hücrenin 
Yapısı ve İşlevleri……………………………….………....…………………......
 
    1. Hücre Çeşitleri…………………………………………….………............………………
 
    2. Hücrenin Ortak Özellikleri………………………….…………....................……………
 
    3. Hücrenin Yapısı ve İşlevleri……………………….…………….....................…………
 
    4. Hücre İçi Organelleri ve Organellerin Görevleri……………….…...........………….…
 
B. Hücre Bölünmesi ve Çoğalması…………………….…………..........…………………….
 
    1.Mitoz Bölünme………………………………….….………………………….........……...
 
    2. Mayoz Bölünme……………………………….………………………….........……….…
 
    3. Mitoz ve Mayoz Bölünme Arasındaki Farklar………….………………………............
 
C. Doku ve Doku Tipleri……………………………….……………………..........………....... 
            Ölçme ve Değerlendirme……………………………………………………...…………….
3. ÜNİTE. KEMİK BİLİMİ (OSTEOLOJİ)…………………………...............……………………
 A. 
Kemiğin Anatomik  Yapısı……………………………………….……................…………
 B. 
Kemikleşme…………………..……………………………………...............………………
 C. 
Kemik 
Tipleri…….…………….………………….………………….........…………………
 Ç. 
Aksial 
İskelet………….……..…….……………………………………...............…………
 
     1. Kafa Kemikleri……….…………………………………………………............…………
 
     2. Yüz Kemikleri………………………………….……………………............………….....
 
D. Gövde Kemikleri….………………………………………….………..........................……
 
     1. Omurga……………………………………………………...................…………………
 
     2. Göğüs Kafesi Kemikleri…………………………………….........………………………
 E. 
Appendiküler 
İskelet……………………..……………………….................………………
 
    1. Üst Extremite Kemikleri.......…….………………………….............……………………
 
    2. Alt Extremite Kemikleri…………….…………………..............…………………………
 
        Ölçme ve Değerlendirme…………………………….……………………………………
4. ÜNİTE. EKLEM BİLİMİ ( ARTHROLOJİ)....…………………………………..…………........
 A. 
Eklemler…………………….……………………………………………...…………............
       B. Eklemlerin Sınıfl andırılması….………………………………………………….................
       C. Baş- Boyun ve Gövde Eklemleri…………………………………….....…………..............
           1. Baş-Boyun Eklemleri.................................................................................................
           2. Gövde Eklemleri..........................................................................................................
       Ç. Omurga Eklemleri………………………………………………………………...........…..... 
       D. Kaburgaların Omurga ile Eklemleri...…………..............................................................
 
E. Üst Extremite  Eklemleri……………………………………….…………….......................
       F. Alt Extremite Eklemleri………………………………………………………........................
 
   Ölçme ve Değerlendirme………………………………………………………….............…

89
90
91
92
93
94
94
94
96
98
99
101
109
113
118
121
122
123
124
125
126
127
128
129
134
5. ÜNİTE. KAS BİLİMİ ( MYOLOJİ)……….....……………………......……………..…………
 
A. Kas Sistemi………………….…………………………………..........………..…………...
 
B. Kas Çeşitleri……………….….……………………………….............……..…………….   
 C. 
Kas 
Şekilleri………………………………………………….............………..…………...   
 
Ç. Kas Kasılması…...…………………………………………............…….…..………….…
 D. 
Kasların Beslenmesi………………...………………………............………..……….…..
 E. 
Kasların Sinirlenmesi……………....…………………………...........………..……..……
 
F. Kas Kasılması İçin Gerekli Enerji..…………………………….............……..………......
 
G. Vücudumuzun Kasları……………………………………………...........……..………....
 
     1. Mimik Kasları………………………………………………………..........…..…………
 
     2. Boyun Kasları……………………………………………………….………..………….
 
     3. Üst Extremite Kasları…………………………………………………..……..…………
 
     4. Gövde Sırt ve Karın Kasları…………………………………………............…………
 
     5. Alt Extremite Kasları……………………………………………………….......…..……
           Ölçme ve Değerlendirme…………………………………………………………….......…
EKLER....................................................................................................................................
1. EK  (Performans Görevi Örnekleri)……………………………………….……………...……..
2. EK  (Performans Görevi Değerlendirme Ölçeği).…………………………………..…..……..
3. EK  (Proje Çalışması Örnekleri).………………………………………………………....……..
4. EK  (Proje Değerlendirme Ölçeği)…...………………………………………………....………
5. EK  (Akran Değerlendirme Formu)………………………………………………….................
6. EK  (Grup Öz Değerlendirme)…………………………………………………........................
7. EK  (Öz Değerlendirme Formu) ………………………………………………………....….….
SÖZLÜK…………………………………………………………………………………..................
KAYNAKÇA……………………………………………………………………………….................

ANATOMİYE GİRİŞ
1

2
1. Bir insan için vücudunu tanımak niçin önemlidir?  Tartışınız. 
2. Tarih boyunca insan vücudunu tanımaya olan ilgi,  tıpta değişik dalların ortaya çıkmasını 
sağlamıştır. Bu bilim dalları hangileridir? Araştırınız.
3. Rahat duruş, esas duruş, çömelik duruş, ..vb temel beden eğitimi duruşlarını hayalinizde 
canlandırınız. Bu duruşlar sportif faaliyetlere başlangıçta alınacak en uygun pozisyonlar mıdır? 
Anatomide de bilgilerin kolay ve açık anlaşılabilmesi için böyle bir “duruş”a ihtiyaç var mıdır? Tar-
tışınız.

ANATOMİYE GİRİŞ
3
     Sınıfça “Vücudumuzu 
Tanıyalım” başlıklı bir pano 
oluşturunuz. Anatominin spor-
la ilişkisi hakkında araştırma 
yaparak bulduklarınızı sınıf 
panosunda sergileyiniz.
                                                Sporda anatomi bilgisi önemlidir. Çünkü
      a . ………………………………………………………………………………
      b . ………………………………………………………………………………
      c . ………………………………………………………………………………
      ç . ………………………………………………………………………………
Aşağıdaki şemada boş bırakılan yerleri doldurunuz.
Vücudumuzu Tanıyalım
Tarihin başlangıcından itibaren insanoğlu kimi zaman hastalanmış, kimi zaman dış tehlike-
lerle yüz yüze kalmıştır. Bütün bunlarla başa çıkabilmek için doğasında var olan yeteneklerini 
ve zekasını kullanmıştır. Bu yeteneklerinin farkında olan insan, vücudunu tanıyarak anatominin 
konusunu keşfetmeye çalışmıştır. 
Anatomi, vücudun normal şeklini, yapısını, vücudu oluşturan organları ve bu organlar arasın-
daki yapısal, görevsel ilişkileri inceleyen bilim dalıdır. 
Sporda sürat, hareketlilik, kuvvet, dayanıklılık, koordinasyon ve esneklik performansı artıran 
motorik özelliklerdir. Bu özelliklerin gelişmesine katkıda bulunmak için insan anatomisini bilmek 
ve bundan faydalanmak gerekir. 
Bu bölümde, bazı temel terimlerin hem yapısal faktörlerle hem de spor bilimiyle ilişkisi açık-
lanacaktır.
     Aşağıdaki etkinlikle siz de sınıfta anatomi ile ilgili çeşitli bilgiler ve görselleri bir ders yılı boyun-
ca sergileyebileceğiniz bir sınıf panosu oluşturunuz.
Yaptığınız bu etkinlikle sporcuların anatomi bilgisine niçin ihtiyaç duyduklarının cevabını söyleyi-
niz.
Sportif hareketler esnasında hangi yapıların çalıştığını ve bu yapılarda ne gibi değişikliklerin oluş-
tuğunu anlamak için de anatomi eğitimi önem taşımaktadır. 
Sporda Anatomi Bilgisi
2. Etkinlik
Anatomi ve Spor
1. Etkinlik

4
 Anatomik duruşta olan bir insan vücudunda kişinin başı dik, yüzü karşıya dönük, kolları iki yan-
da sarkık, avuç içleri öne doğru dönük, topuklar bitişik ve ayak uçları öne doğrudur. İnsan anato-
misinde organ ve oluşumların yer ve hareket tanımlamaları anatomik duruş esas alınarak yapılır. 
Vücudumuzdaki organların yerlerinin tanımlanmasında bazı anatomik terimler kullanılır. Yön 
bildiren anatomik terimler şunlardır: dexter, sinister, medial, lateral, süperior, inferior, posterior, 
anterior, profundus, superficialis, external, internal.
Profundus (derin)
Superficialis (yüzeysel) 
External (dış) 
İnternal (iç)
Medial (orta hatta yakın)
Sinister (sol)
Lateral (orta hatta uzak)
Dexter (sağ)
Anatomik Duruş
Süperior (üst)
Poste-
rior
(arka)
Anterior 
(ön)
İnferior (alt)
Şimdi de vücudunuzu daha derinlemesine tanımanızı sağlayacak anatomik duruş konusunu öğ-
reneceksiniz.
Hazırlık bölümünde bu konuyu kavrayabilmeniz için bir anatomik duruşa ihtiyaç olduğunu keşfet-
miştiniz. Şimdi anatomik duruşu inceleyelim. 

ANATOMİYE GİRİŞ
5
Basketbolda şut atan bir sporcunun kullandığı malzeme (top), kendi vücudunun üstünde (süpe-
rior) dir. Aşağıdaki fotoğraflarda kullanılan spor malzemeleri vücudun neresindedir. Uygun olan ana-
tomik terimleri aşağıdaki boşluklara yazınız. 
..........................................
..........................................
..........................................
..........................................
..........................................
..........................................
Öğrendiğiniz bu Latince terimleri kullanarak siz de vücut pozisyonunuza göre başınızın, ayakları-
nızın yerini ifade ediniz. Kalbiniz, vücudunuzun dexter’ında mı yoksa sinister’ında mı bulunur?
 Aşağıdaki etkinlikte de sportif hareketleri Latince terimlerle ifade ediniz.
Fotoğraflar ve Anatomik Terimler
3. Etkinlik

6
   
Yunanca  kökenli  olan  anatomik  terimler  de  daha  sonraki  yıllarda  Latinceleştirilmiştir.  Günü-
müzde anatomide kullanılan terimlerin büyük bir kısmı Latincedir. Anatomik terimlerin öğrenilmesi, 
farklı anlatımlardan ortak bir sonuç çıkarma açısından önemlidir.
    Edebiyat  
         Kafiye  
 
 
        Koşma 
     Gazel 
  
 
          Öykü 
   Roman 
            Aruz 
          Beyit  
 
 
Spor 
 
         Faul             Smaç           
 
  
  Aut                Şut          Blok     
 
     Planjon         Gol 
 
Depar                     Kulvar    
 
 
 
1. Yukarıda edebiyatta ve sporda kullanılan bazı terimler verilmiştir. Siz de farklı alanlarda kul-
lanılan terimlere örnekler veriniz.
Dünyada  farklı birçok dil konuşulmasına rağmen 
bilim, sanat ve meslek gruplarında kullanılan terimler 
ortak anlam ifade eder. Anatomik terimler de vücudun 
bütününü ve yapıların birbirlerine göre olan pozisyon-
larını belirlemek için kullanılan tek anlamlı kelimeler-
dir. 
Anatomik  terimlerin  oluşumunda  tarihteki  ilk  he-
kimlerin  büyük  payı  vardır.  Hipokrates  (Hipokrat) 
ve  Aristotales  (Aristo)’nun  etkisiyle  Yunanca,  İbni 
Sina’nın etkisiyle Arapça ve modern anatominin ku-
rucusu Vesalius (Vesalyus)’un etkisiyle büyük ölçüde 
Latince anatomik terimler kullanılmıştır.
 
Vesalius (1514- 1563) 
Andreas Vesalius (1514-1564)

ANATOMİYE GİRİŞ
7
     Hareket bildiren anatomik terimler şunlardır: abduction (abduksiyon), adduction (adduksi-
yon), external rotation (eksternal rotasyon), internal rotation  (internal rotasyon), extantion (eks-
tansiyon), flexion (fleksiyon), elevation (elevasyon), depression (depresyon), pronation (pronas-
yon), supination (supinasyon),  eversion (eversiyon), inversion (inversiyon) ,rotation (rotasyon), 
circumduction (sirkumdiksiyon)
 External 
rotation
(dışa doğ-
ru dönme)
İnternal 
rotation
(içe doğru 
dönme)
Adduction
(orta hatta yaklaştırma)
Abduction
(orta hattan  uzaklaştırma)

8
 Flexion
(bükülme)
Extension
(açılma gerilme)

ANATOMİYE GİRİŞ
9
 Supination
(avuç içinin yuka-
rı çevrilmesi)
Pronation
(avuç içinin aşa-
ğı çevrilmesi)
İnversion
(ayak tabanının 
içe döndürülmesi)
Eversion
(ayak tabanının 
dışa döndürülmesi)
 Elevation
(yukarı kaldırma)
Depression 
(aşağı indirme)

10
Circumduction
(bir nokta etrafında 
gerçekleştirilen dairesel 
hareket)
Rotation
(döndürme)

ANATOMİYE GİRİŞ
11
    Buraya kadar öğrendiğiniz hareket bildiren Latince terimleri aşağıda verilen çalışma kâğıdı ile 
pekiştirmeye çalışınız.
    
Aşağıdaki tabloda hareket bildiren anatomik terimler verilmiştir. Bu terimlere karşılık gelen hare-
ketleri uygulayınız. 
Sınıfta uygulayıcı ve gözlemci olarak ikili gruplar oluşturunuz. Her uygulayıcının yaptığı hareketin 
doğruluğunu tabloda işaretleyiniz.
Hareketleri yapan öğrencinin adı-soyadı :…………………..   
 
Doğru sayısı :…….   
 
 
 
 
                                            
Yanlış sayısı :….....
 
 
Terimler 
Doğru 
Yanlış 

Abduction 
 
 

Flexion 
 
 

Pronation 
 
 

Adduction 
 
 

İnternal rotation  
 
 

Depression 
 
 

Supination 
 
 

Eversion 
 
 

Circumduction  
 
 
10 
Elevation 
 
 
11 
İnversion 
 
 
12 
External rotation 
 
 
 

12
1. Meridyen ve paraleller dünyayı hayalî kesitlere ayırır. İnsan vücudunu da hayalî kesitlere 
ayırmak gerekse bu işlemi nasıl yaparsınız? 
Anatomide,  vücut  hareketleri  düzlem  ve  eksen  adı  verilen  hayalî  oluşumlara  göre  ifade  edilir. 
Günlük yaşantımızda yapmış olduğumuz hareketleri de bu şekilde gerçekleştiririz.
     Sagittal  Düzlem
  Gövdenin  tam  ortasından 
yere dikey olarak inen vücudu 
yukarıdan aşağıya sağ ve sol 
iki parçaya ayıran düzlemdir.
   Frontale  Düzlem
  Sağdan sola ya da soldan 
sağa vücudu dikey şekilde ön 
ve arka bölümlere ayıran düz-
lemdir.
Transversum Düzlem
      Vücudu  enine  kesen,  alt  ve  üt 
bölümlere ayıran ve yere paralel uza-
nan düzlemdir. 
 
    Anatomik Düzlemler (Anatomic Planum)
İnsan vücudunu tanımlamak amacıyla kullanılan ve vücudu tasarlanmış kesitlere ayıran şekillere 
düzlem denir. Frontale (frontal), sagittal (sagital) ve transversum (transvers) olmak üzere üç tane 
anatomik düzlem vardır. 

ANATOMİYE GİRİŞ
13
Anatomik Eksenler (Anatomic Axis)
Sagittal  Eksen
Vücutta önden arkaya doğru 
uzayan ve yere paralel olan ek-
sendir. Vücudun sağa sola hare-
ket etmesini sağlar. 
  Aşağıdaki cümlelerin ifade ettiği durumlar hangi düzlemde gerçekleşir? Boş bırakılan yerlere yazınız.
 
Sınıf tahtasını sağ 
ve sol iki parçaya 
böldüğünüzde 
Ağacı alt ve üst 
iki parçaya 
böldüğünüzde
 
Televizyonu ön 
ve arka iki 
parçaya 
böldüğünüzde 
 
……..... 
 
………………. 
 
……….. 
Vücudunuzu hayalî düzlemlere bölerek incelemenin sportif hareketlere ne gibi katkısı olduğunu 
açıklayınız. 
Verticale Eksen
 Vücutta yukarıdan aşağıya doğ-
ru uzanan ve yere dik olan eksendir. 
Vücudun kendi etrafında sağa sola 
dönmesini sağlar.
Transversum Eksen
Vücutta sağdan sola doğru 
uzayan ve yere paralel olan ek-
sendir. Vücudun öne geriye ha-
reketini sağlar. 
İnsan  vücudundan  geçen  ve  eklemlerin  çevresindeki  hareketlerin  tanımlanmasında  kullanılan 
yönlere eksen denir. Verticale (vertikal), sagittal, transversum olmak üzere üç tane eksen vardır. 
Şimdi öğrendiklerinizi pekiştirmek için aşağıdaki etkinlikleri uygulayayınız.
Sınıf tahtasının 
sağ ve sol iki parçaya 
bölünmesi
Televizyonu ön 
ve arka iki parçaya 
bölme
Ağacı alt ve üst 
iki parçaya bölme
Düzlemleri Tanıyalım
1. Etkinlik

14
 
a.  …………… 
 
b.  …………… 
 
c.  …………… 
 
     Elinizdeki silginin ortasından a,b,c yönünde geçtiğini hayal ettiğiniz noktasal çizgiler, silgide 
hangi eksenleri oluşturur? Oluşan eksene göre yaptırılan hareketlere örnekler veriniz.
 ........................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
 

Yüklə 6,92 Kb.

Dostları ilə paylaş:
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   10




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin