Harbiy-texnik instituti m. X. Rustambayev

Sud sharhi
jinoyat ishini ko‘rib chiqishda turli instansiya sudlari 
tomonidan amalga oshiriladi. Sud sharhi ikkiga bo‘linadi : kazual va 
normativ. 
Kazual sud sharhi
– muayyan jinoyat ishini ko‘rib chiqish davomida 
yuzaga kelgan va faqat o‘sha ish uchun majburiy bo‘lgan sharh. Qonuniy 
kuchga kirgan sud hukmi ushbu hukm bilan bog‘liq bo‘lgan barcha 
fuqarolar, mansabdor shaxslar, korxona, muassasa va tashkilotlar uchun 
majburiy hisoblanadi. Ba’zi hollarda sharhlashning bu turi sud pretsedenti 
xususiyatiga ega bo‘ladi. Advokatura, prokuratura va sud faoliyatini 
axborot bilan ta’minlash uchun alohida jinoyat ishlari bo‘yicha yuqori 
instansiya sudlarining qarorlarini o‘z ichiga olgan Oliy sud axborotnomasi 
chiqariladi. 
O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi Plenumi qarorlarida o‘z ifodasini 
topgan sharhlash 
normativ sharhlashdir
. Oliy sud Plenumi sud 
amaliyotini o‘rganadi, sud statistikasini umumlashtiradi va jinoyat ishlarini 
ko‘rishda sudlarga tushuntirishlar beradi. Bu tushuntirishlar sudlar, 
mansabdor shaxslar va boshqa organlar uchun ishlarni ko‘rib chiqishda 
orientir vazifasini bajarishi kerak. Bu holatda shuni ta’kidlash kerakki, 
Plenum qarorlari Jinoyat huquqining manbasi bo‘lib hisoblanmaydi. 
Plenum qarorlariga Jinoyat huquqining manbasi sifatida yondashish 
Konstitutsiyaning 112-moddasi 1-qismida ifodalangan «sudyalar 
mustaqildirlar, faqat qonunga bo‘ysunadilar» degan qoidaga va 
O‘zbekiston Respublikasi jinoyat qonunchiligi Jinoyat kodeksidan 
iboratdir deb ifodalangan JK 1-moddasiga ziddir. Biroq o‘z navbatida, 
Oliy sud Plenumi tomonidan qabul qilingan hujjatlar Konstitutsiyaning 
110-moddasi 2-qismiga ko‘ra qat’iy va O‘zbekiston Respublikasining 
barcha hududida bajarilishi majburiydir. Oliy sud Plenumining rahbariy 
qarorlari tavsiya qiluvchi xarakterga ega va o‘rganilgan sud amaliyotidan 
kelib chiqib qonunni to‘g‘ri va aniq qo‘llashga imkon beradi. 
Ba’zida, yuridik adabiyotlarda, surishtiruvchi, tergovchi, prokuror 
yoki advokatlar tomonidan amalga oshiriladigan