Harbiy-texnik instituti m. X. Rustambayev
Yüklə 3,11 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
JKning 23-
moddasi tahlili hamda JKning Maxsus qismi qoidalari shundan dalolat beradiki, qonun chiqaruvchi bunday jinoyat tarkiblarini tuzishda: – ikki har xil oqibatlarga; – birinchi tomondan, qilmishga nisbatan va ikkinchi tomondan, JK Maxsus qismi moddalaridagi kvalifikatsiyalovchi belgi sifatida qonunda nazarda tutilgan oqibatga nisbatan aybdorning bir xil bo‘lmagan (qasd va ehtiyotsizlik) ruhiy munosabatida o‘z aksini topgan ayb shaklining ikki xilligidan kelib chiqqan. Murakkab aybli jinoyatlarning birinchi turi shaxsning Maxsus qism moddalarida nazarda tutilgan sodir etayotgan jinoyatining kelib chiqishi mumkin bo‘lgan yaqin va og‘irroq oqibatga nisbatan bo‘lgan ruhiy munosabati qasd shaklida deb qaralsa, kelib chiqishi nazarda tutilmagan og‘ir oqibatlar ehtiyotsizlik shaklida deb olinishi bilan ta’riflanadi. Bu yerda ikki bir-biriga o‘xshamagan oqibatning mavjudligini ko‘rishimiz mumkin. o‘z navbatida, bunday ikki mustaqil ayb shakli kelib chiqishi vaqti va ijtimoiy xavflilik darajasi har xil bo‘lgan jinoyat tarkibining asosiy belgisi sifatida oqibat qaraladigan moddiy tarkibli jinoyatga nisbatan olib qaraladi. Boshqa so‘z bilan aytganda, buni asosiy jinoyat tarkibi belgilaridan hisoblangan kelib chiqishi mumkin bo‘lgan oqibatdan ko‘ra og‘irroq oqibatning yuzaga kelishi bilan izohlash mumkin. Masalan, badanga og‘ir tan jarohati yetkazish jinoyati shaxs o‘limiga sabab bo‘lsa (JK 104-moddasi 3-qismi «d» bandi), badanga og‘ir tan jarohati yetkazish jinoyati kabilarni o‘zida qamrab oluvchi shaxs sog‘lig‘i uning mustaqil obyekti sifatida namoyon bo‘lsa (JK 104-moddasi 1-qismi), biroq u ehtiyotsizlik orqasida shaxs o‘limiga sabab bo‘lganda, shaxsning hayoti tajovuz (JK 102-moddasi) obyekti hisoblanadi. Mazkur holatda qasddan aynan shaxsga og‘ir tan jarohati (nutqi, ko‘rish, eshitish qobiliyatining yo‘qolishiga va qandaydir organidan ajralishiga olib keluvchi) yetkazishga, ancha og‘ir oqibatlarga nisbatan (jabrlanuvchining o‘limi, aybdorning ichki ruhiy holati) ehtiyotsizlik bilan ifodalanadi. 209 Ish holatlari (yetkaziladigan tan jarohatining xususiyati, zarar yetkazishda ishlatiladigan jinoyatni sodir etish qurollari, vositalari va boshqa holatlar) o‘lim kelib chiqishi xavfini ko‘rsatsa-da (ehtiyotsizlikning intellektual holati), bunda irodaviy holat og‘ir tan jarohati yetkazishni xohlashida va bunga ongli ravishda yo‘l qo‘yishida ifodalanadi. Aybdor o‘z navbatida, o‘limning kelib chiqishini oldindan ko‘ra bilishi mumkin va lozim bo‘lgan holda ehtiyotsizlik (irodaviy holat)ka yo‘l qo‘yadi, lekin bunday oqibat kelib chiqmasligini anglamagan holda taxmin qiladi yoki oldindan ko‘ra bilmaydi. Bu holatlarni aniqlash jinoyatni kvalifikatsiya qilishda muhim ahamiyat kasb etadi. Yuqori turuvchi sud instansiyasi ko‘rsatmasiga ko‘ra, sudlar qasddan odam o‘ldirish jinoyatini jabrlanuvchining o‘limiga sabab bo‘lgan qasddan badanga og‘ir shikast yetkazish jinoyatidan farqlashi lozim. «Qasddan odam o‘ldirish jinoyatini sodir etayotganda aybdor shaxsni hayotdan mahrum qilish niyatida harakat qiladi, badanga og‘ir shikast yetkazish shaxsning o‘limiga sabab bo‘lgan hollarda esa, o‘limga nisbatan uning aybi ehtiyotsizlik shaklida ifodalanadi» 1 . Murakkab aybli jinoyatlarning Yüklə 3,11 Mb. Dostları ilə paylaş:
|