hududida yashovchi) qabilasiga qarshi, keyin esa german qabilalaridan bo’lgan
Ariovis boshchiligidagi svevlarga qarshi ularni harakatlarini olib bordi. Nihoyat
belg qabilalri bilan keskin kurashdan keyin Galliya bo’ysundirildi va er. avv. 57-
yilda Rim provinsiyasi deb e’lon qilindi. Er. avv. 56-yil bahor oyida Tsezarning
Galliyadagi vakolati yana 5 yilga uzaytirildi. Tsezar er. avv. 55-yilda german
qabilalariga qarshi Reyn ortiga, er. avv. 54-yilda esa Britaniyaga yurish qildi.
Lekin er. avv. 54-yilda buyuk gall qo’zg’oloni yuz berdi. Bu qo’zg’olon
arvern qabilalari
tashabbusi bilan boshlanib, qo’zg’olonga qobiliyatli yo’lboshchi
Versingetorik boshchilik qildi. Rimliklar juda qiyin ahvolga tushib qoldilar.
Sezarda 60 ming qo’shin, qo’zg’olonchilarda 300 ming kishi bor edi. Faqat
Tsezarning harbiy, tashkilotchilik qobiliyati, uning diplomatic san’ati,
qo’zg’olonchilar ichida o’zaro kelishmovchiliklar kelib chiqishiga olib keldi,
natijada rimliklar bu qo’zg’olonni bostirdilar. Qo’zg’olonning so’ngi o’choqlari er.
avv. 51-yilda tugatildi.
Galliya istilosi natijalari ulkan edi. Sezar 300 qabilani bo’ysundirdi, 800
shaharni qamal qilib oldi, 1 mln. kishini asir oldi. Rimliklar qo’liga ulkan
miqdorda o’lja tushdi: Rimda oltin qadoqlab sotildi
va uning bahosi juda pastga
tushib ketdi. Bularni hammasi Rimda Sezarni obro’-e’tiborini oshirib yubordi.
Galliyada urush harakatlari tugamasdan I triumvirat amalda tugadi. Krass
Parfiyaga yurish vaqtida yengilib halok bo’ldi. Tsezarning yutuqlari va obro’-
e’tiborining oshib ketishi u bilan Pompey orasidagi munosabatlarda keskinlik va
dushmanlikka sabab bo’ldi. Galliyada Sezarning vakolati tugadi, u o’z qo’shinini
tarqatishi lozim edi. Lekin u qo’shinni tarqatmadi. Sezarning kuchli qo’shinidan
qo’rqib qolgan senat uni vatan dushmani deb e’lon qildi. Uning raqibi Pompeyga
Italiyada qo’shin to’plab, Sezarga qarshi chiqishga topshiriq berdi.
Nozik diplomat va uzoqni ko’ra oladigan siyosatchi bo’lgan Sezar Rimdagi
vaziyatni kuzatib Galliya noibligi davridan boshlab
katta miqdorda p ora berish
bilan o’z tarafdorlariga ega bo’lgan edi. Sezar Pompey qo’shinlarini kutib turmadi.
U er. avv. 49-yil yanvarida shimoliy Italiyaning chegarasi bo’lgan kichik Rubikon
daryosidan o’tdi. Qonunga ko’ra bu daryodan o’tgan har qanday qurollangan
qo’shin Rim dushmani deb hisoblanar edi. Aytishlaricha daryodan o’tish oldidan
Sezar uzoq o’ylanib turib, ―qur’a tashlandi‖ deb xitob qiladi va qo’shinga daryodan
o’tishga buyruq beradi. Shimoliy Italiyaning shaharlari Sezar qo’shinlariga deyarli
qarshilik ko’rsatmadilar. Pompey qo’l ostida jangovar qo’shin bo’lmaganligi uchun
er. avv. 49-yil 17-yanvarida janubga qo’shin yig’ishga jo’nab ketdi. Uning
orqasidan vaximaga tushgan konsullar va senatning ko’pgina
senatorlari qochib
ketdilar.
Dostları ilə paylaş: