Harbiy-texnik instituti m. X. Rustambayev
Yüklə 3,11 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- JK 39-moddasi
|
(JK 39-moddasi 4-qismi)
. Shuni alohida qayd etish zarurki, ijtimoiy xavfli qilmishni sodir qilgan shaxsni ushlash huquqi, har bir insonning zaruriy mudofaa, oxirgi zarurat huquqi singari, subyekt huquqi bo‘lib, jinoiy qilmish sodir etgan shaxsni ushlash yoki bundan o‘zini tiyish to‘g‘risidagi masalani hal qilish faqat uning vakolatiga tegishlidir. Ayni paytda, alohida bir guruh shaxslarga, ya’ni qonun tomonidan maxsus vakil etib tayinlangan shaxslarga ijtimoiy xavfli qilmish sodir etgan shaxsni ushlash ularning kasb yoki xizmat burchlari hisoblanib, ular ijtimoiy xavfli qilmish sodir etgan shaxsni ushlashdan chekinishlari mumkin emas. Bu guruhdagi shaxslarga ichki ishlar organlari, DXX, prokuratura va boshqa organ xizmatchilari, ya’ni xavfsizlik va jamoat tartibini saqlashga mas’ul shaxslar kiradi. Ijtimoiy xavfli qilmish sodir etgan shaxsni ushlashning qonuniyligini ko‘rsatuvchi u yoki bu belgilarni ushlovchi harakatlarida obyektiv 424 tomonning yo‘qligi alohida e’tiborga loyiq masaladir. Xususan, ushbu belgining mavjud emasligi ushlashning qonuniyligini (ushlash subyekti, vaqt chegaralari va boshqalar), demakki, zarar yetkazishning qonuniyligini (zarar yetkazishga majbur bo‘lish va uni ushlash holatiga muvofiqligi va boshqalar) belgilashga taalluqlidir. Bunday hollarda sud va tergov xodimlari ushlovchi shaxsning mavjud faktik xatosini aniqlashlari va shunga bog‘liq tarzda, uni quyidagicha baholashlari lozimdir: – JK 39-moddasi qoidalari bo‘yicha, vujudga kelgan shart- sharoitlarda aybdor o‘z taxminlarining xato ekanligini anglamagan va anglashi mumkin bo‘lmagan holatlarda; – ehtiyotsizlik orqasida sodir etilgan tegishli jinoyat sifatida basharti ushbu holatda shaxs o‘z taxmini noto‘g‘ri ekanligini anglashi lozim bo‘lgan, lekin anglamaganligi aniqlansa; – tegishli qasddan sodir etilgan jinoyat sifatida, aybdor o‘z harakatining ijtimoiy xavfini anglagan tarzda ularni amalga oshirishni istagan bo‘lsa. Tergov va sud amaliyotida u yoki bu qilmishni zaruriy mudofaa, oxirgi zarurat yoki ijtimoiy xavfli qilmish sodir etgan shaxsni ushlash vaqtida zarar yetkazish deb topishda, ularni sodir etilish belgilariga ko‘ra farqlash masalasida ayrim qiyinchiliklar mavjud. Shu bilan birga, qilmishni to‘g‘ri kvalifikatsiya qila olish jinoiy javobgarlikka tortiluvchi shaxsning huquqiy maqomini belgilashda muhim ahamiyat kasb etadi. Bundan tashqari, qilmishni to‘g‘ri va aniq kvalifikatsiya qilish, Jinoyat kodeksi oldida turgan vazifalarning bajarilishini ta’minlash huquqni muhofaza qiluvchi organlarning obro‘-e’tibori va nufuzini ko‘tarish uchun muhimdir. Shu sababli tergov va sud organlari ijtimoiy xavfli qilmish sodir etgan shaxsni ushlash vaqtida zarar yetkazish institutini zaruriy mudofaa va oxirgi zaruratdan farqlashda quyidagilarga e’tibor berishlari lozim: – ushlashga bo‘lgan huquq ijtimoiy xavfli qilmish sodir etilishi bilan vujudga kelsa, zaruriy mudofaa mudofaalanuvchi shaxsga qarshi yo‘naltirilgan tajovuz sodir etilishi bilan, oxirgi zaruratga bo‘lgan huquq esa nafaqat shaxsdan, balki xohlagan manbadan kelib chiquvchi xavfning paydo bo‘lishi natijasida yuzaga keladi; 425 – ijtimoiy xavfli qilmish sodir etgan shaxsni ushlash bo‘yicha tashabbus barcha hollarda bunday huquqqa ega bo‘lgan shaxslar tomonidan amalga oshiriladi, zaruriy mudofaa va oxirgi zaruratda esa shaxs bunday sharoitga kirib qolishi tufayli majbur bo‘ladi; – ijtimoiy xavfli qilmish sodir etgan shaxsni ushlash huquqi bunday qilmish sodir etilishi bilan vujudga keladi va amalga oshiriladi, zaruriy mudofaa va oxirgi zarurat esa tajovuz yoki xavfning amalga oshirilishi fakti bilan shartlangan bo‘ladi; – ijtimoiy xavfli qilmishni sodir etgan shaxsni ushlashdan asosiy maqsad bunday shaxsni hokimiyat organlariga topshirish bo‘lsa, zaruriy mudofaa va oxirgi zaruratda esa, tajovuzchini yengish va xavfni barataraf etish hisoblanadi. Yüklə 3,11 Mb. Dostları ilə paylaş:
|