Harbiy-texnik instituti m. X. Rustambayev
Yüklə 3,11 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 1-§. Jinoiy javobgarlik tushunchasi JK 16-moddasi
- JK 16-moddasi 1-qismida bir qator alomatlarga ega bo‘lgan jinoiy javobgarlik tushunchasi
|
128 IV BOB. JINOIY JAVOBGARLIK VA UNING ASOSLARI 1-§. Jinoiy javobgarlik tushunchasi JK 16-moddasi jinoiy javobgarlikni yuridik javobgarlikning bir ko‘rinishi sifatida atroflicha yoritib beradi. Ushbu moddaga ko‘ra, «Jinoyat uchun javobgarlik – jinoyat sodir etishda aybdor bo‘lgan shaxsga nisbatan sud tomonidan hukm qilish, jazo yoki boshqa huquqiy ta’sir chorasi qo‘llanilishida ifodalanadigan jinoyat sodir etishning huquqiy oqibatidir. Ushbu kodeksda nazarda tutilgan jinoyat tarkibining barcha alomatlari mavjud bo‘lgan qilmishni sodir etish javobgarlikka tortish uchun asos bo‘ladi». JK 16-moddasi 1-qismida bir qator alomatlarga ega bo‘lgan jinoiy javobgarlik tushunchasi o‘z ifodasini topgan. Birinchidan, jinoiy javobgarlik o‘zining yuridik ma’nosiga ko‘ra jinoyat sodir etishning oqibati hisoblanadi. Ikkinchidan, u ijtimoiy xavfli qilmish sodir etilishidan keyin vujudga keladi. Uchinchidan, jinoiy javobgarlik sud hukmi bilan jazo va boshqa ta’sir choralarini qo‘llashda ifodalanadigan davlat majburlov chorasidir. To‘rtinchidan, u jinoyat- huquqiy munosabatlar doirasida vujudga keladi, amalga oshiriladi va to‘xtatiladi. Qonun subyektlarga ijtimoiy xavfli qilmish sodir etmaslik majburiyatini yuklaydi, ya’ni muayyan harakatlarni sodir qilmaslik yoki bajarilishi shart bo‘lgan harakatlarni amalga oshirish. Bu majburiyat barcha uchun majburiy va muayyan bir shaxs uchun alohida hisoblanadi. Ushbu majburiyatlarning bajarilishini talab qilish davlat organlarining huquqi hisoblanadi. Yuridik normalar buzilganda davlat aybdor shaxslarga nisbatan majburlov choralarini qo‘llaydi. Shu bilan birga, o‘z-o‘zidan qonunda biror-bir normaning yozma ifodalanganligi jinoiy javobgarlikka tortish kerakligini anglatmaydi. Boshqacha so‘zlar bilan aytganda, jinoiy javobgarlik faqatgina haqiqatan sodir etilgan aybli qilmish uchun qo‘llanilishi lozim. Qonun normalari jamiyat hayotining real sohalarini qamrab olishi uchun jismoniy shaxslar 129 jinoyat-huquqiy taqiqlarga rioya qilishlari kerak. Bu talablar shaxs, jamiyat va davlat manfaatlaridan kelib chiqadi, javobgarlikning hajmi va chegarasini aniqlaydi. Bu talablarsiz subyektlar o‘z xulq-atvorini hech narsa bilan solishtira olmaydi. Jinoiy javobgarlik jinoyat-huquqiy normalar vositasida ijtimoiy jihatdan zarur bo‘lgan munosabatlarning faoliyatini ta’minlaydi. Ushbu javobgarlik JK 2-moddasida ko‘rsatilgan qadriyatlarni jinoyat- huquqiy normalar bilan muhofaza qilishning asosi hisoblanadi. Jinoiy javobgarlik keng ma’noda jinoyat-huquqiy munosabat ishtirokchilarining huquq va majburiyatlari ifodalangan qonun normalarini ijro etish protsessi, u yoki bu nizoning adolatli hal qilinishi natijasi bo‘lgan jinoyat-huquqiy normalarning bajarilishi, aybdor shaxslarga nisbatan jazo tayinlaydigan maxsus organ – sudning shaxslar tomonidan sodir qilinadigan ijtimoiy xavfli qilmishlarga nisbatan salbiy munosabatini ifodalaydi. Yüklə 3,11 Mb. Dostları ilə paylaş:
|